Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΜΕΧΡΙ ΤΟ 2021: ΜΑΪΟΣ 2017

Σε συνέχεια προηγούμενων αναρτήσεων σχετικά με τις εξελίξεις των βασικών οικονομικών μεγεθών στην ελληνική οικονομία (δείτε εδώ τις εκτιμήσεις για το Μάρτιο του 2017), στο παρόν παρουσιάζουμε τις πιο πρόσφατες εκτιμήσεις για τα βασικά μακροοικονομικά μεγέθη της ελληνικής οικονομίας.

Προκειμένου να ποσοτικοποιηθούν τα αποτελέσματα της συμφωνίας της 2^ης αξιολόγησης για την ελληνική οικονομία, έχουν ληφθεί υπόψη τα νέα μέτρα. Τα μέτρα αυτά αναμένεται να αποδώσουν 1% του ΑΕΠ (ή 1,8 δις ευρώ κάθε χρόνο από το 2019) έπειτα από μείωση των κρατικών δαπανών και 1% του ΑΕΠ (ή 1,8 δις ευρώ κάθε χρόνο από το 2020) έπειτα από αύξηση της φορολογίας. Σε περίπτωση που ο στόχος του 2018 για πρωτογενές πλεόνασμα 3,5% του ΑΕΠ δεν επιτευχθεί, τα μέτρα στο σύνολό τους (1% του ΑΕΠ ασφαλιστικό και 1% του ΑΕΠ φορολογικό) θα τεθούν σε εφαρμογή από το 2019 και έπειτα.

Στην ανάλυσή μας χρησιμοποιούμε τη συνολική επίδραση από τα παραπάνω μέτρα, που αφορά σε 1% του ΑΕΠ από τη μείωση των κρατικών δαπανών και 1% του ΑΕΠ, κάθε χρόνο, από αύξηση της φορολογίας από το 2019 και έπειτα. Στο Basic Model (ΒΜ) εξετάζεται, εάν υπάρχει απόκλιση του πρωτογενούς πλεονάσματος από τους στόχους που τέθηκαν στο "Supplemental Memorandum of Understanding" για την ελληνική οικονομία (16/06/2015) (0,5% το 2016, 1,75% το 2017 και 3,5% από το 2018 και μετά). Με βάση την εξέλιξη του πρωτογενούς αποτελέσματος για την ελληνική οικονομία, προκύπτει απόκλιση του πρωτογενούς πλεονάσματος από το στόχο του 3,5% του ΑΕΠ. Αυτό σημαίνει ότι τα μέτρα στο σύνολό τους (1% του ΑΕΠ ασφαλιστικό και 1% του ΑΕΠ φορολογικό) θα τεθούν σε εφαρμογή από το 2019 και έπειτα και έτσι πραγματοποιούμε την ανάλυσή μας. Πιο συγκεκριμένα, τα μέτρα αυτά αφορούν σε:

α. Περικοπή έως 18% της προσωπικής διαφοράς από 1/1/2019. Οι συνταξιούχοι θα υποστούν μείωση της σύνταξής τους σε ποσοστό 18% από τη μείωση της προσωπικής διαφοράς στις κύριες συντάξεις, ενώ συνταξιούχοι θα δουν μείωση της επικουρικής σύνταξής τους της τάξεως του 18%.

β. Από 1/1/2020 (ή το 2019 αν δεν πιαστούν οι στόχοι) η μείωση του αφορολόγητου από 8.636 ευρώ στα 5.681 ευρώ θα φέρει επιβάρυνση από 650 ευρώ ακόμη και για τους φτωχότερους.

γ. Το 2018 προβλέπονται μέτρα 447 εκατ. ευρώ με περικοπές επιδομάτων ανεργίας, τέκνων, φτώχειας και φυσικών καταστροφών, στήριξης οικογενειών και επιπλέον μείωση του επιδόματος θέρμανσης κατά 58 εκατ. ευρώ. Παράλληλα, προβλέπεται η κατάργηση της έκπτωσης φόρου για ιατρικές δαπάνες.

