ΚΟΙΝΩΝΙΚΕΣ ΙΣΤΟΡΙΕΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΠΟΙΗΤΙΚΗ ΠΡΟΟΠΤΙΚΗ

Σύμφωνα με βιβλιογραφικά στοιχεία (Garwood & Van Loan, 2019/ Heward, 2011/ Gray, 2010/ Βaker & Welkowitz, 2005/ DuCharme & Gullotta, 2004/ Myles, 2003/  Bock et al., 2001/ Smith, 2001, 2003/ Jordan & Powell, 1995), οι Κοινωνικές Ιστορίες είναι σύντομα γραπτά κείμενα που δομούνται με βάση συγκεκριμένα κριτήρια, προκειμένου να διδάξουν κοινωνικές έννοιες, γεγονότα, καταστάσεις και συμπεριφορές. Πρόκειται για σύντομες περιγραφές μιας συγκεκριμένης κατάστασης, εκδήλωσης ή δραστηριότητας, οι οποίες περιλαμβάνουν συγκεκριμένες πληροφορίες για το τι πρέπει να περιμένουν τα παιδιά αναφορικά με αυτή την κατάσταση, δίδοντας και την κατάλληλη αιτιολογία σε μαθησιακό ή/και κοινωνικό επίπεδο.

Οι Κοινωνικές Ιστορίες μπορούν να βοηθήσουν μαθητές με και χωρίς  προβλήματα μάθησης και συμπεριφοράς να αναπτύξουν μεγαλύτερη κοινωνική κατανόηση και να παραμείνουν ασφαλείς σε ένα κοινωνικό πλαίσιο αφενός αφετέρου να έχουν αποτελεσματικότερα μαθησιακά επιτεύγματα.

Η κεντρική ιδέα για τη δημιουργία των κοινωνικών ιστοριών ήταν και παραμένει η βέλτιστη προσαρμογή, ένταξη και συμπερίληψη του παιδιού με επικοινωνιακές, γνωστικές και κοινωνικές δυσκολίες στο Σχολείο, στην Οικογένεια και στην Κοινότητα, μέσα από τη συνεργασία με δασκάλους, επαγγελματίες και βοηθούς εκπαίδευσης, γονείς και φροντιστές ΑμΑ.

Ωστόσο, σήμερα οι κοινωνικές ιστορίες έχουν επεκταθεί και ο ρόλος τους είναι διευρυμένος έχοντας ως υπόβαθρο ποικίλες συζητήσεις, στρατηγικές και υποστηρικτικούς ρόλους, κ.λπ. Είναι χαρακτηριστικό ότι μπορούν να συνδυαστούν και με άλλες στρατηγικές παρέμβασης (κοινωνικο-γνωστικές και συμπεριφοριστικές), όπως ενθάρρυνση, λεκτική προτροπή και καθοδήγηση, συμβολική αμοιβή, ενίσχυση κινήτρων, αυτοπαρατήρηση, χρήση αυτοερωτήσεων, αξιολόγηση ενεργειών, κ.λπ.

Επομένως, οι κοινωνικές ιστορίες είναι μία αισιόδοξη παιδαγωγική πρακτική και  εκπαιδευτική τεχνική ατομικής και ομαδικής παρέμβασης, με σκοπό τη  βέλτιστη κατανόηση και συμπερίληψη σε όλες τις δομές και μορφές εκπαίδευσης. Αναφέρονται  σε μαθητές/τριες προσχολικής, σχολικής και εφηβικής ηλικίας (Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Γενικής και Ειδικής εκπαίδευσης, καθώς και Επαγγελματικής) αλλά και σε νεαρά ενήλικα άτομα. Συνδέοντας τη ζωή με τη μάθηση, εντάσσονται σε όλα τα επίπεδα και τις δομές της τυπικής, μη τυπικής και άτυπης εκπαίδευσης και διευρύνουν το γνωστικό και κοινωνικό ορίζοντα του παιδιού και (μετ)εφήβου.

Για τη γραφή μιας κοινωνικής ιστορίας υπάρχουν ξεκάθαρες υποδείξεις για το είδος των προτάσεων που χρησιμοποιούνται. Συγκεκριμένα, πρόκειται για τεχνική σε βασικό και προχωρημένο επίπεδο, η οποία:

• σε βασικό επίπεδο χρησιμοποιεί τέσσερα είδη προτάσεων:

1. Περιγραφικές προτάσεις,
2. Προτάσεις Προοπτικής,
3. Κατευθυντικές/ Καθοδηγητικές προτάσεις,
4. Καταφατικές προτάσεις,

• και σε προχωρημένο επίπεδο χρησιμοποιεί τρία είδη προτάσεων:

1. Ελεγκτικές προτάσεις,
2. Συνεργατικές προτάσεις,
3. Επιμέρους προτάσεις.

