ΤΟ ΕΙΝΑΙ ΚΑΙ ΤΟ ΦΑΙΝΕΣΘΑΙ ΤΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΤΗΣ ΚΡΙΣΗΣ

Το δίδυμο της αντίφασης «είναι και φαίνεσθαι» που  απασχολεί τον άνθρωπο από την αρχαιότητα, εμφανίζεται σήμερα, στην εποχή των μνημονίων,  ως «αίνιγμα» που οι Έλληνες προσπαθούν να λύσουν χωρίς ελπίδα.

Το «είναι» αντιπροσωπεύει το πραγματικό και το αληθινό.Αυτό όμως η πολιτική το αποκρύπτει.Το «φαίνεσθαι» αντιπροσωπεύει το εικονικό, το αληθοφανές, το ψεύτικο.Αυτό αποχαυνώνει τους πολίτες, που μοιάζουν να  έχουν  συνηθίσει ή και γοητευθεί από την αυταπάτη.

Ο Ευριπίδης στη τραγωδία του «Ελένη» προσπαθεί να δείξει πώς ξεγελιόμαστε από την εικόνα και δεν ψάχνουμε καλύτερα να βρούμε την ουσία των πραγμάτων, προτιμώντας να ζούμε ήσυχοι μέσα στην πλάνη.Την πρωταγωνίστρια του έργου του Ελένη ο κόσμος θεωρεί άπιστη , γιατί εγκατέλειψε τον άνδρα της για να ζήσει με τον Πάρη. Στην πραγματικότητα όμως η Ελένη δεν ευθύνεται γι’ αυτό, καθώς οι θεοί την «εξόρισαν» στην Αίγυπτο μακριά από τον άνδρα της και από τον Πάρη. Χαρακτηριστική, εξάλλου, είναι και η σκηνή όπου ο Μενέλαος, ο βασιλιάς της Σπάρτης, εμφανίζεται ρακένδυτος επιβεβαιώνοντας την αντίφαση του «είναι» και του «φαίνεσθαι».

Στην νεοελληνική λογοτεχνία ο νομπελίστας ποιητής μας Γ.Σεφέρης προτάσσει ως μότο στη δική του «Ελένη» αποσπάσματα της τραγωδίας του Ευριπίδη και μεταφέρει τον μύθο στην εποχή του. Μέσα από τους στίχους του αναδύεται μοναδικά  η διαφορά του ειδώλου-ίσκιου από την αληθινή μορφή του ανθρώπου: «μαντατοφόρους που έρχονται να πούνε/ πως τόσος  πόνος τόση ζωή/πήγαν στην άβυσσο/ για ένα πουκάμισο αδειανό για μιαν Ελένη».

Το «είναι και το φαίνεσθαι» είναι πολύ γοητευτικό ως λογοτεχνικό μοτίβο αλλά εξαιρετικά ασύμβατο με την πρόοδο μιας χώρας. Η Ελλάδα δεν μπορεί να ζήσει με αυταπάτες, και το φαινόμενο αυτό πρέπει να το αντιμετωπίσουμε από κοινού ΟΛΟΙ, πολίτες και πολιτικοί. Το ψευτοδίλημμα «μνημονιακοί/αντιμνημονιακοί» είναι μια ουτοπία ιδιαίτερα επικίνδυνη.

Σε περίοδο μιας τέτοιας κρίσης για τη χώρα μας, δεν μπορεί και δεν πρέπει το ζητούμενο να είναι η ΕΞΟΥΣΙΑ. Hac in hora/sine mora (εδώ και τώρα/χωρίς αναβολή) – για να θυμηθούμε και τα γνωστά «Carmina Burana» – το ζητούμενο είναι η σωτηρία της Ελλάδας.

Στέλλα Πριόβολου, Ομ. Καθηγήτρια

Ειδική Γραμματέας του Σώματος Ομοτίμων Καθηγητών του Πανεπιστημίου Αθηνών