ΠΟΙΕΣ ΟΙ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ, ΑΠΟ ΤΟΝ ΠΟΛΕΜΟ ΣΤΗΝ ΟΥΚΡΑΝΙΑ

Ο καθηγητής Οικονομικών, Παναγιώτης Πετράκης, ρίχνει φως στις πτυχές της πιο σοβαρής γεωπολιτικής κρίσης των τελευταίων δεκαετιών, του πολέμου στην Ουκρανία.

Επιβράδυνση των ρυθμών ανάπτυξης κατά περίπου 2 μονάδες φέτος αλλά και συνέχιση των κραδασμών στη διάρκεια του 2023, «βλέπει» ο καθηγητής Οικονομικών στο ΕΚΠΑ, Παναγιώτης Πετράκης. 

«Είναι γεγονός ότι βρισκόμαστε πιο κοντά σε στασιμοπληθωρισμό», σημειώνει ο καθηγητής, μιλώντας στο iefimerida, αναδεικνύοντας έτσι τον κίνδυνο συμπίεσης των εισοδημάτων σε ένα περιβάλλον χαμηλής ανάπτυξης, όπου ακόμα και τα «όπλα» που χρησιμοποίησε η ΕΚΤ στην κρίση της πανδημίας, δεν είναι κατάλληλα.

Ο Π. Πετράκης ρίχνει, όμως, φως και στην «επόμενη ημέρα», τόσο για τη Ρωσία όσο και για τις ισορροπίες σε παγκόσμιο επίπεδο, μετά το διαφαινόμενο «σχίσμα» Δύσης - Ρωσίας, που μπορεί να εξελιχθεί σε οικονομικό πόλεμο Δύσης - Ανατολής. 

Tι θα πρέπει να περιμένουμε, πλέον, για φέτος αλλά και του χρόνου, μετά τις αρνητικές εξελίξεις στην Ουκρανία; Συμμερίζεστε τα «μαύρα» σενάρια, που προβλέπουν οριακή επέκταση της οικονομίας και διψήφιο πληθωρισμό; 

Είναι γεγονός ότι αντιμετωπίζουμε μία μεγάλη Ευρωπαϊκή ανθρωπιστική και οικονομική κρίση η οποία έρχεται σχεδόν παράλληλα με τον COVID να μας επιβαρύνει. Οι επιπτώσεις στην οικονομία και στην Ευρώπη και την Ελλάδα έχουν τώρα όλες αρνητικό πρόσημο. Μεσομακροπρόθεσμα πάντως, αν δεν συμβεί κάποιο σοβαρό ατύχημα, θα δώσουν αφορμή και σε εξελίξεις με θετικό πρόσημο. Το βασικό μας σενάριο, στο ΕΚΠΑ, για την Ελληνική οικονομία προβλέπει για το 2022 μία ανάπτυξη της τάξης του 2,12% και 3,81% για το 2023 με έναν πληθωρισμό 7,2% για το 2022 και 3,35% για το 2023. Να σημειωθεί ότι πριν την επιδείνωση των συνθηκών στην Ουκρανία, προβλέπαμε για τον ρυθμό ανάπτυξης 3,28% και 4,72% για το 2022 και 2023 ενώ για τον πληθωρισμό 2,87% και 0,64%. Ίσως το ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών (ενέργεια) να πλήττεται πολύ σοβαρότερα από όλα τα μεγέθη μαζί βεβαίως με το ατομικό διαθέσιμο εισόδημα που παραμένει σχεδόν στάσιμο ενώ προηγουμένως προβλεπόταν βελτίωση. 

Χρησιμοποιούμε τον πληθωρισμό ως δείκτη που συνοψίζει την κατάσταση και της οικονομίας και της κοινωνίας. Το επικρατέστερο λοιπόν σενάριο προβλέπει παράταση της πολεμικής κρίσης στην Ουκρανία σχεδόν όλο το 2022. Εάν βελτιωθούν οι εξωτερικές συνθήκες τα μεγέθη θα βελτιωθούν επίσης. 

Μπορείτε να μας εξηγήσετε με απλά λόγια τι είναι ο «στασιμοπληθωρισμός»; Φοβάστε ένα τέτοιο ενδεχόμενο; Τι θα σημαίνει αυτό για τα εισοδήματα και την αγοραστική δύναμη των νοικοκυριών; 

