ΣΚΕΨΕΙΣ ΠΑΝΩ ΣΤΟΥΣ "ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΥΣ" ΤΗΣ ΠΟΙΗΣΗΣ

Ο ποιητής ορμώμενος απ’ την ιδέα μεταφέρει στον αναγνώστη μια απ’ τις πολλές πραγματικότητες που υπάρχουν έξω απ’ τη συνείδησή του και μόνον αυτός μπορεί να δει· όχι οι άλλοι, οι μη ποιητές. Οι άλλοι περιορίζονται στο να βλέπουν ό,τι μπόρεσε να μεταφέρει ο ποιητής μες στο καλλιτέχνημα απ’ αυτή την πραγματικότητα. Η συγκεκριμένη αντίληψη δεν επέχει θέση αξιώματος: Μιλάω για την ποιητική δημιουργία έτσι όπως τη νιώθω εγώ, χωρίς αξιώσεις καθολικότητας.

Πίσω απ’ την ποιητική δημιουργία υπάρχει η ιδέα, ένας προβληματισμός, μια γνωστική εξέταση του κόσμου που προηγείται τoύ έργου ή διαμορφώνεται παράλληλα μ’ αυτό κι ως εκ τούτου παίρνει οριστική μορφή όταν ολοκληρώνεται το ποίημα.

Η ιδέα αυτή αποτελεί το περιεχόμενο του ποιήματος. Είναι το ΤΙ της δημιουργίας που προκύπτει απ’ την πνευματικοποίηση του κόσμου κι υποστηρίζεται απ’ τη μελέτη κειμένων και λιγότερο απ’ την επαφή με τον κόσμο αυτό, χωρίς όμως και ν’ αποκλείεται αυτή επαφή. Αυτό, λοιπόν, που θα πυροδοτήσει τη γέννηση της ιδέας είναι η μελέτη κείμενων. Κι ενώ το σύνηθες είναι η υιοθέτηση αλλότριων ιδεών, υπάρχει κι η σπάνια εκείνη στιγμή όπου η φιλοσοφική εξέταση κι η συνεπακόλουθη προσωπική ερμηνεία του όντος θα δώσει πρωτόφαντες ιδέες που καθιστούν τον ποιητή φιλόσοφο και το ποίημα όχι μόνον φορέα του καλού -εάν είναι άξιο για κάτι τέτοιο- αλλά φορέα και του αληθινού με τρόπο πρωτότυπο. Είτε όμως η ιδέα είναι προσωπική είτε αλλότρια, πρέπει να χαρακτηρίζεται πάντα από κάποια βαρύτητα, ένα βάθος, ένα εκτόπισμα, τέλος πάντων, ασυνήθιστο. Επί τη βάσει αυτών των κριτηρίων επιλέγεται η όποια ιδέα για να μορφώσει το περιεχόμενο του ποιήματος.

Ο ποιητής οφείλει ν’ αποκτήσει πλήρη συνείδηση της ιδέας, δηλαδή να τη νοήσει και να την κατακτήσει εξ ολοκλήρου προκειμένου να μπορέσει να την εκμεταλλευτεί και καλλιτεχνικά έχοντας, βέβαια, το ταλέντο, την φαντασία, την τεχνική. Το πέρασμα απ’ τη σφαίρα των ιδεών στη σφαίρα της εικόνας διαμέσου του στίχου σηματοδοτεί την έναρξη της καλλιτεχνικής επεξεργασίας της ιδέας, δηλαδή το επίκεντρο που αποτελεί την  ποιητική δημιουργία.

Η αποκρυστάλλωση της ιδέας σε στίχο εγκαινιάζει μια πραγματικότητα πέραν της αισθητής, της ορατής πραγματικότητας που αντιλαμβάνονται όλοι οι άνθρωποι. Η πραγματικότητα αυτή δεικνύει τη βαθύτερη ενότητα του κόσμου και τις πραγματικές σχέσεις που τον διέπουν και φανερώνεται στο βλέμμα του ποιητή μόνον. Για τον λόγο αυτόν και σύμφωνα με τη λαϊκή αντίληψη ο ποιητής είναι αλαφροΐσκιωτος. Η ενορατική ενατένιση του κόσμου απ’ τον ποιητή -μια ματιά λαγαρή κι αθώα συνάμα, απαλλαγμένη απ’ το βάρος τη συνήθειας- καθιστά την ποίηση προσπάθεια κατάκτησης του όντος με τρόπο παρόμοιο μ’ αυτόν της επιστήμης, αλλά ταυτόχρονα και πολύ διαφορετικό.

Η πραγματικότητα στην οποία αναφέρομαι εδώ, που παραλληλίζεται με την άφατη αρμονία του Ηράκλειτου, αποτελεί μια πλευρά του βαθύτερου λόγου της φύσης. Ο λόγος αυτός είναι πολυεδρικός κι ο ποιητής πασχίζει να τον ανακαλύψει στην ολότητα του κάθε φορά που δημιουργεί. Ό,τι αποτελεί για τον κοινό νου παράδοξο ή παράλογο της πραγματικότητας αυτής, αντιπροσωπεύει για τον ποιητή την ήρεμη τάξη που ενεδρεύει πίσω απ’ το υποτιθέμενο αυτό παράλογο ή παράδοξο.

Ο ποιητής ορμώμενος απ’ την ιδέα – μια ιδέα προκύπτουσα απ’ την προσωπική του περιπέτεια στον κόσμο των κειμένων και της σκέψης – ανακαλύπτει και δίνει στερεή μορφή σε μια αόρατη πραγματικότητα. Η ποίηση είναι ακριβώς το φανέρωμα αυτής της πραγματικότητας, η μετάβαση απ’ το αόρατο στο ορατό.