ΚΑΤΑΧΡΗΣΗ ΤΗΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΣΤΗΝ ΠΑΙΔΙΚΗ ΚΑΙ ΕΦΗΒΙΚΗ ΗΛΙΚΙΑ: ΠΩΣ ΝΑ ΤΗΝ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΟΥΜΕ;

Στο τελευταίο βιβλίο του, The Anxious Generation (2024), ο γνωστός κοινωνικός ψυχολόγος Τζόναθαν Χάιντ (Jonathan Haidt), εξετάζει τη σχέση των νέων με την τεχνολογία όχι ως μία επιμέρους όψη της ζωής τους, αλλά ως βασική παράμετρο (μαζί με τα γεγονότα που βιώνουν) για την ανάπτυξή τους, δηλαδή για το μέλλον τους. Η σχέση αυτή αποδεικνύεται ιδιαίτερη σημαντική από τη λεγόμενη Γενιά Ζ και μετά, καθώς τα παιδιά περνούν την εφηβεία τους πάνω από μια οθόνη, η οποία αφενός τα απομονώνει από τους ανθρώπους γύρω τους, αφετέρου τα δεσμεύει σε ένα εναλλακτικό σύμπαν, το οποίο είναι εθιστικό, συναρπαστικό, διαρκώς μεταβαλλόμενο, αλλά κυρίως είναι ακατάλληλο για παιδιά και εφήβους.

Αυτό, όπως επισημαίνει ο συγγραφέας, είναι η μία όψη του προβλήματος. Η άλλη είναι ότι τα παιδιά αυτά μεγαλώνουν σε ένα υπερπροστατευτικό περιβάλλον, με αποτέλεσμα τον περιορισμό της αυτονομίας τους, όπως μπορεί να εκφραστεί, π.χ., με το παιχνίδι. Αντίθετα, στον εικονικό κόσμο υπάρχει ελλιπέστατη προστασία. Έτσι, ο Χάιντ κάνει λόγο για μετάβαση από την παιδική ηλικία που βασιζόταν στο παιχνίδι (play-based childhood) στην παιδική ηλικία που βασίζεται στο κινητό τηλέφωνο (phone-based childhood).

Μέσα σε ένα τόσο προβληματικό περιβάλλον τα παιδιά έχουν υποστεί διαφόρων ειδών βλάβες, με σημαντικότερες τη στέρηση ύπνου, την κοινωνική υστέρηση, τον κατακερματισμό της προσοχής και τον εθισμό. Επιπλέον, ο συγγραφέας εντοπίζει αιτιακή σύνδεση μεταξύ των ψυχικών νοσημάτων, όπως και της προβληματικής μετάβασης στην εφηβεία, με αυτήν την τεχνολογία.

Ως προς την αντιμετώπιση του προβλήματος ο Χάιντ προτείνει να είναι συλλογική, διότι είναι κοστοβόρα για ένα πρόσωπο, ενώ όταν όλοι συνεργάζονται όχι μόνο δεν είναι κοστοβόρα, αλλά μπορούν να ληφθούν και καλύτερες αποφάσεις. Στη συλλογική αυτή προσπάθεια θα πρέπει να συμμετάσχουν οι τεχνολογικές εταιρίες, οι κυβερνήσεις, τα σχολεία και οι γονείς.

Η γενική κατεύθυνση περιλαμβάνει στοχευμένες ενέργειες για: αποθάρρυνση (ή έλεγχο) της πρόσβασης σε ηλεκτρονικά προγράμματα, παιχνίδια και μέσα κοινωνικής δικτύωσης (π.χ. αυστηροποίηση του ορίου ηλικίας για την είσοδο σε αυτά), απομάκρυνση κινητών τηλεφώνων από το σχολείο, δημιουργία πλαισίου για την επαναφορά του παιχνιδιού και της κοινωνικοποίησης. Τέλος, προτείνεται στους γονείς να αναπτύξουν ουσιαστικές σχέσεις με τα παιδιά τους, να τους προσφέρουν περισσότερες δράσεις στον πραγματικό κόσμο (οπότε λιγότερη επαφή με τον εικονικό), να έχουν περισσότερο έλεγχο των κινήσεών τους στο διαδίκτυο, αλλά και να είναι ιδιαίτερα προσεκτικοί, ώστε να εντοπίσουν έγκαιρα σημάδια εθισμού.

Διάλεξε από τα προγράμματά μας αυτό που ταιριάζει περισσότερο στα ενδιαφέροντα και τις ανάγκες σου:

Βιβλίο και Παιδί - Το Βιβλίο ως Εργαλείο Ανάπτυξης