ΕΥΡΩΠΗ ΚΑΙ ΠΟΛΕΜΟΣ

Όταν ξέσπασε ο ουκρανικός πόλεμος, στις 24 Φεβρουαρίου 2022, όλοι αντιληφθήκαμε ότι o παγκόσμιος χάρτης των εδαφικών επιρροών αλλά και των ηθικών αξιών που διέπουν τις παγκόσμιες σχέσεις αναθεωρείται.

Ήταν κοινός τόπος ότι η Ευρώπη (πληθυσμοί και θεσμοί) θα έφερναν το μεγαλύτερο βάρος της νέας κρίσης. Διότι το 2016 το Brexit είχε ήδη δημιουργήσει μια μεγάλη ρωγμή από την οποία είχε διαχυθεί μια ουσιαστική αμφιβολία για την ευστάθεια του ευρωπαϊκού οικοδομήματος, ενώ η ρωσική εισβολή στην Κριμαία το 2014 είχε θεωρηθεί ήσσονος σημασίας ευρωπαϊκό γεγονός. Παράλληλα ένα αξιόλογο μέρος του πολιτικού σκηνικού είχε ήδη μετακινηθεί από την κρίση του 2008 σε ιδεολογικούς χώρους που δεν συμπεριλαμβάναν την ευρωπαϊκή ιδέα ως κυρίαρχη αξία (λαϊκισμός).

Ακολούθησε η κρίση του Covid, η οποία δημιούργησε για πρώτη φορά, στην κυριολεξία, υπαρξιακή αμφιβολία στους ευρωπαϊκούς λαούς προκαλώντας μια πολύ μεγάλη ύφεση με εξωγενή απειλή.

Ταυτοχρόνως το Ουκρανικό δημιούργησε απειλές στα ανατολικά σύνορα αφού μια πυρηνική δύναμη αποφάσισε να αλλάξει τα σύνορα της περιοχής.

Έτσι, ενώ η κρίση του Brexit και η κρίση του 2008 δημιούργησαν αποδιαρθρωτικές κεντρόφυγες δυνάμεις στη διαδικασία της κοινωνικής αντίληψης για την ευρωπαϊκή ενοποίηση, οι δύο επόμενες κρίσεις, η κρίση του Covid και το Ουκρανικό, έστρεψαν αντίστροφα τη διαδικασία δημιουργώντας κεντρομόλες δυνάμεις.

Εμείς, ιστορικά, γνωρίζουμε ότι όταν οι ενώσεις κρατών και πληθυσμών απειλούνται εξωγενώς, οδηγούνται σε επιτάχυνση της ενοποίησής τους. Αυτό έχει συμβεί στις ΗΠΑ και σ’ έναν βαθμό στη Ρωσία και την Κίνα. Γι’ αυτό και την εισβολή στην Ουκρανία τη χαρακτηρίσαμε αμέσως ως τον κύριο επιταχυντή της ευρωπαϊκής ενοποίησης. Να σημειώσουμε εδώ ότι θα είναι εντυπωσιακές οι μελλοντικές επιπτώσεις του γεγονότος αυτού, αφού τίθενται επί τάπητος τα ζητήματα των σχέσεων με ΗΠΑ, Ρωσία και Κίνα.

Και ήρθε και η δημοσκοπική επιβεβαίωση: οι Ιταλία (παρόλη την άνοδο πολιτικών δυνάμεων που παλαιότερα κατατάσσονταν στον ευρωσκεπτικισμό), Φινλανδία, Αυστρία, Γαλλία, Σουηδία, Ολλανδία, Γερμανία, Ουγγαρία (!), Ισπανία και Πολωνία είδαν το ποσοστό των πληθυσμών τους που θα ψήφιζαν υπέρ της εξόδου της χώρας τους από την Ένωση να μειώνεται πάρα πολύ. Συγχρόνως οι βρετανοί υποστηρικτές του Brexit είναι πλέον λιγότεροι από 40% σημαδεύοντας μια μεγάλη αλλαγή στη βρετανική κοινή γνώμη με μελλοντικές επιπτώσεις.

Παράλληλα η Ευρωπαϊκή Ενωση μετά την επιτυχημένη αντίδραση στον Covid φαίνεται να επιτυγχάνει στην αντίδρασή της απέναντι στον ουκρανικό πόλεμο. Η πολιτική κατευνασμού της Μέρκελ (Κριμαία 2014) έχει εγκαταλειφθεί έναντι μιας συγκροτημένης, ήρεμης σχετικά, επιβολής της δύναμης των 450 εκατ. Ευρωπαίων. Η πλήρης αποτυχία της ρωσικής ενεργειακής πίεσης και εκβιασμού της ευρωπαϊκής οικονομίας και κοινωνίας, χωρίς μάλιστα η Ευρώπη να χρειαστεί να παραβιάσει τις αρχές λειτουργίας του οικονομικού και κοινωνικού status αρχών που θα απειλούσε τα ρευστά διαθέσιμα της Ρωσίας, είναι μια ευρωπαϊκή επιτυχία.

Η χρονική περίοδος που διανοίγεται μπροστά μας είναι γεμάτη μεγάλες και δύσκολες προκλήσεις (πολεμική άνοιξη στην Ουκρανία, μακροπρόθεσμες σχέσεις με τη Ρωσία κ.τ.λ.). Σήμερα πάντως, και μέχρι τώρα, βάζουμε ένα μεγάλο θετικό πρόσημο στην ευρωπαϊκή στάση και πολιτική.

Πρώτη δημοσίευση: εφημερίδα Τα Νέα, 23 Ιανουαρίου 2023