ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΗΜΕΡΑ ΤΟΥ AΝΔΡΑ

Ανεξάρτητα από την αιτία που θεσπίστηκε η Παγκόσμια Ημέρα του Άνδρα[1], αναρωτιόμαστε τι θα μπορούσε να σημαίνει από χριστιανική άποψη ένας ξεχωριστός εορτασμός σε παγκόσμιο επίπεδο αφιερωμένος στον Άνδρα και τη Γυναίκα. Κάτι τέτοιο θα επιδίωκε να τονίσει τις διαφορές ή τις διαφορετικές επιδιώξεις του κάθε φύλου;

Όταν στην αυγή της ανθρωπότητος ο Θεός εδημιούργησε τον άνθρωπο «άρσεν και θήλυ» (Γένεσις 1, 27) και όταν ο απόστολος Παύλος υποστήριζε ότι «ουκ ένι άρσεν και θήλυ» (Γαλάτας 3, 28), δεν ήθελε με την έκφραση αυτή να καταλύσει την διαφορετικότητα αλλά να επανεπιβεβαιώσει το και (άρσεν και θήλυ). Αν μέχρι τώρα εστιάζαμε την προσοχή μας στην διαφορετικότητα, οφείλουμε σήμερα να επικεντρωθούμε στο ιδιάζον του κάθε φύλου. Αυτό το ιδιάζον, το ξεχωριστό, δεν έχει να κάνει με διαφορετική αξιολόγηση, ποιοτικά ανώτερο, αλλά να συγκεντρώσει το ενδιαφέρον στο ιδιόμορφο και στο καθαυτό αξιόλογο.

Σε μία, λοιπόν, Παγκόσμια Ημέρα του Άνδρα, όπως αντίστοιχα και στην ανάλογη της Γυναίκας, θα έπρεπε να εμβαθύνουμε  στο τι ιδιο-ποιεί το καθένα από τα δυο φύλα. Ούτε εξομοίωση ούτε αξιολογικά ανώτερη ή κατώτερη η διαφορά, ανάλογα με το φύλο στο οποίο καθένας ή καθεμιά ανήκει. Τα ανωτέρω αποκλείουν οπωσδήποτε κάθε ιδέα πειραματικής προσομοίωσης του ενός φύλου προς το άλλο έτσι ώστε να κινδυνεύουμε να καταλήξουμε σε μια ομοιοφυλική  (unisex) κοινωνία, που ασφαλώς δεν περιλαμβανόταν στο αρχικό σχέδιο!

Θα ήταν, λοιπόν, εύλογο αντί να υπάρχουν ξεχωριστές Ημέρες (Άνδρα, Γυναίκας), κατά τις οποίες να προβάλλονται τα δικαιώματα του ενός ή του άλλου φύλου να υπάρχει μια Ημέρα των δύο Φύλων, στην οποία να αναζητείται το νόημα των φύλων, τα χαρακτηριστικά τους και η δυνατότητα ειρηνικής συνύπαρξής τους αντί να αντιπαρατίθενται σε ένα πεδίο μάχης. Όχι γιατί δεν θα μπορούσαν να κάνουν αλλιώς, αλλά γιατί μετέχουν σε μια κοινή μοίρα. Υπό την έννοια ότι στη διαφοροποίηση τους τους μοιράστηκαν κάποιες αρμοδιότητες. Όχι ότι δεν μπορούν εναλλακτικά να κάνουν και κάποια άλλα πράγματα που θα προσιδίαζαν στο ένα ή το άλλο φύλο. Κάποια όμως θα γίνονται αποκλειστικά από το ένα ή το άλλο φύλο. Μια τέτοια συ-ζήτηση και ανα-ζήτηση θα τιμούσε μια κοινή Ημέρα των δυο φύλων του Άνδρα και της Γυναίκας, με το να αντιλαμβάνεται, δηλαδή, τον άνδρα και την γυναίκα ως ένα εξειδικευμένο διώνυμο. Και οι δυο μαζί μπορούνε…

