Η τουριστική βιομηχανία αποτελεί μία από τις μεγαλύτερες βιομηχανίες σε παγκόσμιο επίπεδο και περιλαμβάνει έναν μεγάλο αριθμό μονάδων φιλοξενίας που παρέχουν αγαθά και υπηρεσίες προς τους ταξιδιώτες. Οι σύγχρονες ξενοδοχειακές επιχειρήσεις λειτουργούν μέσα σε ένα ταχύτατα εξελισσόμενο περιβάλλον όπου αντιμετωπίζουν καθημερινά μια σειρά από πολυσύνθετα ζητήματα. Η παγκοσμιοποίηση, οι δημογραφικές μεταβολές-μετατοπίσεις, η παγκόσμια οικονομική αστάθεια και οι τρέχουσες ανταγωνιστικές πιέσεις, δημιουργούν ουσιαστικά ένα σύνολο αλλαγών, προκλήσεων αλλά και πολλαπλών ευκαιριών. Η πολυμορφία του ξενοδοχειακού προϊόντος καθώς και η ευπάθεια που το χαρακτηρίζει, καθιστούν επιτακτική την άριστη γνώση του αντικειμένου προκειμένου να επιτευχθούν ικανοποιητικά αποτελέσματα.
Ο τομέας δωματίων (Rooms Division) αποτελεί το κεντρικό σημείο των δραστηριοτήτων μιας ξενοδοχειακής επιχείρησης και έχει ως κύριο στόχο την οργάνωση και τον συντονισμό των παρεχόμενων υπηρεσιών, με απώτερο σκοπό την παροχή υψηλής ποιότητας υπηρεσιών φιλοξενίας στον πελάτη.
Βασικά χαρακτηριστικά του επαγγέλματος και οι προοπτικές εξέλιξης
Ο ρόλος του Rooms Division Manager είναι το «κλειδί» ώστε η υφιστάμενη τεχνογνωσία και τα διαθέσιμα ψηφιακά μέσα να αξιοποιούνται προς όφελος του πελάτη στις διάφορες μονάδες φιλοξενίας, αυξάνοντας την ποιότητα και την ανταγωνιστικότητα των παρεχόμενων υπηρεσιών. Άλλωστε, η φύση της διοικητικής πρακτικής είναι ανθρωποκεντρική και εναρμονίζεται απόλυτα με τη φύση των παρεχόμενων υπηρεσιών. Αυτό συμβαίνει διότι, κατά τη διαδικασία παροχής των υπηρεσιών, μεσολαβεί σε μεγάλο βαθμό η διαπροσωπική επικοινωνία σε ό,τι αφορά την εξυπηρέτηση του πελάτη.
Κάνοντας λόγο για τους φοιτητές των τμημάτων Διοίκησης Τουρισμού των Ελληνικών Πανεπιστημίων, ουσιαστικά αναφερόμαστε σε μελλοντικούς επαγγελματίες με όλες τις απαραίτητες οριζόντιες γνώσεις, ικανότητες και δεξιότητες, ώστε να λειτουργούν υποστηρικτικά στη διοίκηση της ξενοδοχειακής επιχείρησης, η οποία εφαρμόζει σύγχρονες μεθόδους και πρακτικές στον προγραμματισμό, στην οργάνωση, στη διεύθυνση και τον έλεγχο. Ουσιαστικά, εξειδικεύονται στη παροχή υπηρεσιών φιλοξενίας, με σκοπό την ποιοτική εξυπηρέτηση και την ικανοποίηση του πελάτη μιας ξενοδοχειακής επιχείρησης.
Αναλυτικότερα, ο συγκεκριμένος επαγγελματίας είναι ικανός να χειρίζεται υπεύθυνα και αυτόνομα τις λειτουργίες (παραγωγικές, οργανωτικές, οικονομικές) που αφορούν στο Τομέα Διοίκησης Δωματίων ενός ξενοδοχείου (HotelRooms Division) και πιο συγκεκριμένα στα Τμήματα Υποδοχής και Εξυπηρέτησης Πελατών, Θυρωρείου, Κρατήσεων & Πωλήσεων, Ορόφων - Housekeeping, Συντήρησης και Ασφάλειας. Υποστηρίζει δε την Διοίκηση Ανθρωπίνου Δυναμικού των τμημάτων της αρμοδιότητάς του και είναι γνώστης των σύγχρονων πληροφοριακών συστημάτων και επικοινωνιών και των νέων τεχνολογιών του διαδικτύου (Edwards, 2025).
