ΦΟΡΟΛΟΓΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ, ΚΕΦΑΛΑΙΑΓΟΡΑ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ
Μετά από περίπου δέκα χρόνια οικονομικής κρίσης, η οποία έπληξε βαρύτατα και τη χώρα μας αλλά και πολλές ακόμα χώρες, ιδίως του ευρωπαϊκού νότου, η σύγχρονη οικονομική συγκυρία επιτάσσει περισσότερο παρά ποτέ την επικέντρωση της φορολογικής πολιτικής στην οικονομική ανάπτυξη. Αν κατά το παρελθόν, βασική προτεραιότητα ήταν η πάταξη της φοροαποφυγής και του επιζήμιου φορολογικού ανταγωνισμού, πλέον και σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης το ζητούμενο είναι η αντιμετώπιση της φορολογικής κατάχρησης σε συνδυασμό όμως με την επίτευξη φορολογικής βεβαιότητας, ώστε να μη διαταράσσεται η οικονομική δραστηριότητα και να μην ανακόπτεται η ανάπτυξη. Το βασικό διακύβευμα των πολιτικών αναχαίτισης των πρακτικών καταστρατήγησης των φορολογικών διατάξεων στο πλαίσιο του φορολογικού σχεδιασμού των φορολογουμένων είναι η περιστολή των αρνητικών συνεπειών που αυτές δύνανται να επιφέρουν στην οικονομική ανάπτυξη των κρατών μελών.
Η προσέλκυση άμεσων ξένων επενδύσεων (Foreign Direct Investments - FDI) αποτελεί ζωτικής σημασίας ζητούμενο. Παράλληλα, κομβικό ρόλο έχει η τόνωση των μικρομεσαίων και οικογενειακών επιχειρήσεων (ΜμΕ), που κυριαρχούν στην ελληνική οικονομία. Υπό το παραπάνω πρίσμα, ο περιορισμός της υπερφορολόγησης, τόσο σε επίπεδο άμεσης φορολογίας, όπως η φορολογία εισοδήματος φυσικών και νομικών προσώπων, όσο και σε επίπεδο έμμεσης φορολογίας (όπως οι φόροι κατανάλωσης, με χαρακτηριστικό παράδειγμα τον ΦΠΑ) φαίνεται να διαδραματίζει καθοριστικό ρόλο. Το ίδιο ισχύει και ως προς την ενίσχυση της αγοράς ακινήτων, η οποία κατά τα τελευταία έτη είχε παρουσιάσει στην Ελλάδα αξιοσημείωτη κάμψη, γεγονός που εν πολλοίς αποδίδεται, μεταξύ άλλων παραγόντων, και στην υπερφορολόγηση της ακίνητης περιουσίας, με χαρακτηριστικότερο το παράδειγμα του ΕΝΦΙΑ. Περαιτέρω, σημαντική θα είναι προς αυτή την κατεύθυνση και η εξομάλυνση του συστήματος κοινωνικής ασφάλισης, ενώ βασικό πυλώνα αποτελεί ο εν γένει περιορισμός του εργοδοτικού κόστους των συμβάσεων εργασίας.
Υπό το φως των ως άνω, απαιτείται εκσυγχρονισμός των φορολογικών νόμων, με κύρια κατεύθυνση την ενίσχυση των θέσεων εργασίας και την επενδυτική ενεργοποίηση στον ιδιωτικό τομέα. Θετικό αντίκτυπο αναμένεται να έχουν μέτρα, όπως τα ήδη εξαγγελλόμενα περί μείωσης της φορολόγησης των παροχών σε είδος, πάντα βέβαια μέσα σε ένα εξορθολογισμένο και λελογισμένο πλαίσιο, καθώς και μέτρα προς ενίσχυση μορφών εργασίας πλήρους έναντι μερικής απασχόλησης και ενθάρρυνσης της υψηλής απόδοσης και παραγωγικότητας των εργαζομένων.