Σήμερα, ολοένα και περισσότερο και στο γενικότερο κλίμα αντ-αγωνισμού που υπάρχει στις κοινωνίες μας, διαπιστώνεται ένας σκληρός  ανταγωνισμός ανάμεσα στους άνδρες και τις γυναίκες, ανάμεσα στα δυο φύλα. Ιδιαίτερα από την πλευρά των γυναικών προβάλλεται ένας δικαιωματισμός σα να θέλουν να αναπληρώσουν όλες τις μέχρι τώρα χαμένες ευκαιρίες για ανάδειξή τους, πολλές φορές δίκαια. Οι ξεχωριστές Παγκόσμιες Ημέρες οι αφιερωμένες στις Γυναίκες ή τους Άνδρες ( 8 Μαρτίου – 19 Νοεμβρίου) επιτείνουν τις αντιθέσεις και επικεντρώνονται σε μια μονόφθαλμη θεώρηση των πραγμάτων. Σαν να ζουν οι γυναίκες και οι άνδρες βίους παραλλήλους με προοπτική να συναντηθούν κάποτε… στο άπειρο.

Παρ΄ όλα τα τυχόν διαπραχθέντα λάθη στο παρελθόν και τις αντιθέσεις καλό θα ήταν στα θέματα αυτά να εγκαταλείψουμε την γύμνασή μας στις «πολεμικές τέχνες» και να βρούμε δρόμους ειρηνικής συνύπαρξης των δυο φύλων στις κοινωνίες μας και να τονίσουμε τα ιδιάζοντα χαρακτηριστικά που άνδρες και γυναίκες μπορούν να αναπτύξουν. Είτε αυτά που η γυναικεία ή η ανδρική φύση τους έχει δωρίσει ή οι κοινωνίες κατά καιρούς τους έχουν προσδώσει και είναι επιδεκτικά αλλαγών ως εναλλακτικές λειτουργίες. Άλλωστε έκαστος ή εκάστη «ίδιον χάρισμα έχει εκ Θεού» (Α΄ Κορινθίους 7,7). Αρκεί τα χαρίσματα αυτά να εκληφθούν ως διαθέσιμα προς διακονίαν των άλλων και αυτοί οι άλλοι να μην θεωρήσουν ως αναφαίρετο δικαίωμα τους την προσφερόμενη διακονία.

Μπορεί να είναι καλές ή και χρήσιμες οι συζητήσεις σχετικά με τις έμφυλες ταυτότητες  και να αποτέλεσαν πρώτο θέμα τα τελευταία χρόνια. Μπορεί η διαφοροποίηση σε βιολογικό, ψυχολογικό ή και κοινωνικό φύλο να φθάνει σε λεπτές κατηγορίες σκέψης, πλην όμως είναι δυνατό να οδηγήσει και σε συγχύσεις των οποίων οι συνέπειες δεν γνωρίζουμε που μπορούν να οδηγήσουν. Καλό είναι να επισημαίνονται τα θετικά αλλά να μην παραλείπονται τα αρνητικά πιθανά αποτελέσματα τέτοιου τύπου συζητήσεων.

Σημασία έχει οι συζητήσεις μας με αφορμή μια Παγκόσμια Ημέρα των δυο Φύλων να οδηγήσουν σε μια συνειδητοποίηση του δεδομένου από την φύση μας ή και των κοινωνικών προσχώσεων εαυτού, γιατί με αυτόν έχουμε να κάνουμε σήμερα, έτσι ώστε να αναδειχθεί ο καλύτερος μας εαυτός. Να μπορέσουμε να έχουμε μια απόκριση στο τυχόν ερώτημα «τίνα (εμένα τον άνδρα ή την γυναίκα) με λέγουσιν οι άνθρωποι είναι;» (πρβλ. το ερώτημα του Ιησού στους μαθητές του, Ματθαίου 16, 13). Πώς σκέπτονται οι άνθρωποι, η κοινωνία για το πώς πρέπει να είναι ένας άνδρας ή μια γυναίκα; Και πώς εγώ εισπράττω για τον εαυτό μου και ανταποκρίνομαι σε αυτό το πώς; Παράλληλα μπορώ και πρέπει να αναζητήσω το πώς, κάποια άλλη Αρχή, ας το πούμε ξεκάθαρα ο Δημιουργός μας, σκέφτηκε την ανδρική μας ή την γυναικεία μας παρουσία στον κόσμο.

