ΚΑΤΑΔΙΚΑΣΜΕΝΟΙ ΝΑ ΖΟΥΜΕ ΜΑΖΙ

Πολύ δύσκολα κάποιος μπορεί να αρνηθεί ότι ζούμε σε μια εποχή επικράτησης του ατομικισμού. Μια εποχή, όπου το σταθερό σημείο αναφοράς, αφετηρίας και κατάληξης είναι ο εαυτός. Αν και αυτό, όσο περίεργο και να φανεί, είναι κάτι απολύτως φυσιολογικό (αλλά σε εντελώς διαφορετικό πλαίσιο, το οποίο δεν μπορεί να αναλυθεί εδώ), ο σύγχρονος ατομικισμός (μιας και γι’ αυτόν μιλάω εδώ) συνιστά στρέβλωση ή και διαστροφή του πρωταρχικού ατομικισμού ή εγωισμού. Ο λόγος θα φανεί λίγο πιο κάτω.

Το περίεργο και, ταυτόχρονα, ενδιαφέρον είναι ότι ο σύγχρονος αυτός ατομικισμός, για να επιβιώσει και να «ανθίσει» θεμελιώνεται σε ένα από τα πρωταρχικά στοιχεία της ανθρώπινης ύπαρξης: τη συλλογικότητα. Ο άνθρωπος δεν γεννιέται μόνος και στη συνέχεια συναντά έναν άλλον κι έναν άλλον κ.ο.κ., μέχρι που αποφασίζουν να συστήσουν μια κοινωνία. Παραφράζοντας τη γνωστή ρήση του γάλλου φιλοσόφου Ζαν-Πολ Σαρτρ («είμαστε καταδικασμένοι να είμαστε ελεύθεροι»), η κατάσταση του ανθρώπου εκφράζεται με το «είμαστε καταδικασμένοι να ζούμε μαζί».

Όσο και να θέλουμε να πείσουμε, ενδεχομένως, τον εαυτό μας ότι μπορούμε να ζήσουμε απολύτως μόνοι, αυτάρκεις και χωρίς να έχουμε καμία απολύτως σχέση με την υπόλοιπη κοινωνία, το μόνο που θα καταφέρουμε θα είναι να πέσουμε θύμα αυταπάτης. Διότι, είτε θα χρησιμοποιήσουμε δημιουργήματα της κοινωνίας μας (από οικοδομικά υλικά μέχρι ηλεκτρικό ρεύμα), είτε (αν καταφέρουμε να τα φτιάξουμε όλα από το μηδέν) θα εφαρμόσουμε τη γνώση που έχουμε αποκτήσει από την κοινωνία.

Έτσι, ακόμα και ο πλέον ένθερμος ατομικιστής είναι καταδικασμένος να συνυπάρχει, άμεσα και έμμεσα, με τους άλλους γύρω του, έστω κι αν είναι κλεισμένος στο σπίτι του.

Το ζήτημα, τώρα, έχει ως εξής: ένα πρόσωπο αποφασίζει να ζει ατομικιστικά, επειδή (για τον οποιονδήποτε λόγο) θεωρεί ότι με αυτόν τον τρόπο θα καταφέρει να ζήσει μια καλύτερη ζωή. Ως εκ τούτου, αποτραβιέται από τη συλλογικότητα της κοινωνίας του, σε κάθε της έκφανση, και απλώς απολαμβάνει ό,τι μπορεί να απολαύσει από αυτή την κοινωνία, για τον εαυτό του και μόνο. Τίποτε άλλο δεν τον ενδιαφέρει, κανείς άλλος δεν τον ενδιαφέρει, από την άποψη της συλλογικότητας – διότι, διαφορετικά, ο ατομικιστής συναναστρέφεται με άλλους ανθρώπους στο πλαίσιο που αυτή η συναναστροφή εξυπηρετεί τις ατομικιστικές ανάγκες του.

Παρόλ’ αυτά, ο ατομικιστής είναι ταυτόχρονα βαθύτατα απογοητευμένος από τη ζωή και, πρωτίστως, από την κοινωνία του, διότι θεωρεί ότι αυτή είναι ανίκανη να του προσφέρει τη ζωή που πιστεύει ότι αξίζει. Ποτέ ένας ατομικιστής δεν είναι ικανοποιημένος από τη ζωή του, τόσο διότι ως άνθρωπος έχει διαρκείς ελλείψεις που οφείλει να καλύψει, αλλά και διότι ως πρόσωπο έχει δημιουργήσει για τον εαυτό του μια εικόνα η οποία υπερβαίνει την πραγματικότητα (δηλαδή, τις δυνατότητές του και τις καταστάσεις της κοινωνίας), οπότε αυτή η αναντιστοιχία τον κάνει να προσπαθεί να ζήσει μόνο για τον εαυτό του. Διαφορετικά, αν δηλαδή η εικόνα αυτή ανταποκρινόταν σε πραγματικά δεδομένα, θα είχε ενταχθεί στην κοινωνική συλλογικότητα.

Τι μας δείχνει αυτό; Μας φανερώνει ότι ο σύγχρονος ατομικιστής είναι ένας εγωιστής άνθρωπος, ο οποίος ζει παίρνοντας μόνο από την κοινωνία (δίνει μόνο όταν είναι υποχρεωμένος ή όταν εξυπηρετεί τον ιδιοτελή σκοπό του) και, ταυτόχρονα, χωρίς να κάνει απολύτως τίποτα κατακρίνει την κοινωνία τους, επειδή δεν βελτιώνεται, ώστε να βελτιωθεί και η δική του ζωή. Γι’ αυτόν ακριβώς τον λόγο, ο σύγχρονος ατομικιστής είναι μια διαστροφή της φυσικής τάσης του ανθρώπου να έχει ως επίκεντρο τον εαυτό του.

Το να έχω ως επίκεντρο τον εαυτό μου σημαίνει ότι θέλω το καλύτερο για εμένα και αγωνίζομαι για αυτό. Η φυσική αυτή τάση του ανθρώπου ως προσώπου συναντά τη συλλογικότητα της ανθρώπινης ύπαρξης. Αυτό σημαίνει ότι, από τη στιγμή που θέλω το καλύτερο δυνατό για τον εαυτό μου, αλλά είμαι καταδικασμένος να ζω μέσα σε κάποια κοινωνία, το καλό αυτό μπορώ να το πετύχω μόνο ενεργώντας μέσα σε αυτή την κοινωνία ως μέλος της. Με άλλα λόγια, ο θερμότερος (αλλά αποτελεσματικότερος) εγωιστής είναι αυτός που ταυτόχρονα είναι ο πλέον δραστήριος κοινωνικά. Ο ατομικιστής είναι ένας δυστυχισμένος άνθρωπος που, στην πραγματικότητα, αγνοεί πώς να φροντίζει τον εαυτό του.

Διάλεξε από τα προγράμματά μας αυτό που ταιριάζει περισσότερο στα ενδιαφέροντα και τις ανάγκες σου:

Αυτοβελτίωση και Διεκδικητική Συμπεριφορά

Αυτοπαρακίνηση και Αυτογνωσία

Δεξιότητες Αυτοηγεσίας

Διαχείριση του Στρες και Υγεία