EUROGROUP: ΑΠΟ ΕΔΩ ΚΑΙ ΠΕΡΑ

Στο Eurogroup ελήφθησαν σημαντικές αποφάσεις για την ελληνική οικονομία και κοινωνία. Περιέχει τέσσερα επιμέρους μέρη: (α) αναφορές στις προϋποθέσεις της ελληνικής ανάπτυξης, (β) αναφορές στο χρέος, (γ) αναφορές στο ρόλο του IMF και (δ) σύντομη αναφορά στην έξοδο στις αγορές. Το ότι έκλεισε η δεύτερη αξιολόγηση είναι ένα θετικό βήμα που απομακρύνει την αβεβαιότητα.

Η απόφαση του Eurogroup έχει, όμως, μια σημαντική ιδιορρυθμία: ενώ μέχρι τώρα είχαμε συνηθίσει το Eurogroup να συνέρχεται μετά από μια τεχνική συμφωνία για να εγκρίνει την καταβολή μιας δόσης, αυτή τη φορά, η απόφαση αναφέρεται εκτενώς σε πρόσθετες προβλέψεις και υποχρεώσεις του μέλλοντος! Πρωτογενή πλεονάσματα 3,5% μέχρι το 2022 και 2% μέχρι το 2060. Πόσο και πώς θα μας δεσμεύσουν οι αποφάσεις αυτές; Διότι για να διατηρηθούν τα πλεονάσματα αυτά για τόσο μακρύ διάστημα (φανταστείτε ότι αναφέρομαι στο 2022 ως μακρύ ορίζοντα), απαιτούνται ενέργειες και πολιτικές που εκτείνονται σε έναν πολύ μεγάλο ορίζοντα, οι οποίες βέβαια είναι πολύ δύσκολο να διατυπωθούν. Για να αντιληφθεί κάποιος τις συνέπειες των μακροχρόνιων αυτών αποφάσεων, θα αναφερθώ στην περίπτωση ενός μεγάλου ατυχούς γεγονότος. Έστω, λοιπόν, ότι συμβαίνει (μακριά από εδώ) ένας πολύ μεγάλος σεισμός και η κοινωνία αποφασίζει να συνδράμει τους δοκιμαζόμενους αυξάνοντας τα ελλείμματα, χρηματοδοτούμενα από εσωτερικό ή/και εξωτερικό δανεισμό. Θα μπορούσαμε να το κάνουμε; Δύσκολο! Θα μου πείτε θα ζητήσουμε εξαίρεση κ.τ.λ. Συμφωνώ! Όμως, αντιλαμβανόμαστε όλοι με αυτό το ακραίο παράδειγμα ότι το «κουστούμι» είναι πολύ σκληρό!

Εξ’ άλλου, στην έκθεσή του ο ESM, λίγες μόνο μέρες πριν (Annual Report 2016), είχε σημειώσει ότι αβεβαιότητα και υπερφορολόγηση αποτελούν σήμερα πολύ σοβαρούς ανασταλτικούς παράγοντες για την ανάκαμψη της ελληνικής οικονομίας. Η απόφαση του Eurogroup μειώνει τη βραχυχρόνια αβεβαιότητα, αλλά ταυτοχρόνως δημιουργεί εκτεταμένες γκρίζες περιοχές για τον μεσοπρόθεσμο ορίζοντα. Είναι εμφανές ότι οι αποφάσεις, που συμπεριλαμβάνονται στις αποφάσεις του Eurogroup, αποτελούν τον αρνητικό προπομπό του συνολικού πακέτου, που θα συμφωνηθεί μέσα στο 2018, για την μετά το Γ΄ Μνημόνιο περίοδο. Η συμφωνία για το χρέος θα αποτελέσει το υπόλοιπο θετικό μισό, εφόσον βεβαίως μαζί με τη ρύθμιση του χρέους να μην έλθει ένα επιπρόσθετο αρνητικό υποπρόγραμμα!

Οι εκτιμήσεις μας λένε ότι η επίτευξη των πλεονασμάτων (μέχρι το 2022), που προβλέπει η απόφαση, είναι εντός του πακέτου που έχουν ήδη υιοθετηθεί ως αποτέλεσμα της 2ης αξιολόγησης. Όμως, και οι αρχικές εκτιμήσεις μας έλεγαν ότι το 2017 (Δεκέμβριος του 2016) θα είχαμε ανάπτυξη 1,01% και τώρα την εκτιμούμε στο 0,8%. Τι μεσολάβησε για να γίνει η υποβάθμιση αυτή; Όλοι το γνωρίζουμε: αβεβαιότητα, επιμήκυνση των διαπραγματεύσεων και έλλειψη ρευστότητας στην οικονομία. Το ίδιο μπορεί να συμβεί από εδώ και πέρα. Παρόλη την επιμέρους συμφωνία, μπορούμε να δούμε πολιτικές αποφάσεις, που θα πυροδοτήσουν την αβεβαιότητα και πάλι και να απαιτήσουν επιπλέον αρνητικά μέτρα. Εξάλλου, εάν η έλλειψη ρευστότητας συνεχίζει να πιέζει την οικονομία (κάτι το οποίο δεν μπορεί εύκολα να απεικονιστεί στα μοντέλα που χρησιμοποιούμε), η ανάκαμψη μπορεί να απομακρυνθεί και πάλι!

Φαίνεται ότι η τέχνη της πολιτικής διοίκησης (και από τη συμπολίτευση και από την αντιπολίτευση) θα γίνει ακόμα δυσκολότερη από εδώ και πέρα. Διότι ο κίνδυνος να φορτωθούμε μόνο υποχρεώσεις είναι απολύτως ορατός.

^{1η Δημοσίευση: εφημερίδα «Αληθινές Ειδήσεις» (Τετάρτη 21 Ιουνίου 2017).}