δ. Στο Δημόσιο θα υιοθετηθεί νέα αξιολόγηση και κινητικότητα και επιβάλλεται ανώτατος αριθμός στον αριθμό των συμβασιούχων. Ο αριθμός τους πρέπει να μειωθεί από 49.448 τον Δεκέμβριο του 2016 σε 49.104 τον ίδιο μήνα του 2017 και σε 48.420 τον Δεκέμβριο του 2019.

ε. Πώληση του 30% ως 40% των λιγνιτικών μονάδων της ΔΕΗ καθώς επίσης και του 17% του μετοχικού κεφαλαίου της επιχείρησης μέσω του ΤΑΙΠΕΔ.

στ. Επέκταση του ανοίγματος των καταστημάτων τις Κυριακές.

ζ. Πώληση των μη συνταγογραφούμενων φαρμάκων και εκτός φαρμακείων.

η. Στα εργασιακά, οι αλλαγές των προηγούμενων μνημονίων παρατείνονται με νόμο μέχρι τη λήξη του προγράμματος τον Ιούλιο του 2018. Αυτό σημαίνει ότι συνεχίζεται με δέσμευση της κυβέρνησης η απαγόρευση της επεκτασιμότητας των κλαδικών συμβάσεων.

θ. Καταργείται η υπουργική απόφαση, που απαιτείται ως τώρα, για την έγκριση των ομαδικών απολύσεων και αντικαθίσταται από ένα σύστημα προειδοποίησης.

Παράλληλα με τα μέτρα, έχουν οριστεί ορισμένα αντίμετρα, τα οποία ωστόσο δεν έχουν ποσοτικοποιηθεί επαρκώς, ώστε να ληφθούν υπόψη στις εκτιμήσεις. Επίσης, τα αντίμετρα αυτά αναμένεται να ενεργοποιηθούν μόνον εφόσον πιαστούν οι στόχοι του πρωτογενούς πλεονάσματος για το 2018, κάτι που ωστόσο δεν αναμένεται να συμβεί, άρα δεν λαμβάνεται υπόψη στην ανάλυσή μας. Παρόλα αυτά, κατά αποσπασματικό τρόπο αναμένουμε κάποια «αντίμετρα» να υλοποιούνται. Τα αντίμετρα αυτά περιλαμβάνουν:

• Επιδότηση ενοικίου, συνολικού ύψους 600 εκατ. ευρώ και κάλυψη περίπου των μισών νοικοκυριών της χώρας, που διαμένουν σε ενοίκιο ή έχουν στεγαστικό δάνειο με μηνιαία επιδότηση, η οποία μπορεί να αγγίζει μέχρι και 1000 ευρώ το χρόνο.

• Οικογενειακό επίδομα. Αυξάνεται κατά 260 εκατ. ευρώ ο υφιστάμενος προϋπολογισμός των οικογενειακών επιδομάτων. Καταπολέμηση της παιδικής φτώχειας. Στόχος να ενισχυθεί το επίδομα από το πρώτο και το δεύτερο παιδί, ενισχύοντας ταυτόχρονα και τρίτεκνους πολύτεκνους.

• Σχολικά γεύματα. Επέκταση του προγράμματος σχολικών γευμάτων σε δημοτικά και γυμνάσια περιοχών με υψηλά ποσοστά ανεργίας και φτώχειας. Στόχος να καλυφθεί το 50% των μαθητών του Δημοτικού και του Γυμνασίου.

• Βρεφονηπιακοί σταθμοί. *Αύξηση κατά 50% του συνολικού αριθμού παιδιών προσχολικής ηλικίας (0-4), που θα μπορούν δωρεάν να εγγραφούν σε βρεφονηπιακούς σταθμούς. Σήμερα δικαιούχοι είναι 90.000 παιδιά. Το 2019 οι θέσεις αυξάνονται σε 120.000 και το 2020 σε 135.000. Για την κάλυψη των αιτήσεων δημιουργούνται 1.200 νέες μονάδες το 2019 και 600 νέες μονάδες το 2020, επιπλέον των 2.800 μονάδων που λειτουργούν σήμερα. Κάθε μονάδα φιλοξενεί μέχρι 25 παιδιά.

