ΕΛΛΗΝΙΚΕΣ ΚΑΡΤΕΣ ΤΟΥ ΠΑΣΧΑ

ΕΛΛΗΝΙΚΕΣ ΚΑΡΤΕΣ ΤΟΥ ΠΑΣΧΑ

Οι ελληνικές ευχετήριες κάρτες, που αποστέλλονται με την ευκαιρία της μεγαλύτερης και «λαμπρό­τερης» γιορτής της Χριστιανικής Ορθοδοξίας, του Πάσχα, είναι νεώτερη επινόηση της βιομηχανικής πα­ραγωγής. Η καταγωγή τους μπορεί, ωστόσο, να συσχετισθεί με την πρώτη εμφάνιση της χριστουγεννιάτικης κάρτας (1846: Μεγάλη Βρετανία), αλλά η σχε­δίαση και κυκλοφορία τους είναι ασφαλώς μεταγενέστερη (τέλη 19ου αι. - αρχές 20ου).

Στις πασχαλινές κάρτες απεικονίζονται συνήθως η Ανάσταση του Χριστού, άγγελοι και εκκλησίες, καμπά­νες, αναμμένα κεριά, κόκκινα (και πολύχρωμα) αβγά, οβελίας, πλαισιωμένος από σκίτσα χορευτών με εθνικές ενδυμασίες και φύλλα ημερολογίου με τον Χριστό να ευλογεί τον συμβολικό αμνό. Υπάρχουν ακόμη κάρτες - φωτογραφίες βυζαντινών εικόνων με την Ανάσταση και άλλες, που εικονογραφούν, λόγω εποχής, όψεις της ανοι­ξιάτικης φύσης με ταπεινά ξωκκλήσια, ανθισμένα κλα­διά ή δέντρα, τα οποία δίνουν και το συμβολικό στίγμα της μεγάλης γιορτής: το Πάσχα είναι κατ' εξοχήν γιορτή της υπαίθρου. Εκεί ο Έλληνας, πλάι στη φύση, που είναι στην πιο «καλή και γλυκειά της ώρα», θα γιορτάσει την Ανάσταση και θα ψήσει τον παραδοσιακό αμνό. Παλαιότερες κάρτες εικονογραφούσαν ακόμη πλοία ή τρένα, συγκοινωνιακά μέσα με ιδιαίτερο συμβολισμό: αυτά θα έφερναν στην πατρίδα τους ξενιτεμένους, για να γιορτά­σουν όλοι μαζί το Πάσχα.

Οι πιο συνηθισμένες έντυπες ευχές στις κάρ­τες αυτές είναι: «Καλό Πάσχα», «Χαρούμενο Πάσχα και καλή αντάμωση», «Χριστός Ανέστη», «Καλή Ανάσταση», «Θερμές πασχαλιάτικες ευχές». Τα τελευταία χρόνια, όμως, βρίσκουμε και ευχετικά πασχαλινά (μικρό)κείμε­να, που αποτυπώθηκαν με χιούμορ, οικειότητα, αλλά και πρακτική σκέψη και στοχαστική διάθεση. Δίνω μερι­κά τέτοια παραδείγματα: α) «Καλό Πάσχα! Η ίδια οικεία ευχή, τίποτα το διαφορετικό, τίποτα το νέο, αλλά... υπάρχει ένα ωραίο νόημα μέσα σ' αυτή, όταν είναι από μένα για σένα!... Καλή Ανάσταση», β) «Τι σημαίνει Πάσχα; Σημαίνει αγάπη, ευτυχία, χαρά και όνειρα που θα γίνουν πραγματικότητα! Καλή Ανάστα­ση και Καλό Πάσχα!», γ) «Η κάρ­τα αυτή, εκτός απ' τις ευχές που σου δίνει, είναι και ένα χρήσιμο πασχαλιάτικο δώρο! (και προ­τρέπει: Κόψε στη διακεκομμέ­νη γραμμή και πέρνα τη λαμπά­δα σου απ' την τρύπα για να μη στάζει!) Καλή Ανάσταση και Καλό Πάσχα!».

Ιδιαίτερα ευρηματική μπορεί να θεωρηθεί μια μορφή πασχαλινής κάρτας, η οποία, αφού προτάσσει το ευχετικό μή­νυμα, σημειώνει δίπλα σε μικρά λευκά τετραγωνάκια τα είδη της συγγένειας και διάφορες επαγ­γελματικές ή άλλες ιδιότητες και χαρακτηρισμούς ανθρώπων. Όλοι αυτοί λογίζονται ως πιθανοί παραλήπτες και ο αποστολέας πρέπει μόνο να σημειώσει ένα X στο αντίστοιχο τετραγωνάκι που επιθυμεί και αντιπροσωπεύει το πρόσωπο, στο οποίο προορίζει την κάρτα. Το συγκεκριμένο κεί­μενο απευθύνει: «Ζεστές πασχα­λιάτικες ευχές για.. πατέρα, μητέρα, αγάπη, αδελ­φό, παππού, γιαγιά, εγγονό, γιο, κόρη, θείο, νονά, βαφτιστήρι, φίλο, γείτονα, κουμπάρο, φανταράκι, δάσκαλο, καθηγητή, διευθυντή, περίπτερα, συγχωριανό (sic), πρόεδρο, σουβλατζή, υδραυλικό, ηλεκτρολό­γο, γιατρό, δικηγόρο, λογιστή, γυναίκα που γουστάρω, παίδαρο που γουστάρω» και πολλά άλλα. Η κάρτα αυτή έχει το πλεονέκτη­μα να εξοικονομεί πολύτιμο χρό­νο στους (ακόμη και εδώ επειγόμενους...) αποστολείς.

