TRUMP, ΗΠΑ, ΕΥΡΩΖΩΝΗ

Η νίκη του Donald Trump στις αμερικανικές εκλογές έχει σηματοδοτήσει μια χαμηλής έντασης αύξηση της αβεβαιότητας, για όλες σχεδόν τις οικονομίες σε παγκόσμιο επίπεδο. Είναι, όμως, εμφανές ότι όλες οι προβλέψεις για τις οικονομικές εξελίξεις έχουν αυξημένο πιθανολογικό χαρακτήρα, γιατί θα πρέπει να περιμένουμε να δούμε τις πραγματικές αποφάσεις της διοίκησης Trump.

Προς το παρόν, θα αρκεστούμε να χρησιμοποιήσουμε τις προεκλογικές εξαγγελίες, ζυγίζοντάς τες με βάση πιθανές πραγματιστικές προσαρμογές.

Το μεγάλο λοιπόν ερώτημα για όλον τον κόσμο είναι, εάν τελικά ο Πρόεδρος Trump θα ακολουθήσει μια προσέγγιση διαφορετική από αυτή την οποία εξήγγειλε κατά την προεκλογική του εκστρατεία ή όχι. Για παράδειγμα, εάν ακολουθήσει τη ρητορική του σχετικά με τη μείωση των φόρων και των δαπανών, η αρχική επίδραση θα μπορούσε να είναι θετική -έστω βραχυπρόθεσμα. Εάν, όμως, ακολουθήσει κατά γράμμα τις προτάσεις του σχετικά με το εμπόριο και τη μετανάστευση, τα αποτελέσματα θα μπορούσαν να είναι αρκετά αρνητικά για την παγκόσμια οικονομία.

Η νέα αβεβαιότητα στο παγκόσμιο πολιτικό και οικονομικό σκηνικό, που σχετίζεται με το πρόγραμμα Trump, αφορά θέματα: α) εμπορίου, καθώς η επιλογή της νέας αμερικανικής κυβέρνησης σχετικά με την εφαρμογή ή όχι εμπορικού προστατευτισμού θα επηρεάσει σημαντικά τις σχέσεις με οικονομίες όπως της Κίνας, της Ευρώπης και του Μεξικό, β) διακρατικών σχέσεων, όπως για παράδειγμα η σχέση μεταξύ ΗΠΑ και Κίνας, μια σχέση που πάντα χαρακτηριζόταν από μικρές κρίσεις, οι οποίες όμως καταστέλλονταν για το κοινό εμπορικό συμφέρον, όμως τώρα μπορεί οι κρίσεις αυτές να πάρουν μεγαλύτερες διαστάσεις, γ) μεταναστευτικής πολιτικής, καθώς υπάρχουν ενδείξεις για αναστολή της μετανάστευσης προς τις ΗΠΑ από επιρρεπείς στην τρομοκρατία περιοχές, όπου δεν μπορεί να γίνει λεπτομερής έλεγχος ασφαλείας ή για την ύψωση τείχους στα σύνορα των ΗΠΑ με το Μεξικό, δ) αμυντικής πολιτικής, αφού έχουν τεθεί ζητήματα σχετικά με την εξακολούθηση της συμμετοχής των ΗΠΑ στο ΝΑΤΟ ή την εξακολούθηση ισχύος των αμυντικών συμφωνιών των ΗΠΑ με την Ιαπωνία και τη Νότιο Κορέα και ε) επιχειρηματικών κινδύνων, καθώς πολυεθνικές επιχειρήσεις -με πολύπλοκες παγκόσμιες αλυσίδες εφοδιασμού- θα μπορούσαν να απειληθούν λόγω πιθανών προστατευτικών πολιτικών.

