ΓΡΑΜΜΙΚΟΤΗΤΑ: ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΟ ΤΗΣ ΣΥΓΧΡΟΝΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ

Είναι σήμερα παραδεκτό ότι παρά τις σύγχρονες προσπάθειες που καταβάλλονται για μια ουσιαστική και αποτελεσματική εκπαίδευση, αυτή αποτυγχάνει συχνά να επιτεύξει τους στόχους της και να ικανοποιήσει τα αιτήματα των λειτουργών της. Στο ερώτημα γιατί οι μαθητές δεν μαθαίνουν ή γιατί η γνώση που αποκτούν δεν έχει καμιά -ορατή τουλάχιστον- ωφέλεια για τη ζωή τους, η απάντηση μπορεί (και οφείλει) να λάβει διάφορες μορφές, εφόσον η αναζήτηση των αιτιολογικών παραγόντων σημαντικών προβλημάτων, όπως είναι αυτό, δεν μπορεί να υπολογίζεται νομοτελειακά ή απλοϊκά στη σφαίρα επιρροής ενός μόνο αιτίου. Η καθηλωτική γραμμικότητα της μονόπλευρης και περισσότερο αναλυτικής παρά συνθετικής σκέψης διαγράφει και τα όρια του πολύπλοκου ζητήματος, εφόσον αυτή εκλείπει όχι μόνο από τη σύλληψη και κατανόηση εν γένει του εκπαιδευτικού συστήματος (άρα και των προβλημάτων που τη χαρακτηρίζουν) αλλά και από τις παιδαγωγικές της εφαρμογές σε επίπεδο πρόβλεψης αλλά και διδασκαλίας. Ενδείξεις του προβλήματος εντοπίζονται εύκολα στην ανασκόπηση του σύγχρονου εκπαιδευτικού λεξιλογίου από το οποίο λείπουν έννοιες, όπως η πολυπλοκότητα, η ιεραρχία, η κυκλικότητα, οι αλληλεπιδράσεις, η αυτοοργάνωση, η ανατροφοδότηση, η αναδυτικότητα και οι διαδικασίες.

Όσο λοιπόν δεν μεταβάλλουμε την επιστημολογική μας στάση και όσο συνεχίζουμε να αγνοούμε τη συνολική εικόνα του προβλήματος, τόσο αυτό θα συνεχίζει να διαιωνίζεται και να συσκοτίζει τις δυνάμεις επίλυσης ή και αντίδρασης απέναντι στα καίρια ζητήματα. Όσο συνεχίζουμε να κρατάμε τη σκέψη των φορέων, των λειτουργών αλλά και των μαθητών σε περιοριστικά πλαίσια, τόσο θα παραβλέπουμε αλλά και τόσο θα εμποδίζουμε τους μαθητές μας από το να αντικρύσουν την εικόνα ενός πραγματικού κόσμου: Ενός κόσμου που διέπεται από ενιαιότητα και αλληλο-συσχετισμό, πολυπλοκότητα σχέσεων και διαδικασιών, δυναμικότητα και αλλαγή, αλλά κυρίως ενός κόσμου που έχει ως επίκεντρο τον άνθρωπο και που η εξέλιξή του συσχετίζεται δημιουργικά με τις δυνάμεις και τις αντοχές του. Με άλλα λόγια, όσο συνεχίζουμε να αγνοούμε το συστημικό χαρακτήρα της εκπαίδευσης και ταυτόχρονα να παραμελούμε την ικανότητα συστημικής σκέψης και δυναμικής θεώρησης των πραγμάτων, τόσο αυτή θα παραμένει ένα αχανές, συσσωρευτικό πεδίο ανεκπλήρωτων κοινωνικών επιδιώξεων και ένα αναχρονιστικό σύστημα που δεν μπορεί να συνδιαλλαγεί ανταγωνιστικά με το βασικότερο πρόβλημά της: Με μια εκπαίδευση δηλαδή που αδυνατεί να δει τον εαυτό της.