Η ΕΝΣΩΜΑΤΗ ΜΑΘΗΣΗ ΚΑΙ ΤΟ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟ ΘΕΑΤΡΟ

Η Ενσώματη Μάθηση αποτελεί μία από τις πιο σύγχρονες, παιδαγωγικές θεωρίες μάθησης, η οποία επικεντρώνεται στη χρήση και αξιοποίηση του σώματος στην εκπαιδευτική πράξη, εντάσσοντας την τέχνη στην εκπαιδευτική πραγματικότητα και αναπτύσσοντας πολύπλευρα τον μαθητή. Η χρησιμότητα και η αναγκαιότητα του σώματος επιβεβαιώνεται και από την έμφαση που δίνεται στο σώμα ως μέσο μάθησης και σε πολλούς επιστημονικούς κλάδους με ποικίλα γνωστικά αντικείμενα, σύμφωνα με πλήθος ερευνών. Παρόλα αυτά, μέχρι σήμερα το σώμα αξιοποιούνταν περισσότερο για τη βιωματική συμμετοχή των μαθητών και την προσέλκυση ενδιαφέροντος. Δεν είχε, όμως, συνδεθεί με την οικοδόμηση νέας γνώσης και την κατάκτηση δεξιοτήτων. Για αυτό στην εποχή μας είναι επιτακτική η ανάγκη να ελκύεται δημιουργικά το ενδιαφέρον των μαθητών και να ανακαλύπτονται καινοτόμοι τρόποι ενίσχυσης των θετικών στάσεων και ανάπτυξης των δεξιοτήτων τους, με έμφαση στην παραγωγή ενός μαθησιακού αποτελέσματος. Στη μελέτη της Eνσώματης Mάθησης παρατηρούνται οι κινήσεις του σώματος, η έκφραση συναισθημάτων του μαθητή, η νοητική του εμπλοκή με το αντικείμενο, η ευκρίνεια και η σαφήνεια στις οδηγίες και στους στόχους της διαδικασίας, ο ολιστικός σχεδιασμός των δραστηριοτήτων, η ικανότητα των μαθητών να εφαρμόζουν την κατακτημένη γνώση τους σε νέα περιβάλλοντα και η συνεργατικότητά τους.

Λαμβάνοντας υπόψη τη σημασία της Ενσώματης Μάθησης στις νέες εκπαιδευτικές μεθόδους και προσεγγίσεις, επιχειρήθηκε η σύνδεσή της με μιας μεγάλης κλίμακας ερευνητική δραστηριότητα και εφαρμογή στην Ελλάδα, με τη δράση «Learning Science through Theatre» 2014-2015 και 2015-2016 (http://www.lstt.eu/). Η δράση στηρίζεται στο παιδαγωγικό πλαίσιο που αναπτύχθηκε από το ευρωπαϊκό έργο CREAT-IT και συνεχίζει να εφαρμόζεται στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Έργου CREATIONS. Η πρωτοβουλία ακολουθεί τις αρχές της Διακήρυξης των Επιστημών Αγωγής, της Δημιουργικότητας, της Υπεύθυνης, Αποτελεσματικής έρευνας και προβλέπει την ανάπτυξη της δημιουργικότητας στην τάξη.

Οι περισσότερες αναλύσεις και τα ερευνητικά αποτελέσματα επικεντρώνονται στο πώς οι μαθητές μπορούν να αναπαριστούν επιστημονικά περιβάλλοντα και αν υπάρχει κάποια σύνδεση μεταξύ διαφορετικών σημειωτικών συστημάτων, έτσι ώστε οι μαθητές μπορούν να κατέχουν τα γνωστικά πεδία σε κάθε έννοια. Έχουν, δε, στόχο να καταδείξουν ότι η Ενσώματη Μάθηση και τα πολλαπλά αναπαραστασιακά συστήματα συνδέονται με την ανάπτυξη δημιουργικών και κριτικών δεξιοτήτων, την ενεργή εμπλοκή στη διαπραγμάτευση και την απόκτηση βαθιάς κατανόησης επιστημονικών εννοιών και φαινομένων και τη διεπιστημονική διασύνδεση των θετικών επιστημών με εκφάνσεις της τέχνης. Τα δεδομένα συλλέχτηκαν από (13) θεατρικές παραστάσεις, οι οποίες διοργανώθηκαν από μαθητές της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης (δείγμα 500 μαθητών).

Για την ανάλυση των δεδομένων επιλέγονται ποσοτικές και ποιοτικές μέθοδοι ανάλυσης, ορίζοντας κατηγορίες ανάλυσης των χαρακτηριστικών της Ενσώματης Μάθησης, όπως οι κινήσεις του σώματος, οι εκφράσεις του προσώπου των μαθητών, σε συνδυασμό με άλλα αναπαραστασιακά συστήματα, όπως η λεκτική αναπαράσταση, η τέχνη και ο Αναλογικός Συλλογισμός. Με τον τρόπο αυτό η ισότιμη συνύπαρξη των αναπαραστασιακών συστημάτων ενισχύει την αναπαράσταση επιστημονικού περιεχομένου/παραγωγή νοήματος (meaning generation). Ως εκ τούτου, προτείνεται ότι η Ενσώματη Μάθηση και ο Αναλογικός Συλλογισμός μπορούν να οδηγήσουν σε επιστημονικά μαθησιακά αποτελέσματα, ενώ ταυτόχρονα μπορούν να ενισχύσουν την επικοινωνία των μαθητών και τα κίνητρά τους σε επιστημονικά θέματα.

* Με τη συνεργασία του Μενέλαου Σωτηρίου και της Έλενας Γεωργακοπούλου.