Είναι γεγονός ότι είμαστε πιο κοντά σε ό,τι ονομάζουμε «στασιμοπληθωρισμό». Πρόκειται για μία κατάσταση όπου συνυπάρχει υψηλός πληθωρισμός και χαμηλή ανάπτυξη. Το διαθέσιμο ατομικό εισόδημα μειώνεται και η αβεβαιότητα για τις επενδύσεις επιστρέφει. Το φαινόμενο το είχαμε ζήσει στην δεκαετία του ’70 όπου με τον αραβοϊσραηλινό πόλεμο είχε αυξηθεί η τιμή του πετρελαίου σ’ έναν κόσμο που εξαρτιόταν παραγωγικά από αυτό πολύ περισσότερο από ότι σήμερα αφού δεν υπήρχε ο εκτεταμένος κλάδος των υπηρεσιών. Η ιδιορρυθμία του φαινομένου είναι ότι το «φάρμακο» για τον πληθωρισμό που είναι οι αυξήσεις επιτοκίων επιδεινώνει την κάμψη της οικονομίας! Έτσι έχουμε μία οικονομία όπου ο κλασικός κεϋνσιανισμός (δημοσιονομική πολιτική) δεν λειτουργεί. Εξάλλου οι αυξήσεις των τιμών προέρχονται από δυσκολίες της προσφοράς και όχι από την νομισματική πολιτική. Πάντως το ότι έχουμε πλέον τις Κεντρικές Τράπεζες σε ένα αυξημένο ρυθμιστικό ρόλο που δεν τις είχαμε το ’70 με αυτήν την αποστολή, είναι κάποιος βαθμός ασφάλειας. Λάθη όμως γίνονται. 

Τελικά η Ρωσία είναι ένας οικονομικός γίγαντας με γυάλινα πόδια ή έτσι θέλουν να το βλέπουν οι Δυτικοί; «Υποφέρει» πράγματι η ρωσική οικονομία από τις κυρώσεις Αμερικανών κι Ευρωπαίων ή οι εναλλακτικές προς την Ανατολή δίνουν διέξοδο στο Κρεμλίνο;  

Δε θα συμφωνούσα με τον χαρακτηρισμό του οικονομικού γίγαντα. Ας έχουμε υπόψη μας ότι είναι μία οικονομία μεγέθους λίγο μεγαλύτερη από την Τουρκία ή μιάμιση φορά όπως η Ολλανδία. Στρατιωτικά όμως έχει την δεύτερη ισχυρότερη πολεμική μηχανή στον κόσμο μετά τις ΗΠΑ και αποτελεί τον μεγαλύτερο προμηθευτή ενεργειακών πόρων της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Έχει χαμηλό βαθμό εξωστρέφειας και καινοτομικών επενδύσεων με ένα καλό επίπεδο διαβίωσης των πολιτών της. Βεβαίως υποφέρει η Ρωσία από τον πόλεμο ευρύτερα (όχι μόνο από τις κυρώσεις) με το 2022 να παρουσιάζει υψηλό βαθμό ύφεσης (-7%). Όμως διαθέτει θετικό ισοζύγιο εξωτερικών πληρωμών (μόνο από την διάθεση ενεργειακών πόρων εισπράττει σχεδόν ένα δις δολάρια την ημέρα. Άρα η πολεμική σύρραξη δεν προκαλεί στην οικονομία δομική ανισορροπία αλλά πάντως μειώνει το επίπεδο ποιότητας στη διαβίωση του πληθυσμού. Η έξοδος στην Ασία μόνο κατά ένα μέρος βοηθά στην αντιστάθμιση των απωλειών που θα έχει η σύγκρουση με την Δύση. Το σημαντικότερο όμως είναι ότι οδηγεί την Ρωσική οικονομία σ’ έναν ενδογενή απομονωτισμό που θα έχει μακροπρόθεσμες επιπτώσεις στις δυνατότητες βελτίωσης της ζωής των Ρώσων.  

Τελικά μήπως αυτή η κρίση σηματοδοτεί το σχίσμα Δύσης-Ανατολής, το τέλος του ελεύθερου εμπορίου και της παγκοσμιοποίησης, την ενίσχυση των εθνικών εμπορικών πολιτικών; Ήδη βλέπουμε ότι οι Ευρωπαίοι «ψάχνονται» για να απεξαρτηθούν ενεργειακά από τη Ρωσία και τεχνολογικά (microchips κλπ) από την Κίνα.

Στην ανθρώπινη ιστορία ποτέ δεν παρατηρήθηκε ένα ορόσημο τέλος σε μία από τις μακροχρόνιες δυνάμεις εξέλιξής της. Η παγκοσμιοποίηση έχει μέχρι σήμερα περάσει τρία ή τέσσερα μεγάλα κύματα ανόδου που τα διαδέχτηκαν περίοδοι περιορισμού της. Σήμερα βρισκόμαστε στην φάση περιορισμού της δυναμικής της παγκοσμιοποίησης μετά την εντονότατη μεγέθυνσή της από το 1980 μέχρι την δεκαετία του 2020 αφού ο λαϊκισμός και στην συνέχεια ο COVID φρέναραν την διαδικασία αυτή. Το σχίσμα Δύσης και Ρωσίας επιτείνει τις εντάσεις διαμερισματοποίησης του κόσμου φρενάροντας το όνειρο της Κίνας να ηγηθεί του νέου κύματος παγκοσμιοποίησης που τοποθετούνταν κανονικά γύρω στο 2030 αυξάνοντας τον πληθωρισμό και την αβεβαιότητα. Όμως η τυχαιότητα, ο ρόλος της προσωπικότητας στην ιστορία δημιουργούν αναπάντεχες δυνάμεις που πάντοτε επηρεάζουν το μέλλον.

Πηγή:  iefimerida.gr