O ΘΕΣΜΙΚΟΣ ΡΟΛΟΣ ΤΗΣ ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑΣ ΣΤΗΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ

Οι τέσσερις (4) σημαντικότεροι θεσμικοί τομείς - σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή - που συνδράμουν στην καινοτομική δραστηριότητα μιας χώρας, μέσω της χρηματοδότησης των δαπανών για Έρευνα και Ανάπτυξη (R&D) είναι ο τομέας των επιχειρήσεων (BES – Business Enterprise Sector), ο τομέας της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης (HES – Higher Education Sector), ο δημόσιος τομέας (GOV – Government Sector) και ο τομέας των ιδιωτικών μη κερδοσκοπικών επιχειρήσεων (PNP – Private Non-Profit Sector).

Ο τομέας των επιχειρήσεων, δηλαδή ο ιδιωτικός τομέας της οικονομίας (BES), ήταν ο μεγαλύτερος από τους τέσσερις κύριους θεσμικούς τομείς R&D αναφορικά με τις επιδόσεις το 2010, αντιπροσωπεύοντας το 61,5% των δαπανών για R&D των χωρών της ΕΕ-27. Ο τομέας της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης (HES) και του δημόσιου τομέα (GOV) ακολούθησε με μερίδια 24,2% και 13,3% αντίστοιχα.

Βασικός στόχος βάσει της στρατηγικής της Λισσαβόνας, είναι τουλάχιστον τα δύο τρίτα των δαπανών για R&D να χρηματοδοτούνται από τον ιδιωτικό τομέα της οικονομίας. Σε εθνικό επίπεδο, τα τρία κράτη - μέλη της ΕΕ που ήταν κοντά στην επίτευξη του εν λόγω στόχου που έθεσε η στρατηγική της Λισσαβόνας, ήταν η Φινλανδία (66,1%), η Γερμανία (66,1%) και το Λουξεμβούργο (65,9%).

Σε πολλές από τις υπό εξέταση χώρες, ο «κατασκευαστικός» τομέας έλαβε το μεγαλύτερο μερίδιο για δαπάνες R&D από ιδιωτική πρωτοβουλία. Αυτό συνέβη ιδίως στη Γερμανία, τη Σλοβενία, τη Φινλανδία και τη Σουηδία, όπου περισσότερο από το 75% των δαπανών για R&D από τις ιδιωτικές επιχειρήσεις προέρχονταν από τις επιχειρήσεις του κατασκευαστικού τομέα. 

Στην περίπτωση της Ελλάδας, ο ιδιωτικός τομέας δεν συμβάλλει ιδιαίτερα στην αύξηση των δαπανών σε R&D, που θα αποτελέσουν και την απαρχή στη δημιουργία καινοτομίας. Όπως φαίνεται και από το Διάγραμμα 1, ο ιδιωτικός τομέας στην Ελλάδα δεν επενδύει ούτε κατά το ένα τρίτο (μόλις 28%) στις συνολικές δαπάνες για R&D και, φυσικά, απέχει πολύ από το να προσεγγίσει το στόχο των 2/3 που απαιτείται - βάσει της στρατηγικής της Λισσαβόνας - ως η συμμετοχή του ιδιωτικού τομέα σε δαπάνες για R&D. Μεγάλο ποσοστό συμμετοχής για δαπάνες R&D στην Ελλάδα έχει ο δημόσιος τομέας με 21%, έναντι στόχου 10% βάσει της Λισσαβόνας, ενώ το μεγαλύτερο ποσοστό συμμετοχής σε δαπάνες R&D για την Ελλάδα παρατηρείται στη τριτοβάθμια εκπαίδευση με ποσοστό 49%. Φυσικά, αν λάβουμε υπόψη ότι η τριτοβάθμια εκπαίδευση στην Ελλάδα είναι σε συντριπτικό βαθμό δημόσια, τότε η κρατική συνεισφορά σε δαπάνες R&D ξεπερνάει τα 2/3 των συνολικών δαπανών για R&D, δίνοντας στην ιδιωτική πρωτοβουλία περιορισμένο ρόλο.

Διάγραμμα 1. Δαπάνες για R&D ανά τομέα απόδοσης ως ποσοστό του συνόλου.

_{Πηγή: Eurostat, “Science, technology and innovation in Europe”, (2013).}