• Συμμετοχή στη φαρμακευτική δαπάνη. Με το ισχύον πλαίσιο, ο ασθενής κάλυπτε ένα ποσοστό του συνταγογραφημένου φαρμάκου του, ανάλογα με την ασθένειά του, σε ποσοστά που ανέρχεται σε 0%, 10% ή 25%. Με το νέο μέτρο, παρέχεται έκπτωση, σε όλο τον πληθυσμό, ανάλογα με τα εισοδήματά του: Για εισοδήματα έως 700 ευρώ η συμμετοχή θα είναι μηδενική, ανεξαρτήτως ασθένειας. Για εισοδήματα από 700 έως 1.200 ευρώ η συμμετοχή μειώνεται κατά 50%.

• Θέσεις εργασίας. Δημιουργία πάνω από 30.000 νέων θέσεων εργασίας. Στόχος του προγράμματος η παραγωγική ανασυγκρότηση και η ανάσχεση της φυγής των νέων επιστημόνων, του brain drain. Θα απευθύνεται στο δημόσιο και τον ιδιωτικό τομέα. Η επιχείρηση δεσμεύεται να διατηρήσει τον εργαζόμενο για έξι μήνες μετά το πέρας του προγράμματος.

• Προγράμματα Δημοσίων Επενδύσεων (ΠΔΕ). Αύξηση του ΠΔΕ για υποδομές αγροτικής παραγωγής (δίκτυα ύδρευσης, αγροτικοί δρόμοι, αρδευτικά κανάλια, κ.ά.) καθώς και προγράμματα ενεργειακής εξοικονόμησης κτηρίων.

• Έσοδα - Φόροι: Μείωση φορολογικού συντελεστή για τις επιχειρήσεις από το 29% στο 26%. Μείωση συντελεστών φορολόγησης φυσικών προσώπων από το 22% στο 20%. Μείωση ΕΝΦΙΑ κατά 200 εκατ. ευρώ καθώς και επανακαθορισμός, στο άμεσο μέλλον, των τιμών των ακινήτων με βάση τις εμπορικές τους αξίες. Μείωση της Εισφοράς Αλληλεγγύης.

Τα βασικά αποτελέσματα των εκτιμήσεων παρουσιάζονται στον Πίνακα 1.

Πίνακας 1. Το BM για την ελληνική οικονομία

Με βάση τις εκτιμήσεις του BM, αναμένεται επιστροφή στους θετικούς ρυθμούς μεγέθυνσης του ΑΕΠ, με το ρυθμό να αυξάνεται σχεδόν κάθε έτος, φτάνοντας το 2021 στο 2,41%.

Η ιδιωτική κατανάλωση από 122,7 δις ευρώ το 2015, αναμένεται να φτάσει στα 138,73 δις το 2021.

Οι επενδύσεις μειώθηκαν σημαντικά, λόγω της οικονομικής κρίσης στην ελληνική οικονομία. Ωστόσο, από το 2017 και μετά αναμένεται αρκετά σημαντική αύξηση των επενδύσεων. Μάλιστα, από 20,17 δις ευρώ το 2015 αναμένεται να φτάσουν τα 24,41 δις ευρώ το 2021.

Η ανταγωνιστικότητα της ελληνικής οικονομίας αναμένεται να είναι μειούμενη μέχρι το 2018, ενώ στη συνέχεια αναμένεται να κινηθεί ανοδικά.

Το πρωτογενές ισοζύγιο αναμένεται να κυμαίνεται σε επίπεδα άνω των στόχων, που έχουν τεθεί από το 2019 και έπειτα, ενώ, με εξαίρεση το 2017, πλεονασματικό αναμένεται και το κρατικό ισοζύγιο. Σημαντική είναι και η βελτίωση στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών, το οποίο αναμένεται να γίνει οριακά πλεονασματικό το 2021.

Όσον αφορά στο δημόσιο χρέος, η μείωσή του αναμένεται να είναι εμφανής μετά την εφαρμογή των μέτρων της συμφωνίας, δηλαδή μετά το 2019, καθώς αναμένεται να διαμορφωθεί στο 151,5% του ΑΕΠ το 2021, όταν το 2017 αναμένεται να διαμορφωθεί στο 177,18% του ΑΕΠ.