Παρόλα αυτά, η αντίδραση των αγορών στη νίκη του Donald Trump ήταν σχετικά ήρεμη ή τουλάχιστον δεν ήταν τόσο έντονη, αν την συγκρίνει κανείς με την αντίδραση των αγορών μετά το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος για το Brexit. Το δολάριο έχασε μόλις 0,3% της αξίας του σε σχέση με το ευρώ, το ιαπωνικό γιεν, το καναδέζικο δολάριο και το αυστραλιανό δολάριο κέρδισαν περίπου 1% σε σχέση με το αμερικανικό δολάριο, ενώ η μεγαλύτερη επίδραση ήταν στο Μεξικό όπου το πέσο έχασε 14% της αξίας του. Φαίνεται ότι οι αγορές κρατούν μια στάση αναμονής προκειμένου να δουν πως ακριβώς θα αρχίσει ο Trump να κινείται, πόσο ριζοσπαστικές θα είναι οι πολιτικές του και ποια θα είναι ακριβώς η στάση του Κογκρέσο απέναντί του.

Το Διάγραμμα 1 παρουσιάζει εκτιμήσεις για την εξέλιξη του ρυθμού μεγέθυνσης στις ΗΠΑ και στην Ευρωζώνη, πέρα από το βασικό σενάριο, με βάση δύο ακόμη σενάρια τα οποία σχετίζονται με τη στάση που θα ακολουθήσει ο Donald Trump (ένα μετριοπαθές σενάριο και ένα επιθετικό σενάριο).

Διάγραμμα 1. Εξέλιξη του ρυθμού μεγέθυνσης του ΑΕΠ στις ΗΠΑ και την Ευρωζώνη και η στάση του Donald Trump (% - τριμηνιαία στοιχεία).

^{Πηγή: Oxford Economics - Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών.}

Η υφεσιακή επίδραση θα εξαρτηθεί όμως από το αν ο Donald Trump θα ακολουθήσει μετριοπαθή ή επιθετική στάση. Ως επιθετική στάση ορίζεται αυτή, η οποία θα υπακούσει πλήρως στις πολιτικές ανακοινώσεις της προεκλογικής εκστρατείας του Trump, ενώ μετριοπαθής είναι μια στάση αρκετά πιο ήπια.

Οι εκτιμήσεις για τη μεγέθυνση του ΑΕΠ στις ΗΠΑ παρουσιάζουν λοιπόν αρκετά μεγάλη διαφορά. Ο ρυθμός μεγέθυνσης του ΑΕΠ αναμένεται να είναι περίπου 0,7% χαμηλότερος το 2017 και περίπου 1,5% χαμηλότερος το 2020, αν ο Trump ακολουθήσει επιθετική στάση. Αντίστοιχα για την Ευρωζώνη, αν ο Trump ακολουθήσει επιθετική στάση ο ρυθμός μεγέθυνσης του ΑΕΠ από το 2017 έως και το 2019 αναμένεται να είναι περίπου 0,5% χαμηλότερος, ενώ μέχρι το 2021 αναμένεται η ψαλίδα αυτή να κλείσει.

Ειδικότερα για την Ευρωζώνη οι επιπτώσεις θα αφορούν: α) στη Διατλαντική Συμφωνία Εμπορίου και Επενδύσεων, που ενδεχομένως να επαναδιαπραγματευθεί, β) στη συναλλαγματική ισοτιμία ευρώ-δολαρίου, που θα εξαρτηθεί από την πολιτική των δημοσίων επενδύσεων υποδομής και των προστατευτικών πολιτικών με θετικές και αρνητικές επιπτώσεις στις ευρωπαϊκές εξαγωγές, γ) στα επιτόκια, που λόγω της σχεδιαζόμενης αύξησης των δημοσίων δαπανών στην Ευρώπη, θα δεχτούν αυξητικές επιδράσεις με κύριο θέμα τις χώρες του Νότου (λόγω χρεών), δ) στην κλιματική πολιτική, που φαίνεται ότι ο Trump μπορεί να θέλει να αποσυρθεί από τη συμφωνία του Παρισίου και ε) στο ΝΑΤΟ, όπου φαίνεται ότι οι Ευρωπαίοι θα αρχίσουν να πληρώνουν περισσότερα.

Η Ευρώπη πρέπει να ξανασκεφτεί πολλά πράγματα. Ίσως πρόκειται για ένα γερό ξύπνημα.

_{1η δημοσίευση: in.gr (10/11/2016).}