Σημαντική παράμετρος στο πλαίσιο της παρούσας προβληματικής είναι και η χορήγηση φορολογικών κινήτρων, σύμφωνων με το ευρωπαϊκό νομοθετικό πλαίσιο περί κρατικών ενισχύσεων για την ενθάρρυνση των επενδύσεων. Πλέον και στην Ελλάδα υπάρχει ένα αρκετά συμπαγές πλαίσιο διατάξεων στον Κώδικα Φορολογίας Εισοδήματος (Κ.Φ.Ε.)[1] περί φορολογικών κινήτρων όσον αφορά τη φορολογική μεταχείριση της διανοητικής ιδιοκτησίας, την ενθάρρυνση της καινοτομίας, την υπερέκπτωση δαπανών επιστημονικής και τεχνολογικής έρευνας[2] και ανάπτυξης αλλά και τα κίνητρα για ευρεσιτεχνίες, παραγωγή κινηματογραφικών ταινιών και οπτικοακουστικών έργων, ενίσχυση των θέσεων απασχόλησης και κεφαλαιοποίηση αφορολόγητων αποθεματικών[3]. Το νομοθετικό αυτό πλαίσιο θα πρέπει να εμπλουτισθεί και να εκσυγχρονίζεται τακτικά, προκειμένου να ανταποκρίνεται πληρέστερα στις ιδιάζουσες ανάγκες της ελληνικής οικονομίας.
Παράλληλα, έμφαση θα πρέπει να δοθεί στη δυνατότητα μεταφορά ζημιών των επιχειρήσεων. Το άρθρο 27 του ισχύοντος Κ.Φ.Ε. προβλέπει τη δυνατότητα διαδοχικής μεταφοράς μόνο στο μέλλον των φορολογικών ζημιών κάθε φορολογικού έτους, ώστε να συμψηφισθούν με επιχειρηματικά κέρδη μελλοντικών φορολογικών ετών με ένα χρονικό περιορισμό πέντε ετών, ενώ αποκλείεται η αναγωγή ζημιών σε προηγούμενα έτη, σε αντίθεση με άλλες χώρες, στις οποίες οι ζημίες μεταφέρονται στο μέλλον χωρίς χρονικό περιορισμό ή με χρονικό περιορισμό που κυμαίνεται μεταξύ πέντε και δώδεκα ετών ή ακόμα και στο παρελθόν[4]. Η ελληνική φορολογική νομοθεσία δεν έχει θεσπίσει σύστημα φορολόγησης ομίλων, ούτε περιλαμβάνει διατάξεις αναφορικά με το ζήτημα της μεταφοράς της ζημίας μεταξύ συνδεδεμένων (ημεδαπών) επιχειρήσεων στο πλαίσιο ενός ομίλου. Η έλλειψη κανόνων φορολογικής ενοποίησης μεταξύ εταιρειών που ανήκουν στον ίδιο όμιλο ισχύει τόσο για τους ομίλους που αποτελούνται από εταιρείες εγκατεστημένες στην Ελλάδα όσο και για τους ομίλους που αποτελούνται και από εταιρείες που είναι εγκατεστημένες στην αλλοδαπή. Αντιθέτως, πολλές χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης έχουν κατά καιρούς υιοθετήσει συστήματα φορολόγησης ομίλων επιχειρήσεων[5]. Η ευελιξία αυτή που παρέχεται σε άλλες χώρες ως προς τη δυνατότητα μεταφοράς των ζημιών θα είναι ιδιαίτερα χρήσιμο να αξιοποιηθεί και στην Ελλάδα, προκειμένου να εκσυγχρονισθεί το ισχύον καθεστώς και επιχειρήσεις με συσσωρευμένες ζημίες, λόγω και της δριμείας οικονομικής κρίσης που έχει πλήξει τη χώρα, να μπορούν να τις διευθετήσουν ευχερέστερα και αποτελεσματικότερα.
Πέραν όμως των ως άνω, καθοριστικής σημασίας είναι και η εν γένει ενίσχυση του εποπτικού ρόλου Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς, ήτοι του νομικού προσώπου δημοσίου δικαίου (ΝΠΔΔ) που εποπτεύει, μεταξύ άλλων, τις εισηγμένες σε οργανωμένη αγορά εταιρείες αλλά και η ενδυνάμωση των κανόνων εταιρικής διακυβέρνησης τόσο με την επικείμενη ενσωμάτωση της οδηγίας SRD II (EE) 2017/828[6] όσο και με άλλες διατάξεις που θα στοχεύουν στον εκσυγχρονισμό του σχετικού νομοθετικού πλαισίου[7].
