ΓΙΑΤΙ ΟΙ ΠΟΛΙΤΙΚΟΙ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΔΙΑΒΑΖΟΥΝ ΠΟΙΗΣΗ

Ο δαιμονικός ιός μάς αγάπησε πολύ, και δεν λέει να μας αφήσει, παραμένει στη ζωή μας και σίγουρα ο δρόμος της πανδημίας είναι ακόμη μακρύς· όπως έλεγε ο ιταλός συγγραφέας και ηθοποιός Εντουάρντο ντε Φίλιππο «η νύχτα δεν πέρασε ακόμη, έχουμε ώρα για το ξημέρωμα».

Η οικονομία σιγά-σιγά καταρρέει και η επόμενη λιτότητα φαίνεται αναπόφευκτη. Η Τρόικα θα αρχίσει και πάλι να ταξιδεύει και θα… αδημονούμε πότε θα περάσει και από εμάς! Αυτή η επώδυνη αναμονή για την οικονομική ενίσχυση της χώρας  θα μας φέρει και πάλι μοιραία στο νου τους παρακάτω στίχους από το ποίημα του Καβάφη «Περιμένοντας τους βαρβάρους». Η σκηνή που χρησιμοποιεί ο ποιητής είναι πιθανότατα φανταστική, μα το σκηνικό υποβάλλει Ρώμη της παρακμής, παρατηρούν οι μελετητές. Όμως, ο τόνος δεν είναι ρωμαϊκός, είναι βυζαντινός , είναι φαναριώτικος, είναι η πτώση μιας αυτοκρατορίας ιδωμένης από το Φανάρι, παρατηρεί ο Γιώργος Σεφέρης. Και εμείς  διαπιστώνουμε πόσο ταιριάζουν οι παρακάτω  στίχοι του ποιητή και με τη σύγχρονη Ελλάδα, όπου επικρατεί μια «tristitia temporis» μια δυσθυμία, που παραπέμπει στους «χαλεπούς καιρούς»  του Μεσαίωνα.

«Τι περιμένουμε στην αγορά συναθροισμένοι;

Είναι οι βάρβαροι να φθάσουν σήμερα.

Γιατί μέσα στη Σύγκλητο μια τέτοια απραξία;

Τι κάθοντ’ οι Συγκλητικοί και δεν νομοθετούνε;

Γιατί οι βάρβαροι θα φθάσουν σήμερα.

Τι νόμους πια θα κάμουν οι Συγκλητικοί;

Οι βάρβαροι σαν έλθουν θα νομοθετήσουν».

Ο λαός πρέπει να τηρεί με σύνεση και σωφροσύνη τα μέτρα που η πολιτεία επιβάλλει, πρώτα για τη λιτότητα, κατόπιν για το «απαγορευτικό», εξαιτίας της πανδημίας, και… τούμπαλιν. Αν δεν τα τηρήσει θα ακολουθήσουν οι επόμενοι στίχοι του Καβάφη.

«Γιατί ν’ αρχίσει μονομιάς αυτή η ανησυχία

κι η σύγχυσις. (Τα πρόσωπα τι σοβαρά που έγιναν).

Γιατί αδειάζουν γρήγορα οι δρόμοι κ’ οι πλατέες,

κι όλοι γυρνούν στα σπίτια τους πολύ συλλογισμένοι;

Γιατί ενύχτωσε κ’ οι βάρβαροι δεν ήλθαν.

Και μερικοί έφθασαν απ’ τα σύνορα,

και είπανε πως βάρβαροι πια δεν υπάρχουν.

Και τώρα τι θα γένουμε χωρίς βαρβάρους.

Οι άνθρωποι αυτοί ήσαν μια κάποια λύσις».