Ολοκληρώνοντας, οι Κοινωνικές Ιστορίες προάγουν την κοινωνική κατανόηση και αποτελεσματικότητα σε μία ισότιμη βάση συνεκπαίδευσης, συνύπαρξης και σεβασμού μεταξύ παιδιών τυπικής ανάπτυξης αλλά και παιδιών με διαφοροποιημένες δυνατότητες και διαφορετικό μαθησιακό προφίλ. Αξιοποιούν προσωπικές ικανότητες, κλίσεις και δεξιότητες μέσα από παρουσίαση κοινωνικών πληροφοριών και περιγραφή κοινωνικών εννοιών και καταστάσεων, καθοδήγηση σε κατάλληλες κοινωνικά στάσεις και συμπεριφορές, ενθάρρυνση και προτροπή σε μαθησιακό και εκπαιδευτικό πλαίσιο, τόσο λεκτικά όσο και συμπεριφορικά και υφολογικά.

Συμπερασματικά, οι κοινωνικές ιστορίες αποτελούν πρακτική προσέγγιση και παρέμβαση στην ομαδική και εξατομικευμένη εργασία για μαθητές/τριες στην τυπική και άτυπη εκπαίδευση, ενισχύοντας πρωτίστως την εποικοδομητική ενταξιακή και κοινωνικοποιητική προοπτική μαθητών/τριών και καλλιεργώντας τη μαθησιακή ετοιμότητά τους και, παράλληλα, ενδυναμώνοντας τον πολυδιάστατο και απαιτητικό ρόλο του σύγχρονου λειτουργού αγωγής/εκπαιδευτικού/εκπαιδευτή-τριας/δασκάλου/παιδαγωγού/συμβούλου, κ.ά. (βλ. «Οδηγό Eκπαιδευτικού για την Aνάπτυξη Kοινωνικών και Συναισθηματικών Δεξιοτήτων, Δεξιοτήτων Ζωής και Αυτόνομης Διαβίωσης για μαθητές με αναπηρία μέσω Κοινωνικών Ιστοριών», http://prosvasimo.iep.edu.gr/el/koinonikesistories).

Πηγές

• Βaker, L.J. & Welkowitz, L.A. (ed.). (2005). Asperger’s Syndrome. Intervening in Schools, Clinics and Communities. N.Y., London: Routledge.
• Bock, M., Rogers, M.F., Myles, B.S. (2001). Using Social Stories and Comic Strip Conversations to Interpret Social Situations for an Adolescent with Asperger Syndrome. Intervention in School and Clinic, 36 (5), pp. 310-313. https://doi.org/10.1177/105345120103600510
• DuCharme, R.W., Gullotta, T.P. (2004). Asperger Syndrome. A Guide for Professionals and Families. Springer Science + Business Media LLC.
• Garwood, J., Van Loan, C. (2019). Using Social Stories with Students with Social, Emotional, And Behavioral Disabilities: The Promise and the Perils. Exceptionality, 27 (2), pp. 133-148, DOI: 10.1080/09362835.2017.1409118
• Gray, C. (2010). Social Stories. Definition, Criteria & Sample Stories.  http://blogs.4j.lane.edu/communityaccess/files/2013/05/Social-Story-Criteria.pdf
• Heward, W. (2011). Παιδιά με ειδικές ανάγκες. Μία εισαγωγή στην Ειδική Εκπαίδευση. Δαβάζογλου, Α., Κόκκινος, Κ. (επιστημονική επιμέλεια). Αθήνα: εκδ. Τόπος.
• Jordan, R., Powell, S. (1995). Understanding and Teaching children with Autism. Wiley.
• Myles B.S. (2003). Social Skills Instruction for Children with Asperger Syndrome. In: DuCharme R.W., Gullotta T.P. (eds) Asperger Syndrome. Issues in Children’s and Families’ Lives, vol 3. Springer, Boston, MA.

• Smith, C. (2001). Using social stories with autistic spectrum disorders: an evaluation. Good Autism Practice, 2 (1), pp. 16-25.
• Smith, C. (2003). Κοινωνικές Ιστορίες. Από τον Σχεδιασμό στη Γραφή. Πρακτικές Παρεμβάσεις στον Αυτισμό. Kαραντάνος, Γ. (επιμέλεια). Ιατρικές εκδόσεις: Κωνσταντάρας.
• https://carolgraysocialstories.com/social-stories/what-is-it/