Οι σύγχρονες μέθοδοι επικοινωνίας και προβολής που χρησιμοποιεί ο Rooms DivisionManager, όπως για παράδειγμα η διαδραστική (interactive) ψηφιακή επικοινωνία, η εικονική πραγματικότητα (virtual reality), οι on-line συναλλαγές καθώς και η αξιοποίηση των εφαρμογών της ψηφιακής τεχνολογίας, διευκολύνουν την απευθείας επαφή με δυνητικούς πελάτες του καταλύματος, διευρύνεται το μέγεθος της αγοράς, καθώς επίσης δίνεται η δυνατότητα στους ενδιαφερόμενους πελάτες να επικοινωνούν απευθείας με το κατάλυμα (Θεοχάρης, 2016).
Οι προοπτικές επαγγελματικής εξέλιξης είναι εξαιρετικές, αν αναλογιστεί κανείς ότι οι διευθυντικές θέσεις των μεγάλων ξενοδοχειακών επιχειρήσεων καλύπτονται συνήθως από τον Τομέα Δωματίων (RoomsDivision) ή τον Τομέα Επισιτισμού και Εκδηλώσεων (F&B) και λιγότερο από τα υπόλοιπα τμήματα της επιχείρησης. Βέβαια, θα πρέπει να γνωρίζει κανείς ότι, η πορεία της εργασιακής ανέλιξης περνά από διάφορα στάδια, αφού ο εργαζόμενος θα πρέπει να διαθέτει εργασιακή εμπειρία ως υπάλληλος στα διάφορα τμήματα του τομέα δωματίων (RoomsDivision).
Tο συγκεκριμένο επάγγελμα αποτελεί μια ενδιαφέρουσα επιλογή απασχόλησης;
Αν αναρωτηθεί κανείς για ποιους λόγους το επάγγελμα αυτό αποτελεί μια ενδιαφέρουσα επιλογή απασχόλησης, η απάντηση διαφαίνεται μέσα από τα οφέλη που προκύπτουν μέσω της ενασχόλησης των εργαζομένων με τον τουρισμό και ειδικότερα με την φιλοξενία των ανθρώπων στα διάφορα καταλύματα.
Η ραγδαία ανάπτυξη του τουρισμού τις τελευταίες δεκαετίες συνετέλεσε στην αύξηση της ζήτησης σε διοικητικά στελέχη για τις διάφορες ξενοδοχειακές επιχειρήσεις σε εθνικό αλλά και διεθνές επίπεδο. Επίσης, οι ικανοποιητικές απολαβές (σε σχέση με άλλα επαγγέλματα), καθώς και η γρήγορη ανέλιξη στην ιεραρχία της επιχείρησης, αποτελούν ελκυστικά δεδομένα για κάποιο νέο εργαζόμενο στην εποχή μας. Τέλος, οι κοινωνικές και οι διαπροσωπικές σχέσεις που αναπτύσσονται λόγω της ανθρωποκεντρικής διάστασης του επαγγέλματος, συμβάλλουν σημαντικά στην επιλογή του συγκεκριμένου επαγγέλματος.
Δεξιότητες / Ειδικές γνώσεις
Οι εξειδικευμένες τεχνικές γνώσεις που αποκτά ένας φοιτητής στη διάρκεια των σπουδών του, συνήθως δεν επαρκούν για την άσκηση επαγγέλματος στον ανάλογο κλάδο, καθώς σήμερα η επαγγελματική τους κοινωνικοποίηση συμπεριλαμβάνει δεξιότητες και στάσεις που υπερβαίνουν τα πρότυπα ρόλων του παρελθόντος. Σε ένα μεταβαλλόμενο κόσμο που ζούμε, απαιτούνται κριτική σκέψη και ήπιες δεξιότητες, οι οποίες συνδέονται με τη συμπεριφορά και τις στάσεις των επαγγελματιών απέναντι στον άνθρωπο ως προσωπικότητα, ως φυσικό οργανισμό και ως κοινωνικό υποκείμενο, αλλά και με την αγορά εργασίας του 21ου αιώνα.