Είναι κρίσιμο να υιοθετηθεί και στην Ελλάδα η πολιτική παροχής φορολογικών κινήτρων και φορολογικών ελαφρύνσεων σε ιδιώτες που επενδύουν σε μικρομεσαίες επιχειρήσεις μέσω της κεφαλαιαγοράς για σκοπούς άντλησης κεφαλαίων με την έκδοση νέων μετοχών, ομολογιών ή άλλων κινητών αξιών στο πλαίσιο της Εναλλακτικής Αγοράς (ΕΝΑ)[8] του Χρηματιστηρίου Αθηνών[9]. Και υπ’ αυτή την έννοια, είναι εμφανής η στενή διασύνδεση της φορολογικής πολιτικής με την ενθάρρυνση των επενδύσεων και την άνθιση της ελληνικής κεφαλαιαγοράς.
Συμπερασματικά, υψίστης σημασίας είναι η διασφάλιση της διαφάνειας και της ακεραιότητας του φορολογικού συστήματος αλλά και η επίτευξη φορολογικής βεβαιότητας, δεδομένου ότι ένα από τα πλέον σημαντικά αντικίνητρα επιχειρηματικής ανάπτυξης είναι οι συνεχείς και αλλεπάλληλες αλλαγές του φορολογικού συστήματος, που οδηγούν σε ουσιώδη έλλειψη προβλεψιμότητας και ασφάλειας δικαίου ως προς το ισχύον φορολογικό πλαίσιο.
[1] Ν. 4172/2013.
[2] Βλ. άρθρο 22Α Ν. 4172/2013.
[3] Βλ. ήδη άρθρα 71Α,71Β και 71Γ του Ν. 4172/2013 (ΚΦΕ) που προστέθηκαν με το άρθρο 353 Ν.4512/2018,ΦΕΚ Α 5/17.1.2018, αλλά και άρθρα 71Δ και 71Ε Ν. 4172/2013 που προστέθηκαν με την παρ.1 άρθρου 116 Ν.4549/2018,ΦΕΚ Α 105, η οποία, σύμφωνα με την παρ.2 του αυτού άρθρου, από το φορολογικό έτος 2018 και εφεξής.
[4] Μάλιστα, στο νόμο διευκρινίζεται ότι η ζημία του προγενέστερου έτους συμψηφίζεται κατά προτεραιότητα έναντι της ζημίας μεταγενέστερου έτους, ενώ παράλληλα ορίζεται ότι ζημίες που προκύπτουν στην αλλοδαπή από την άσκηση επιχειρηματικής δραστηριότητας μέσω μόνιμης εγκατάστασης δεν δύνανται να χρησιμοποιηθούν για τον υπολογισμό των κερδών του ίδιου φορολογικού έτους ούτε να συμψηφιστούν με μελλοντικά κέρδη, με εξαίρεση τις ζημιές από επιχειρηματική δραστηριότητα μέσω μόνιμης εγκατάστασης που προκύπτουν σε άλλη χώρα ΕΕ/ΕΟΧ, με την οποία η Ελλάδα έχει συνάψει σύμβαση αποφυγής διπλής φορολογίας, βάσει της οποίας τα κέρδη από επιχειρηματική δραστηριότητα δεν απαλλάσσονται. Περαιτέρω, σε περίπτωση που μεταβληθεί η άμεση ή έμμεση συμμετοχή ή τα δικαιώματα ψήφου σε ένα νομικό πρόσωπο ή νομική οντότητα άνω του ποσοστού 33% εντός ενός φορολογικού έτους και παράλληλα γίνει, μέσα στο ίδιο ή/και το επόμενο φορολογικό έτος από αυτό που συντελέσθηκε η μεταβολή της συμμετοχής ή των δικαιωμάτων ψήφου, αλλαγή της δραστηριότητας της εταιρείας στην οποία αποκτάται η συμμετοχή ή τα δικαιώματα ψήφου, σε ποσοστό άνω του 50% του κύκλου εργασιών της σε σχέση με το αμέσως προηγούμενο φορολογικό έτος από τη μεταβολή της συμμετοχής ή των δικαιωμάτων ψήφου, οι διατάξεις περί μεταφοράς ζημίας δεν έχουν εφαρμογή.
[5] Βλ. μοντέλο της φορολογικής ενοποίησης (“the consolidation model”), σύστημα του φορολογικού ομίλου (“Organschaft”), σύστημα του φορολογικού πλεονεκτήματος (“the group relief system”), σύστημα των εισφορών ομίλου (“the group contributions system”). Βλ. Deloitte, Φορολογικές παρεμβάσεις για την ανάπτυξη της Ελληνικής οικονομίας, 2015.