Τι είναι η Ελλάδα σήμερα; Είναι χώρα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, μιας Ένωσης, η οποία έχει εγκλωβιστεί σε μια στυγνή οικονομική νοοτροπία διόλου ανθρωποκεντρική και πλήρως αδιάφορη για την προαπαιτούμενη πολιτική και πολιτισμική διάσταση μιας Ένωσης λαών. Όμως, η χώρα μας, αν έχει να ελπίζει σε κάτι, αυτό είναι ο πολιτισμός της, το μοναδικό κεφάλαιο που απομένει τις δύσκολες τούτες ώρες. Αυτό ακριβώς τόνισε σε πρόσφατο άρθρο του ο ανεπανάληπτος συνθέτης μας Μίκης Θεοδωράκης  γράφοντας: «Σήμερα τα προβλήματα που αντιμετωπίζει το πλοίο ΕΛΛΑΣ έχουν να κάνουν με το Μηχανοστάσιο και με τον τυφώνα Τουρκία. Το λιμάνι, όμως, στο οποίο θα πρέπει να κατευθύνεται, είναι η Παιδεία και ο Πολιτισμός… πολιτιστικό όραμα δεν υπάρχει …Κάποτε το Μηχανοστάσιο θα διορθωθεί, τότε και μόνον τότε, η πολιτική ηγεσία θα ανακαλύψει ότι το λιμάνι στο οποίο θα έχουμε φθάσει, θα είναι μια αδιέξοδη λιμνοθάλασσα με μοναδικό πολιτιστικό ήχο τον κοασμό  των βατράχων». Εξάλλου, ο μεγάλος Γάλλος πολιτικός Φρανσουά Μιτεράν είχε πει χαρακτηριστικά: «αν ήμουν πρωθυπουργός της Ελλάδας, δεν θα έκανα τίποτα που να μην περνά μέσα από τον πολιτισμό της».

Οι στίχοι του Ιωάννη Πολέμη στο ποίημά του με τίτλο «Τι είναι η πατρίδα μας» διδάσκουν πολλά.

«Τι είναι η πατρίδα μας; Μην είν’ οι κάμποι;

Μην είναι τ’ άσπαρτα ψηλά βουνά;

Μην είναι ο ήλιος της, που χρυσολάμπει;

Μην είναι τα’ άστρα της τα φωτεινά;

Μην είναι κάθε της ρηχό ακρογιάλι

και κάθε χώρα της με τα χωριά;

κάθε νησάκι της που αχνά προβάλλει,

κάθε της θάλασσα, κάθε στεριά;

Μην είναι τάχατε τα ερειπωμένα

αρχαία μνημεία της χρυσή στολή,

που η τέχνη εφόρεσε και το καθένα

μια δόξα αθάνατη αντιλαλεί;

Προφητικός ο ποιητής στις πρώτες τρεις στροφές. Πράγματι, κάμποι και βουνά, ήλιος και άστρα παραμένουν σίγουρα στην ιδιοκτησία της πατρίδας μας. Όσο για τα νησιά και τα ακρογιάλια, που «αχνά προβάλλουν» κατά τον ποιητή, δυστυχώς, αχνό προβάλλει σήμερα και το μέλλον τους! Όσο, τέλος, για τα αρχαία μας μνημεία, πολλά παραμένουν ερειπωμένα, παρότι «δόξα αθάνατη αντιλαλούν»! Για τον πολιτισμό της Ελλάδας, στο σύνολό του, η περιφρόνηση είναι προκλητική. Αξίζει να σημειωθεί ότι, παρά τις επί χρόνια άκαρπες προσπάθειες για την επιστροφή των γλυπτών του Παρθενώνα, ανοίγεται τώρα ο ασκός του Αιόλου, όπως ο Σύλλογος Ελλήνων Αρχαιολόγων επισημαίνει, με την ρύθμιση για δυνατότητα μακροχρόνιας εξαγωγής συλλογών Μουσείων. Εξάλλου, η καταρράκωση   των εργαζομένων στον πολιτισμό, καθ’ όλη τη διάρκεια της πανδημίας, δεν έχει προηγούμενο, και οι καλλιτέχνες βρίσκονται ένα βήμα πριν τον αφανισμό.

Στην τελευταία στροφή ο ποιητής σε ένα κρεσέντο των στίχων του γράφει:  « Όλα πατρίδα μας! Κι αυτά κι εκείνα,

και κάτι πού ’χουμε μες την καρδιά

και λάμπει αθώρητο σαν ήλιου αχτίνα

και κράζει μέσα μας; Εμπρός παιδιά!».

Το σύνθημα για τον αγώνα «εμπρός παιδιά» παραπέμπει  στον ηρωισμό των Ελλήνων, αυτόν «που έχουμε μες την καρδιά», όπως γράφει ο ποιητής. Αυτόν ακριβώς τον ηρωισμό των Ελλήνων, που δεν σταματά με καμιά πολιτική, καμιά πανδημία και καμιά λιτότητα, τιμήσαμε  φέτος με έναν παγκόσμιας εμβέλειας εορτασμό των 200 χρόνων από την ελληνική παλιγγενεσία, που μας συγκίνησε και μας προκάλεσε να θυμηθούμε το παρελθόν και να αντιμετωπίσουμε ανάλογα το παρόν και το μέλλον.

 Και είναι ίσως ο ηρωισμός και η ανάμνησή του η γλυκιά απαντοχή για τις ψυχές όλων μας στις πρωτόγνωρα  χαλεπές ημέρες που βιώνουμε.