Η δυναμική που έχει ένα σύγχρονο πρόγραμμα σπουδών του τμήματος «Διοίκηση Τουρισμού», αναδεικνύει τις «ήπιες δεξιότητες» (soft skills) που οφείλει να διαθέτει κανείς για την επιτυχή ανταπόκριση στις απαιτήσεις του επαγγέλματος. Πιο συγκεκριμένα, οι ήπιες δεξιότητες αναφέρονται στον συνδυασμό των διαπροσωπικών ικανοτήτων επικοινωνίας ενός ατόμου, των προσωπικών του πεποιθήσεων, της συνολικής προσέγγισης για τη ζωή και την εργασία, της συναισθηματικής νοημοσύνης και των βασικών χαρακτηριστικών της προσωπικότητας του. Ένα σύγχρονο «Στέλεχος Μονάδων Φιλοξενίας» εκπαιδεύεται σε ένα ειδικότερο πλαίσιο ήπιων δεξιοτήτων που αφορούν την εύρυθμη λειτουργία της επιχείρησης:
- Επικοινωνία (Προφορική επικοινωνία, δεξιότητες γραφής, ενεργητική ακρόαση, διαπραγματευτική ικανότητα, πειθώ, δεξιότητες παρουσίασης, γλώσσα του σώματος, σαφήνεια, φιλικότητα, κ.λπ.).
- Επίλυση προβλημάτων (Ανάλυση δεδομένων, συλλογή δεδομένων, δημιουργική σκέψη, σχεδιασμός και οργάνωση λειτουργιών, καινοτομία, δοκιμές, ιεράρχηση προτεραιοτήτων, επίλυση παραπόνων, κ.λπ.).
- Ηγεσία (Αποφασιστικότητα, ακεραιότητα, οικοδόμηση-δημιουργία ομάδας, καθοδήγηση, στρατηγική σκέψη, διαχείριση της αλλαγής, πειθώ, διαχείριση ανθρώπινων πόρων, ανάθεση αρμοδιοτήτων, προσήλωση στην επίτευξη στόχων, κ.λπ.).
- Ομαδική εργασία (Επίλυση συγκρούσεων, ειλικρίνεια, συνεργασία, εμπιστοσύνη, υποστήριξη, σεβασμός, εποικοδομητική ανατροφοδότηση, λογοδοσία, επικοινωνιακές δεξιότητες, παρατηρητικότητα, κ.λπ.).
- Προσαρμοστικότητα (Ανθεκτικότητα, θετικότητα, ικανότητα διαχείρισης του στρες, διαχείριση των προσδοκιών, ανοιχτό πνεύμα, ευελιξία, πρωτοβουλία, προθυμία για μάθηση, κ.λπ.).
- Συναισθηματική νοημοσύνη (Αυτογνωσία, ενσυναίσθηση, κοινωνικές δεξιότητες, υπομονή, αυτοέλεγχος, κ.λπ.).
- Ηθική της εργασίας (Επαγγελματισμός, υπευθυνότητα, συνέπεια, παραγωγικότητα, πειθαρχία, διαχείριση χρόνου, αξιοπιστία, υποκίνηση, κ.λπ.).
Εκτός των προαναφερθέντων ήπιων δεξιοτήτων, οι ειδικές γνώσεις που αφορούν στα άτομα με αναπηρία (π.χ. άτομα με σωματικές και κινητικές αναπηρίες, άτομα με αισθητηριακή αναπηρία, άτομα με ψυχικές ή νοητικές αναπηρίες, άτομα με μη ορατή αναπηρία, κ.λπ.), καθώς και τα εμποδιζόμενα άτομα (π.χ. άτομα τρίτης ηλικίας, έγκυες γυναίκες, κ.λπ.), θεωρούνται πλέον απαραίτητες για το συγκεκριμένο επάγγελμα (Θεοχάρης, 2021).