[6] Οδηγία (ΕΕ) 2017/828 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 17ης Μαΐου 2017, για την τροποποίηση της οδηγίας 2007/36/ΕΚ όσον αφορά την ενθάρρυνση της μακροπρόθεσμης ενεργού συμμετοχής των μετόχων (Κείμενο που παρουσιάζει ενδιαφέρον για τον ΕΟΧ). Βλ. και Ανακοίνωση της Επιτροπής της 12ης Δεκεμβρίου 2012 με τίτλο «Σχέδιο Δράσης: Ευρωπαϊκό εταιρικό δίκαιο και εταιρική διακυβέρνηση – ένα σύγχρονο νομικό πλαίσιο για πιο ενεργό συμμετοχή των μετόχων και βιώσιμες εταιρείες» σχετικά με δράσεις στον τομέα της εταιρικής διακυβέρνησης, ιδίως για την ενθάρρυνση της μακροπρόθεσμης ενεργού συμμετοχής των μετόχων και για τη βελτίωση της διαφάνειας μεταξύ των εταιρειών και των επενδυτών.
[7] Βλ. Ν. 3016/2002 («Για την εταιρική διακυβέρνηση, θέματα μισθολογίου και άλλες διατάξεις») και Ν. 4449/2017 («Υποχρεωτικός έλεγχος των ετήσιων και των ενοποιημένων χρηματοοικονομικών καταστάσεων, δημόσια εποπτεία επί του ελεγκτικού έργου και λοιπές διατάξεις»).
[8] Η ΕΝΑ είναι ένας Πολυμερής Μηχανισμός Διαπραγμάτευσης (ΠΜΔ) όπως αυτός περιγράφεται στη Οδηγία της Ε.Ε. για τις επενδυτικές υπηρεσίες (MiFID). Χαρακτηρίζεται ως «μη οργανωμένη αγορά», καθώς δεν εμπίπτει στις διατάξεις που υποχρεωτικά εφαρμόζονται στις οργανωμένες αγορές και επιβάλλουν αυστηρότερες προϋποθέσεις εισαγωγής και παραμονής σε αυτές. Δημιουργήθηκε το 2007, με στόχο να υποστηρίξει την άντληση κεφαλαίων μικρομεσαίων εταιριών, καθώς και να καλύψει την ανάγκη για εύκολη, γρήγορη και με μικρό κόστος ένταξη στο χρηματιστηριακό περιβάλλον. Το Χρηματιστήριο Αθηνών είναι αποκλειστικά αρμόδιο για τον καθορισμό των προϋποθέσεων ένταξης στη διαπραγμάτευση και των υποχρεώσεων των εταιριών και των Συμβούλων της ΕΝ.Α. Η διαπραγμάτευση και η εκκαθάριση των μετοχών στην ΕΝ.Α είναι παρόμοια με αυτή της οργανωμένης αγοράς του Χρηματιστηρίου Αθηνών. Βλ. https://www.athexgroup.gr/el/web/guest/listing-alternative-market .
[9] Σ. Λαζαρίδης: Κρίσιμη η φορολογία για την τόνωση της κεφαλαιαγοράς, Συνέντευξη στον Μάνο Χατζηδάκη, www.capital.gr (https://www.capital.gr/sunenteuxi/3379381/s-lazaridis-krisimi-i-forologi...), Παρασκευή, 30-Αυγ-2019, * Αναδημοσίευση από την εφημερίδα Κεφάλαιο.
* Κάθε κείμενο που δημοσιεύεται στο InDeep Analysis εκφράζει και βαραίνει αποκλειστικά τον συντάκτη του. Οι αναλύσεις που δημοσιεύονται δεν συνιστούν συμβουλές για οποιουδήποτε είδους δραστηριότητα. Το InDeep Analysis δεν δεσμεύεται από τις πληροφορίες, τις απόψεις και τις αναλύσεις που δημοσιεύονται στην ψηφιακή πλατφόρμα του, και δεν φέρει απολύτως καμία ευθύνη για αυτές.
Online διαδραστική πλατφόρμα προβολής του πολιτισμού των Ελλήνων σε ολόκληρο τον κόσμο.
Μπες στο www.act4Greece.gr Επίλεξε τη ∆ράση YOU GO CULTURE
Κάνε τη δωρεά σου με ένα κλικ στο
ΘΕΛΩ ΝΑ ΠΡΟΣΦΕΡΩή με απ’ ευθείας κατάθεση ή μέσω internet, phone και mobile banking.
Πρόγραμμα Crowdfunding
Εξειδικευμένη γνώση με το κύρος του Πανεπιστημίου Αθηνών
E-Learning Προγράμματα
Σχετικά άρθρα
