Η άνοδος της θερμοκρασίας υπερθερμαίνει το έδαφος με άγνωστες συνέπειες για τον πλανήτη

Σε μια νέα μελέτη μια ομάδα ερευνητών από τη Γερμανία συγκέντρωσε δεδομένα για τη θερμοκρασία του εδάφους από ένα ευρύ φάσμα πηγών, όπως μετεωρολογικούς σταθμούς παρακολούθησης, δορυφόρους τηλεπισκόπησης, το σύνολο δεδομένων της αναλογικής ανάλυσης ERA5-Land και προσομοιώσεις από μοντέλα του γήινου συστήματος. Η ομάδα χρησιμοποίησε τον δείκτη TX7d, ο οποίος αποτυπώνει την ένταση των ακραίων θερμικών φαινομένων, υπολογίζοντας κατά μέσο όρο τις ημερήσιες μέγιστες θερμοκρασίες κατά τη διάρκεια της θερμότερης εβδομάδας ανά έτος.

Οι ερευνητές υπολόγισαν αυτόν τον δείκτη σε 118 μετεωρολογικούς σταθμούς σε όλη την Ευρώπη, χρησιμοποιώντας δεδομένα θερμοκρασίας από το 1996 έως το 2021, ώστε να παρέχουν 160 ζεύγη μετρήσεων αέρα και εδάφους. Διαπίστωσαν μια ισχυρότερη τάση στις ακραίες θερμοκρασίες μέσα στο έδαφος από ό,τι στον αέρα.

«Αυτό σημαίνει ότι τα ακραία φαινόμενα θερμότητας αναπτύσσονται πολύ ταχύτερα στο έδαφος απ’ ό,τι στον αέρα», αναφέρει η συν-συγγραφέας της μελέτης Αλμουντένα Γκαρσία, ερευνήτρια τηλεπισκόπησης στο Κέντρο Περιβαλλοντικών Ερευνών Helmholtz (UFZ).

Πρόκειται για ένα φαινόμενο που καλύπτει όλη την Ευρώπη, κυρίως όμως στη Γερμανία, την Ιταλία και τη νότια Γαλλία, όπου η ένταση των ακραίων θερμικών φαινομένων αυξάνεται κατά 0,7 βαθμούς Κελσίου ανά δεκαετία στο έδαφος από ό,τι στον αέρα κοντά στην επιφάνεια, σύμφωνα με τη μελέτη.

Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι ο αριθμός των ημερών με ακραίες θερμοκρασίες αυξάνεται δύο φορές πιο γρήγορα στο έδαφος από ό,τι στον αέρα. Αυτό εξηγείται σε μεγάλο βαθμό από την υγρασία του εδάφους, δεδομένου του βασικού της ρόλου στην επιρροή της ανταλλαγής θερμότητας μεταξύ εδάφους και αέρα. Η εδαφική υγρασία εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από την κάλυψη γης, υπονοώντας πώς οι πρακτικές χρήσης γης των ανθρώπων θα μπορούσαν να χειροτερέψουν την κατάσταση.

Σε ένα δάσος, για παράδειγμα, η κάλυψη των δέντρων συμβάλλει στη μείωση της απώλειας υγρασίας από το έδαφος λόγω εξάτμισης, ενώ οι ρίζες των δέντρων μπορούν να αντλήσουν νερό από βαθύτερα στο έδαφος. Ωστόσο, σε ανοιχτά ενδιαιτήματα, όπως τα λιβάδια ή οι γεωργικοί αγροί, τα φυτά μπορεί να έχουν πρόσβαση στην υγρασία του εδάφους μόνο κοντά στην επιφάνεια.

Το γεγονός ότι οι ακραίες θερμοκρασίες του εδάφους ξεπερνούν αυτές του αέρα μπορεί να έχει σημαντικές επιπτώσεις όχι μόνο για τους μικροοργανισμούς που ζουν στα εδάφη ή τα ευρύτερα τροφικά δίκτυα που εξαρτώνται από αυτά. Εάν το έδαφος είναι θερμότερο από τον αέρα πάνω από την επιφάνεια, σημειώνουν οι ερευνητές, μπορεί να απελευθερώσει επιπλέον θερμότητα στα κατώτερα στρώματα της ατμόσφαιρας – εκτός από άνθρακα – επιδεινώνοντας έτσι την αύξηση της θερμοκρασίας της ατμόσφαιρας.

Η μελέτη δημοσιεύθηκε στο «Nature Climate Change».