Αναμφισβήτητα, ο τουρισμός αποτελεί για όλους τους ανθρώπους αναφαίρετο κοινωνικό δικαίωμα. Στη βάση αυτή, και τα άτομα με αναπηρία (People with Disabilities) δικαιούνται να κάνουν τουρισμό. Όμως, προκειμένου να αξιοποιήσουν αυτό τους το δικαίωμα, η προσβασιμότητα συνιστά προϋπόθεση, ως δυνατότητα και ως πρακτική.
Στα πλαίσια του παγκόσμιου τουρισμού, ο σχεδιασμός και η προσαρμογή των χώρων των περισσότερων καταλυμάτων για πελάτες με αναπηρία, είναι ανεπαρκής. Λίγα είναι τα ξενοδοχεία που προσφέρουν πλήρη προσβασιμότητα σε πελάτες που χρησιμοποιούν αναπηρικά αμαξίδια, καθώς και σε πελάτες με αισθητηριακές αναπηρίες, αλλεργίες κ.λπ.
Ωστόσο, η ζήτηση για πρόσβαση σε τουριστικές υπηρεσίες αυξάνεται σε μεγάλο βαθμό, με αποτέλεσμα οι άμεσα εμπλεκόμενοι στην τουριστική βιομηχανία να αναγνωρίζουν πλέον ότι οι τουρίστες με αναπηρία αντιπροσωπεύουν μια ιδιαίτερα σημαντική ομάδα καταναλωτών, η οποία αναμένει διεύρυνση των διαθέσιμων και ενδεδειγμένων ποιοτικών τουριστικών υπηρεσιών, οι οποίες θα ανταποκρίνονται στις ανάγκες και στις απαιτήσεις τους. Ως εκ τούτου, οι εργοδότες των ξενοδοχειακών επιχειρήσεων ολοένα αναζητούν στελέχη με εξειδίκευση στο «Τομέα Διοίκησης Δωματίων», και όχι μόνο, με συγκεκριμένα προσόντα και ανάλογες ικανότητες σε ό,τι αφορά στην παροχή υπηρεσιών φιλοξενίας σε άτομα με αναπηρία καθώς και σε εμποδιζόμενα άτομα.
Αναμφίβολα, οι εργαζόμενοι που διαθέτουν αυτές τις δεξιότητες και τις ειδικές γνώσεις θα είναι πάντοτε προετοιμασμένοι να προσαρμοστούν γρηγορότερα και πιο εύκολα όσο το μέλλον της εργασίας συνεχίζει να εξελίσσεται.
Η μελλοντική εξέλιξη του επαγγέλματος
Η νέα φιλοσοφία διαμονής στηρίζεται στη σύγχρονη τεχνολογία, αλλά και στην προσωπική ξεκούραση του επισκέπτη, παρέχοντας τη δυνατότητα αισθητικής περιποίησης προσώπου και σώματος. Πιο συγκεκριμένα, μια χαρακτηριστική εικόνα από το ξενοδοχειακό δωμάτιο του μέλλοντος, αναμφισβήτητα θα περιλαμβάνει τις νέες τεχνολογίες αλλά και υπηρεσίες που θα προσανατολίζονται στην ανθρώπινη επικοινωνία. Στο απώτερο μέλλον, οι ξενοδόχοι θα δώσουν έμφαση στις ξεχωριστές και προσωποποιημένες εμπειρίες, επιδιώκοντας να δημιουργήσουν ένα ιδανικό περιβάλλον σε ό,τι αφορά την ανταπόκριση στις απαιτήσεις του επισκέπτη. Η εξέλιξη της τεχνολογίας θα προσφέρει νέες δυνατότητες, μέσω της επαυξημένης πραγματικότητας, εξασφαλίζοντας εξατομίκευση των υπηρεσιών για τον εκάστοτε επισκέπτη. Ως εκ τούτου, το ξενοδοχείο θα μετατραπεί από μια θεματική μονάδα με πανομοιότυπα δωμάτια, σε μια ομαδοποίηση λιγότερο εξαρτημένων μεταξύ τους δωματίων, τα οποία θα επιδέχονται μεγάλου βαθμού εξατομίκευσης, ανάλογα με τις ανάγκες και τις προτιμήσεις του επισκέπτη. Σε αυτή τη βάση, ο Rooms Division Manager αποκτά πρωταρχικό ρόλο για την επίτευξη των τιθέμενων στόχων και σκοπών της ξενοδοχειακής επιχείρησης.
