ΟΡΦΙΚΑ ΟΡΦΙΣΜΟΣ – ΟΡΦΕΩΣ ΥΜΝΟΙ Κ.Σ. ΧΑΣΑΠΗ

Η Μάρω Παπαθανασίου είναι ομότιμος καθηγήτρια του Τμήματος Μαθηματικών του ΕΚΠΑ. Οι έρευνες και οι δημοσιεύσεις της δεν περιορίζονται στις θετικές επιστήμες αλλά επεκτείνονται στις απόκρυφες επιστήμες και την φυσική φιλοσοφία, ιδιαιτέρως την Ορφική στην αρχαιότητα και τη βυζαντινή εποχή. Συνεργάστηκε με τον μεγάλο δάσκαλο της Αστρονομίας Κωνσταντίνο Χασάπη στο Ευγενίδειο Πλανητάριο μέχρι το θάνατό του.

Το βιβλίο αυτό τιμά τον Δάσκαλο αλλά και την μαθήτριά του, η οποία αναδεικνύει το έργο ενός επιστήμονα, που αμφισβητήθηκε και δεν ευτύχησε να το δει να ολοκληρώνεται. Όπως επισημαίνει στον πρόλογό της η Μ. Παπαθανασίου, μετά τον θάνατό του, με την έγκριση της οικογενείας του για την χρήση του αρχείου του, διαμόρφωσε το πρόχειρο κείμενο, το εμπλούτισε με επεξηγηματικές σημειώσεις και βιβλιογραφικές παραπομπές  και προχώρησε στην έκδοσή του, που απευθύνεται στο ευρύ κοινό, και γι’ αυτό και η εισαγωγή του βιβλίου προσφέρεται για την καλύτερη κατανόηση του όλου έργου. Παρουσιάζονται σε αυτήν σε γενικές γραμμές οι απόψεις του Κ. Χασάπη σχετικά με την ερμηνεία των μύθων της ελληνικής μυθολογίας και ιδιαίτερα του Ορφισμού. Με λίγα λόγια, οι Ορφικοί μύθοι είναι μια αλληγορική εξύμνηση της δύναμης της θείας μουσικής και αφήγηση του τρόπου με τον οποίο εκδηλώθηκε και αναπτύχθηκε η Ορφική λατρεία, που μόνοι οι Ορφικοί ασκούσαν στα μυστήριά τους. Αυτή τη σημασία έχουν και όσα μυθολογούνται για την Ορφική λύρα, που έθελγε ακόμα και τους νεκρούς και τις δυνάμεις του Άδη.

Ο Κ. Χασάπης ονειρευόταν την έκδοση ενός τριμερούς έργου, και αυτό ακριβώς πραγματοποίησε η συγγραφέας. Το πρώτο μέρος με τίτλο «Ορφεύς και Ορφισμός», που αποτελείται από έξι κεφάλαια, είναι μια θεώρηση της ελληνικής μυθολογίας και του Ορφισμού από τον Κ. Χασάπη.  Το δεύτερο μέρος με τίτλο «Ορφέως Ύμνοι» περιλαμβάνει 87 ύμνους , από τους οποίους οι 69 έχουν μεταφραστεί από τον Κ. Χασάπη και οι υπόλοιποι(70-87) από την συγγραφέα. Στο δύσκολο έργο της μετάφρασης αυτών των ύμνων η Μ. Παπαθανασίου κατάφερε να ανταποκριθεί με τον καλύτερο δυνατό τρόπο και, όπως η ίδια αναφέρει, προσπάθησε να  ακολουθήσει το λογοτεχνικό ύφος του Διδασκάλου της. Το τρίτο μέρος  με τίτλο «Οι Ορφικοί ύμνοι και η Αστρονομία» περιλαμβάνει την ανακοίνωση του Κ. Χασάπη « Οι Ορφικοί Ύμνοι και η Αστρονομία κατά την Β΄ χιλιετηρίδα π.Χ.», όπως αυτή εκφωνήθηκε από τον ίδιο σε επιστημονικό-παιδαγωγικό  συνέδριο της Ελληνικής Μαθηματικής Εταιρείας  το 1964, τα υμνητικά «Σημειώματα και σχόλια» του καθηγητή Σ.Π. Ζερβού για τον «Κώστα Χασάπη», τη «Ζωή και το έργο του Κωνσταντίνου Χασάπη» από την συγγραφέα, κατάλογο εικόνων, ευρετήριο ονομάτων και εκτενή βιβλιογραφία.

Η Μ. Παπαθανασίου, διδάκτωρ της Φυσικομαθηματικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών αλλά και της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Humboldt του Βερολίνου μας παραδίδει ένα βιβλίο γραμμένο με βαθιά επιστημονική  γνώση, εξαιρετική ευαισθησία και όμορφη αισθητική. Ο αναγνώστης μπορεί να διαπιστώσει ότι ο στόχος της συγγραφέως να είναι το βιβλίο της αυτό αντάξιο της μνήμης του Δασκάλου της, επέτυχε στο ακέραιο.

Στέλλα Πριόβολου, Ομ. Καθηγήτρια

Ειδική Γραμματέας του Σώματος Ομοτίμων Καθηγητών του Πανεπιστημίου Αθηνών