Για να εμβαθύνουμε σε όλες αυτές τις αναφερθείσες έννοιες αλλά και τους προβληματισμούς στους οποίους μας προδιαθέτουν, σκεφτήκαμε να παραθέσουμε κάποιες τοποθετήσεις ή και να παραπέμψουμε σε βιβλία και άρθρα σχετικά.

ΒΙΒΛΙΑ ΚΑΙ ΑΡΘΡΑ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΟ ΘΕΜΑ

• Michael Kimmel, Χρειάζεται η Παγκόσμια Ημέρα του Άνδρα; The Guardian
• Αρχ. Ειρηναίου Λαφτσή, Παγκόσμιες Ημέρες και εορτές αφιερωμένες στη γυναίκα.
• Αλεξάνδρου Μ. Σταυροπούλου, Ισορροπίες και ισορροπίες.
• Ιωάννη Καραβιδόπουλου, Ἡ ἀμοιβαιότητα στὶς σχέσεις καὶ ὑποχρεώσεις τῶν συζύγων, Ἐφημέριος 2020, τεῦχ. 6, σ. 13-15.
• Ελισάβετ Μπαρμπαλιού, Η επιστροφή του άνδρα: Λύνοντας τη σιωπή αιώνων, Εκδ. Πεδίο,  Αθήνα 2017, 416 σ. , Παρουσίαση βιβλίου Η επιστροφή του άνδρα Ελ Μπαρμπαλιού - YouTube
• Αλεξάνδρου Μ. Σταυροπούλου, L’image idéale de l’homme chez la jeune grecque à l’âge où approche le mariage . Louvain 1967, 96 σ., Περίληψη στα ελληνικά.
• Αλεξάνδρου Μ. Σταυροπούλου, Γένος καὶ Θρησκεία. Φῦλα καὶ θρησκευτικὸ γεγονός. Προβληματισμοὶ μὲ ἀφορμὴ ἕνα Συνέδριο, Ἐφημέριος 2003, τεῦχ. 1, σ. 14-15.
• Αλεξάνδρου Μ. Σταυροπούλου και Στέφανου Χρ. Κουμαρόπουλου, Φύλο και Θεολογία.
• Αλεξάνδρου Μ. Σταυροπούλου και Στέφανου Χρ. Κουμαρόπουλου, Φύλο και Εκκλησία.
• Αλεξάνδρου Μ. Σταυροπούλου και Στέφανου Χρ. Κουμαρόπουλου, Ἡ Συμβουλευτικὴ Ποιμαντικὴ Ψυχολογία καὶ ἡ ἰσοτιμία τῶν δύο φύλων, Ἐφημέριος 2004 τεῦχ. 10, σ. 15-17, τεῦχ. 11, σ. 16-18.
• Δικαίωμα ἢ καὶ καθῆκον νὰ εἶσαι διαφορετικός; Ὀρθόδοξη θεολογικὴ προσέγγιση καὶ προοπτικὴ σὲ συνεργασία μὲ τὴν Μ. Τρεμούλη. Ε.Ε.Θ.Σ.Π.Α. τ. ΜΑ΄ τιμητικὸν ἀφιέρωμα εἰς Ἠ. Μουτσούλα, Κ. Βλάχο, Γ. Πατρῶνο, Ἀθῆναι · βλ. καὶ περ. «Ἐκκλησία» τεῦχος 4, Ἀπριλίου 2007, σ. 290-296.