Αναμφισβήτητα, βρισκόμαστε σε μια νέα εποχή, στα πλαίσια της οποίας η εικονική πραγματικότητα, το ανταποδοτικό περιβάλλον των επισκεπτών και η τεχνολογικές εφαρμογές παροχής υπηρεσιών μπορεί να καταστούν καθημερινότητα, δεδομένου ότι οι επισκέπτες των ξενοδοχείων επιζητούν μεγαλύτερη εξατομίκευση, αυξημένη άνεση και πιο πρωτοποριακές εμπειρίες. Ουσιαστικά, μία σειρά εξατομικευμένων υπηρεσιών, καθώς και ένα μοντέλο ολοκληρωμένης εξυπηρέτησης, θα αντικαταστήσουν τον παραδοσιακό τρόπο διαχωρισμού των πελατών. Έτσι, οι πελάτες θα είναι σε θέση να προσεγγίσουν κάθε πλευρά της ταξιδιωτικής τους εμπειρίας, που συμπεριλαμβάνει το ταξίδι, τις ξενοδοχειακές υπηρεσίες, τα δωμάτια, την τεχνολογία, τις τιμές και την επικοινωνία.
Είναι δεδομένο λοιπόν ότι η διαφοροποίηση των απαιτήσεων των πελατών θα επιφέρει αλλαγές και στα ξενοδοχεία, όπως, π.χ., η υιοθέτηση καινοτομιών, τα έξυπνα έπιπλα, η προσωποποιημένη διατροφή και οι ανταποδοτικές τεχνολογίες που κατανοούν νοητικές λειτουργίες, κ.λπ., και ως εκ τούτου, ένα άρτια καταρτισμένο στέλεχος θα θεωρηθεί απαραίτητο για την κάλυψη της θέσης εργασίας του Διευθυντή του Τομέα Δωματίων (Rooms DivisionManager) μιας ξενοδοχειακής επιχείρησης.
Προοπτικές απασχόλησης σε Ελλάδα και Ευρωπαϊκό/Διεθνές επίπεδο
Οι απόφοιτοι των τμημάτων Διοίκησης Τουρισμού των Ελληνικών Πανεπιστημίων, πρόκειται να καλύψουν θέσεις εργασίας σε όλο το φάσμα των επιχειρήσεων φιλοξενίας και πιο συγκεκριμένα σε:
- Ξενοδοχειακές μονάδες όλων των τύπων και κατηγοριών
- Εταιρείες διαχείρισης ξενοδοχείων και παροχών υπηρεσιών φιλοξενίας
- Εγκαταστάσεις ειδικής τουριστικής υποδομής, κ.λπ.
Επίσης, έχουν την δυνατότητα να εργαστούν ως αυτοαπασχολούμενοι στη τουριστική βιομηχανία.
Σε κάθε περίπτωση, οι απόφοιτοι δεν πρέπει να επικεντρωθούν μόνο σε μια θέση εργασίας στην ξενοδοχειακή επιχείρηση, γιατί οι καιροί έχουν αλλάξει και απαιτούν την ανάπτυξη κάθε ταλέντου και δεξιότητας που διαθέτει ο εργαζόμενος. Αναμφίβολα, ο ρόλος ενός εργαζόμενου στη θέση του Rooms Division Manager σε ένα ξενοδοχείο, απαιτεί ηγετικές ικανότητες, οργανωτικότητα, γνώση λειτουργιών ξενοδοχειακής μονάδας και προσανατολισμό στην εμπειρία του πελάτη.
