ΗΘΙΚΗ ΤΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΚΑΙ ΣΥΓΧΡΟΝΕΣ ΜΑΚΙΑΒΕΛΙΚΕΣ ΠΡΑΚΤΙΚΕΣ

Ενίοτε, η υιοθέτηση μακιαβελικών πρακτικών από την πλευρά των σύγχρονων οργανισμών με σκοπό την επίτευξη του μέγιστου δυνατού κέρδους με το ελάχιστο δυνα­τό κόστος σηματοδοτεί μια τρέχουσα αντίληψη επί τη βάσει του ότι κάθε επιχείρηση μπορεί να υπηρετεί τους στόχους που έχει θέσει χωρίς απαραιτήτως να αξιολογεί τις πράξεις ή παραλείψεις της υπό το πρίσμα της ηθικής. Προβάλλεται δε, συχνά, το επιχείρημα ότι ηθική και επιχειρήσεις αποτελούν έννοιες ασύμπτωτες και ότι η όποια επιχειρούμενη σύνδεσή τους συνιστά απλώς μια αντίφαση. Κάθε επιχείρηση έχει υποχρεώσεις και ευθύνες όχι μόνο έ­ναντι των πελατών της αλλά και έναντι των εργαζομένων της. Συγκεκριμένα, οφείλει να προστατεύει τη ζωή τους με τη δημιουρ­γία και διατήρηση του κατάλληλου, ασφαλούς και υγιεινού περιβάλλοντος εργασίας.
Από τη συγκεκριμένη υποχρέωση ανακύπτει και ένα ηθικό δίλημμα που αφορά την αποσιώπηση: αποτελεί ηθική στάση να γνωρίζει κάποιος -επί παραδείγματι, ο διευθύνων- ότι υπάρχουν αρνητικές επιπτώσεις στην υγεία των εργαζομένων, αλλά παρ' όλα αυτά να επιλέγει τη στάση της απόκρυψης;

Ως ιδιαίτερης σημασίας, επίσης, κρίνεται και η στάση που θα πρέπει να τηρεί μια επιχείρηση έναντι του περιβάλλοντος και του οικολογικού συστήματος εν γένει. Η κάθε περίπτωση, ασφαλώς, είναι ξεχωριστή και το αν μια επιχείρηση τηρεί ή όχι ηθική στάση έναντι του περιβάλλοντος, των ίδιων των εργαζομένων και των πελατών της καθορίζεται κατά βάση από την ηγεσία και την ευρύ­τερη κουλτούρα που ισχύει εντός του πλαισίου της, υ­πό τη μορφή παγιωμένων κανόνων, ηθικών αρχών και αξιών. Έτσι, από τη μια πλευρά ενδέχεται να υπάρχουν διευθυντές οι οποίοι να δραστηριοποιούνται άνευ ηθικών ενδοιασμών για τις πιθανές συ­νέπειες των πράξεών τους και από την άλλη πλευρά να υπάρχουν δι­ευθυντές με υψηλό βαθμό κοινωνικής ευθύνης και ηθικής αξιολόγησης ως προς τις επαγγελματικές τους επιλογές.

Η ευρύτερη άποψη περί αμοραλισμού στον κόσμο των επι­χειρήσεων συνιστά στερεότυπο το οποίο ανάγεται στις γνωστές θέσεις του Adam Smith περί της μη συνάφειας μεταξύ ηθικής και επιχειρήσεων. Ωστόσο, βάσει της καντιανής θεώρησης, οι άνθρωποι δεν θα πρέπει να εκλαμβάνονται ως ­πηγές εξασφάλισης κέρδους για την επιχείρηση στην οποία εργάζονται, αλλά ως αυτόνομες ανθρώπινες οντότητες με τη δική τους διακριτή υπόσταση και προσωπικότητα. Αυτό σημαίνει ότι η αξία των ανθρώπων τίθεται υπεράνω κάθε διαβάθμισης κέρδους και ότι κάθε πρόσωπο υφίσταται αυτόνομα, είναι υπεύθυνο και με δυνα­τότητες αυτοδιάθεσης. Συνεπώς, ως αυτοπροσδιοριζόμενα και υπεύθυνα πρόσωπα, διαθέτουν ηθική κρίση και, κατ’ επέκταση, το να είναι κανείς ηθικός σημαίνει ότι συγχρόνως είναι και αξιοπρεπής. Επομένως, οι άνθρωποι, ως φορείς ηθικής συμπεριφοράς, καθίστανται αυτομά­τως και άξιοι σεβασμού.