Η θετική πορεία της οικονομίας αναμένεται να έχει θετικές επιδράσεις στην ελληνική αγορά εργασίας, καθώς η απασχόληση θα αυξάνεται σχεδόν κάθε έτος, κατά περίπου 50.000 άτομα¹, φτάνοντας το 2021 τα 4,35 εκατομμύρια εργαζομένους. Αντίστοιχα, το ποσοστό ανεργίας αναμένεται να μειώνεται κάθε έτος, φτάνοντας στο 18,3% το 2021.

Με βάση το BM, η συνεισφορά του κάθε παράγοντα στη μεγέθυνση του ΑΕΠ είναι όπως εμφανίζεται στον Πίνακα 2, για τα έτη 2017-2021.

Πίνακας 2. Η συνεισφορά των παραγόντων στη μεγέθυνση του ΑΕΠ

^{Σημείωση: GDP: Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν, G: Κρατικές Δαπάνες, C: Ιδιωτική Κατανάλωση, I: Επενδύσεις, NX: Καθαρές Εξαγωγές.}

Διάγραμμα 1. Συνεισφορά των παραγόντων του ΑΕΠ στις ετήσιες μεταβολές του ΑΕΠ (σε δις ευρώ)

^{Πηγή: ΕΚΠΑ - Oxford Economics - Global Economic Model.}

Από τα παραπάνω στοιχεία, προκύπτει ότι τη μεγαλύτερη συνεισφορά στις ετήσιες μεταβολές του ΑΕΠ (Διάγραμμα 1, Πίνακας 2) παίζει η ιδιωτική κατανάλωση, η οποία συνεισφέρει κατά 49,6% το 2017 και αναμένεται να συνεισφέρει από 42,8% έως 63% στο ΑΕΠ από το 2018 και έπειτα. Η κρατική κατανάλωση συνεισφέρει κατά 19% για την περίοδο 2018-2021. 

Οι επενδύσεις συνεισφέρουν κατά 7,2% το 2017, 13,1% το 2018, 14,6% το 2019, κατά 19,4% το 2020 και έως 23,4% το 2021. Τέλος, οι καθαρές εξαγωγές συνεισφέρουν κατά 40,3% στη μεγέθυνση του ΑΕΠ το 2017, ενώ για την περίοδο 2018-2021 η συνεισφορά τους αναμένεται αρκετά χαμηλότερη κατά 7,1% έως 15,5%.

Παρακάτω παρουσιάζονται διαγραμματικά οι εκτιμήσεις για τα βασικά μακροοικονομικά μεγέθη της οικονομίας:

Μεγέθυνση του ΑΕΠ

Διάγραμμα 2. Μεγέθυνση του ΑΕΠ (ετήσια μεταβολή) (%)

^{Πηγή: ΕΚΠΑ - Oxford Economics - Global Economic Model.}

Διάγραμμα 3. Εξέλιξη του ονομαστικού ΑΕΠ (δις ευρώ)

^{Πηγή: ΕΚΠΑ - Oxford Economics - Global Economic Model.}

Ιδιωτική Κατανάλωση

Διάγραμμα 4. Ιδιωτική κατανάλωση (σε δις ευρώ)

^{Πηγή: ΕΚΠΑ - Oxford Economics - Global Economic Model.}

Επενδύσεις

Διάγραμμα 5. Επενδύσεις σε ονομαστικές αξίες (δις ευρώ)

^{Πηγή: ΕΚΠΑ - Oxford Economics - Global Economic Model.}

Εξωτερικό Ισοζύγιο Πληρωμών

Διάγραμμα 6. Ισοζύγιο Τρεχουσών Συναλλαγών (σε δις ευρώ)

^{Πηγή: ΕΚΠΑ - Oxford Economics - Global Economic Model.}

Διάγραμμα 7. Ισοζύγιο Τρεχουσών Συναλλαγών (% του ΑΕΠ)

^{Πηγή: ΕΚΠΑ - Oxford Economics - Global Economic Model.}

Απασχόληση

Διάγραμμα 8. Αριθμός απασχολουμένων (χιλιάδες άτομα)

^{Πηγή: ΕΚΠΑ - Oxford Economics - Global Economic Model.}

Διάγραμμα 9. Ποσοστό ανεργίας (%)

^{Πηγή: ΕΚΠΑ - Oxford Economics - Global Economic Model.}