Η ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΣΤΑΣΙΜΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΤΟ ΥΨΗΛΟ ΔΗΜΟΣΙΟ ΧΡΕΟΣ ΤΩΝ ΜΙΚΡΩΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΩΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΩΝ

Το In Deep Analysis παρουσιάζει τις θέσεις του Καθηγητή, Μιχάλη Χαλιάσσου, αναφορικά με τις συνθήκες secular stagnation (οικονομική στασιμότητα) και του super-cycle υψηλού και μη βιώσιμου δημόσιου χρέους, στο πλαίσιο των δρόμων ανάπτυξης στην Ευρώπη, οι οποίοι αποκλίνουν, καθώς και σχετικά με το μέλλον μικρών οικονομιών, όπως η Ελλάδα, όπως ο ίδιος τις εξέφρασε ως ομιλητής της Ημερίδας ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ.

Σε ό,τι αφορά το χρέος, η υπερχρέωση που προηγήθηκε της κρίσης, έχει οδηγήσει σε προσπάθεια απομόχλευσης που μειώνει τις δαπάνες και την κατανάλωση. Το σημερινό στάδιο αποτελεί μια παροδική κατάσταση που θα ξεπεραστεί.

Είμαι πιο κοντά στο να υποστηρίζω την άλλη άποψη της παρατεταμένης στασιμότητας για τον ευρωπαϊκό Νότο. Σε ό,τι αφορά χώρες όπως η Ελλάδα, η Ιταλία, η Πορτογαλία (που δεν είχαν το θέμα της φούσκας σε ακίνητα, χρηματιστήρια κ.τ.λ. και τον υπερδανεισμό νοικοκυριών και επιχειρήσεων), η θεωρία της παρατεταμένης στασιμότητας έχει μεγαλύτερη χρησιμότητα. Η προσπάθεια των οικονομολόγων να κατασκευάσουν μια θεωρία που να εξηγεί τα πάντα, δεν είναι δυνατό να ερμηνεύει τα φαινόμενα που εμφανίζονται σε όλες τις οικονομίες. Οι παραδοχές και τα συμπεράσματα δεν βρίσκουν εφαρμογή σε όλες τις χώρες.

Κεντρική ιδέα της εκτίμησης για παρατεταμένη στασιμότητα αποτελεί η τάση αύξησης της αποταμίευσης και η αντίστοιχη μείωση των επενδύσεων. Η ισορροπία θα βρεθεί μέσω του επιτοκίου. Όμως, το σημείο στο οποίο τέμνονται οι καμπύλες ζήτησης και προσφοράς είναι πλέον τόσο χαμηλό (συχνά αρνητικό) που δεν είναι δυνατό για μια κεντρική τράπεζα να επιδιώξει τέτοιο επιτόκιο.

Δυστυχώς, αναπτύχθηκαν μέσα από την κρίση παράγοντες οι οποίοι οδηγούν τους αποταμιευτές σε χαμηλότερα επίπεδα αποταμίευσης και τους επενδυτές να είναι περισσότερο επιφυλακτικοί στο να επενδύσουν.

Σε ό,τι αφορά την αποταμίευση η αύξηση της αβεβαιότητας σχετικά με το μελλοντικό εισόδημα (π.χ. λόγω ανεργίας) δεν βοηθάει. Παράλληλα, το παράδειγμα της Κύπρου, με την απομείωση καταθέσεων κατέστησε σαφές πως, αυτό το οποίο ονομάζουμε αποταμίευση χωρίς κίνδυνο, δεν είναι χωρίς κίνδυνο. Η έννοια της ασφαλούς αποταμίευσης έχει εξαλειφθεί.

Επιπλέον, η αβεβαιότητα για τα συνταξιοδοτικά συστήματα και τα συστήματα ασφάλισης υγείας (η ικανότητά τους να αντιμετωπίσουν τις ανάγκες του πληθυσμού που γερνάει) ενισχύουν την τάση αύξησης της αποταμίευσής.

Στο επίπεδο των επιχειρήσεων, η ορατή δυσκολία της Ευρώπης να αντιμετωπίσει κρίσεις ενισχύει περαιτέρω τις δύο αυτές, ταυτόχρονα εξελισσόμενες τάσεις.

Ο Καθηγητής Μιχάλης Χαλιάσσος αναπτύσσει τις θέσεις του κατά τη διάρκεια της Ημερίδας: Προϋποθέσεις Ανάπτυξης για την Ελληνική Οικονομία.