Η ΠΟΛΥΠΛΟΚΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΑΠΛΟΥ

Ο τίτλος δεν είναι μια κενή παραδοξολογία με σκοπό την πρόκληση του ενδιαφέροντος. Αντιθέτως, αναφέρεται σε κάτι που ισχύει, αλλά δύσκολα αντιλαμβανόμαστε, για πάρα πολλούς λόγους.

Το όλο ζήτημα ξεκινάει από την επιθυμία μας να καταβάλουμε όσο γίνεται λιγότερη ενέργεια, όταν ασχολούμαστε με κάτι – είτε πρόκειται για κάποιο εγχείρημα είτε για απόφαση σχετικά με το πού θα πάμε το βράδυ για φαγητό/ποτό/οτιδήποτε άλλο. Ακόμα κι όταν είμαστε πρόθυμοι και έτοιμοι να εμπλακούμε σε μια πολύπλοκη διαδικασία, χαιρόμαστε όταν τελικά διαπιστώνουμε πως το μόνο που χρειάζεται είναι να ανταποκριθούμε σε μια απάντηση τύπου «ναι-όχι».

Σήμερα, μάλιστα, η επιδίωξη του απλού είναι ιδιαίτερα έντονη, λόγω της αγχώδους στάσης μας απέναντι στον χρόνο (ποτέ δεν υπάρχει αρκετός χρόνος). Επιπλέον, η τεχνολογία μάς έχει εθίσει σε απλές επιλογές, ακόμα κι όταν μας δίνεται (τυπικά) το δικαίωμα να προχωρήσουμε πίσω από το απλό. Για παράδειγμα, μία εφαρμογή έχει συνήθως πολλές και διάφορες επιλογές, τις οποίες μπορούμε να ελέγξουμε και να κάνουμε, αλλά πάντα υπάρχουν προεπιλεγμένες ρυθμίσεις, ενέργειες κτλ., ώστε να μη χρειάζεται να μάθουμε σε κάποιον επαρκή βαθμό την εφαρμογή, προτού βάλουμε τις παραμέτρους που μας ενδιαφέρουν. Με άλλα λόγια, ο σύγχρονος κόσμος λειτουργεί με το σύστημα «plug & play», δηλαδή το μόνο που έχει να κάνει κανείς είναι να πει «ναι» ή «όχι» και τα υπόλοιπα θα γίνουν «από μόνα τους». Τόσο απλά.

Αυτό, προφανώς, δεν είναι απαραίτητα κακό. Βασικά, γινόταν από πάντα. Για παράδειγμα, αν θελήσω να βγω ένα βράδυ για φαγητό και δεν γνωρίζω κάποιο καλό εστιατόριο στην περιοχή, θα ζητήσω τη γνώμη ενός φίλου, τον οποίο εμπιστεύομαι. Απλά πράγματα. Θα μπορούσα, βέβαια, να κάνω αναζήτηση στο διαδίκτυο και να ψάξω κριτικές για τα εστιατόρια της περιοχής, αλλά είναι κάτι αρκετά περίπλοκο, χρονοβόρο και δεν μου παρέχεται καμία εγγύηση ότι τελικά θα μου αρέσει η τελική επιλογή.

Εδώ, όμως, αρχίζουν τα δύσκολα. Διότι ποτέ και τίποτα δεν είναι απλό. Μπορεί, π.χ., να φαίνεται πως είναι ό,τι πιο απλό υπάρχει το φως του ήλιου που βλέπετε έξω από το παράθυρο, αλλά, αν αναζητήσετε να μάθετε πώς δημιουργείται, σίγουρα θα αλλάξετε γνώμη πολύ πριν ολοκληρώσετε την ενημέρωση.

Αυτή η πολυπλοκότητα κρύβεται πίσω από κάθε σκέψη και επιλογή δική μας και των ανθρώπων γύρω μας. Απλώς σκεφτείτε την ψυχολογία και την ψυχανάλυση. Οι επιστήμες αυτές του ανθρώπου θεμελιώνονται στο γεγονός ότι μια επιλογή μας έχει από «πίσω» της μια ολόκληρη σειρά γεγονότων, αντιλήψεων, προγενέστερων επιλογών, ψυχικών τραυμάτων κ.ο.κ., τα οποία την καθορίζουν, έστω κι αν αυτή τελικά μπορεί να αλλάξει.

Επομένως, στην πραγματικότητα τίποτα δεν είναι απλό. Η διαπίστωση αυτή, την οποία ενίοτε συνειδητοποιούμε εξ ανάγκης (π.χ., λόγω των «απρόβλεπτων» συνεπειών μιας «απλής» επιλογής που κάναμε), κάθε άλλο παρά θα πρέπει να προκαλεί ανησυχία. Για δύο λόγους.

Ο πρώτος είναι πως, είτε το θέλουμε είτε όχι (σχεδόν πάντα το θέλουμε), πολύ συχνά οι επιλογές που κάνουμε θα έχουν μια όσο το δυνατόν απλούστερη μορφή. Το ίδιο το μυαλό μας είναι «προγραμματισμένο» έτσι, ώστε να δημιουργεί πλαίσια και δομές των δεδομένων που δέχεται, δηλαδή να απλοποιεί όσο γίνεται τα πράγματα. Διαφορετικά, δεν θα μπορούσαμε να αντιδράσουμε εγκαίρως για να καλύψουμε κάποια ανάγκη ή να αντιμετωπίσουμε κάποια απειλή.

Ο δεύτερος είναι ότι, ορισμένες φορές, χρειάζεται όχι μόνο να μην ανησυχήσουμε, αλλά, αντιθέτως, να ελέγξουμε την πολυπλοκότητα. Διότι, σε αυτές τις περιπτώσεις, ο λόγος που παρουσιάζονται απλές επιλογές είναι για να ξεγελαστούμε και, στην ουσία, να κάνουμε μια επιλογή που είναι πολύ πιθανό ότι θα μετανιώσουμε (οπότε, π.χ., θα πληρώσουμε «κρυφές» χρεώσεις, ή θα ψηφίσουμε κάποιον που έχει κάνει πράγματα που μας βρίσκουν αντίθετους κτλ.).

Με εξαίρεση τη βαρύτητα της επιλογής, δεν υπάρχουν κριτήρια ούτε και τρόποι για να διακρίνουμε πότε θα πρέπει να μη μείνουμε στην απλότητα της επιλογής. Ωστόσο, κι εδώ θα πρέπει να είμαστε προσεχτικοί, διότι η πολλή διερεύνηση οδηγεί στην αναβλητικότητα, που είναι εξίσου προβληματική με την άμεση υποχώρηση στην προβαλλόμενη απλότητα της πολυπλοκότητας.

Διάλεξε από τα προγράμματά μας αυτό που ταιριάζει περισσότερο στα ενδιαφέροντα και τις ανάγκες σου:

Αυτοβελτίωση και Διεκδικητική Συμπεριφορά

Αυτοπαρακίνηση και Αυτογνωσία

Δεξιότητες Αυτοηγεσίας

Διαχείριση του Στρες και Υγεία