Οι παραλήπτες (προ­πάντων στην ελληνική επαρχία) τοποθετούν εθιμικά τις κάρτες αυτές σε περίοπτες θέσεις του σπιτιού (παράθυρα, κεντρικό τραπέζι, ράφια, βιβλιοθήκες, τη­λεόραση) ή τις αναρτούν στους τοίχους, ενωμένες σε διάφορα (επίκαιρα) σχήματα (π.χ. αβγό, εκκλησία). Έτσι, δημιουργούν ανάλογη (συμπληρωματική) γιορταστική ατμόσφαιρα και παράλληλα έχουν τη δυνατότη­τα να θυμηθούν (και να προλά­βουν) αγαπημένα συγγενικά ή φιλικά πρόσωπα «τέτοιες χρο­νιάρες μέρες».

Αν οι (ελληνικές) χριστου­γεννιάτικες κάρτες και οι κάρτες των ερωτευμένων ενδέχεται, κατά ένα μέρος, να είναι απομι­μήσεις ξένων (με μεταφρασμένα κείμενα), αυτό δεν συμβαίνει, νομίζω, με τις αντίστοιχες κάρτες του Πάσχα. Οι τελευταίες απει­κονίζουν ελληνικά πασχαλινά θέματα και σύμβολα, που σχετί­ζονται με το κορυφαίο γεγονός της Χριστιανοσύνης στην ελλη­νική παράδοση.

* Κάθε κείμενο που δημοσιεύεται στο InDeep Analysis εκφράζει και βαραίνει αποκλειστικά τον συντάκτη του. Οι αναλύσεις που δημοσιεύονται δεν συνιστούν συμβουλές για οποιουδήποτε είδους δραστηριότητα. Το InDeep Analysis δεν δεσμεύεται από τις πληροφορίες, τις απόψεις και τις αναλύσεις που δημοσιεύονται στην ψηφιακή πλατφόρμα του, και δεν φέρει απολύτως καμία ευθύνη για αυτές.

www.YouGoCulture.com

Online διαδραστική πλατφόρμα προβολής του πολιτισμού των Ελλήνων σε ολόκληρο τον κόσμο.

Μπες στο www.act4Greece.gr Επίλεξε τη ∆ράση YOU GO CULTURE

Κάνε τη δωρεά σου με ένα κλικ στο

ΘΕΛΩ ΝΑ ΠΡΟΣΦΕΡΩ

ή με απ’ ευθείας κατάθεση ή μέσω internet, phone και mobile banking.

Πρόγραμμα Crowdfunding

Βιβλία & Συμμετοχή σε Συλλογικές Εκδόσεις

  •  
  • 1 από 6

Συνεντεύξεις

Συνεντεύξεις:

Συγγραφικό Έργο (Βιβλία - Αυτοτελείς εκδόσεις)

Πλούσιο το συγγραφικό έργο του καθηγητή Μηνά Αλ. Αλεξιάδη με θέματα που αντλούνται, κυρίως, από την ιστορία και λαογραφία της Καρπάθου και των Δωδεκανήσων γενικότερα, καθώς και σύγχρονα - νεωτερικά θέματα της ελληνικής λαογραφίας. Αναφέρουμε με χρονολογική σειρά:

Συμβολή στην έρευνα του Καρπαθιακού δημοτικού τραγουδιού· ανέκδοτες παραλλαγές. Αθήνα 1975, σσ. 47.

Ηπειρωτικά Χειρόγραφα Λαογραφίας Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, Συλλογή Φοιτητών: 1965-1974. Δημοσιεύματα Λαογραφικού Μουσείου και Αρχείου της Φιλοσοφικής Σχολής, αρ. 2, Ιωάννινα 1980, σσ. 101.

Οι Ελληνικές παραλλαγές για τον δρακοντοκτόνο ήρωα: Aarne-Thompson 300, 301Α  και 301Β· παραμυθολογική μελέτη. Διδακτορική διατριβή, Ιωάννινα 1982, σσ. 187.

Ελληνική και διεθνής επιστημονική ονοματοθεσία της Λαογραφίας. Εκδόσεις Καρδαμίτσα, Αθήνα 1988, σσ. 76. (Δεύτερη έκδοση, Ινστιτούτο του Βιβλίου-Α. Καρδαμίτσα, Αθήνα 2010, σσ. 90).

Λαϊκές επιγραφές και ονόματα σε Ελληνικά αυτοκίνητα: Συμβολή στην έρευνα σύγχρονων λαογραφικών φαινομένων. Εκδόσεις Καρδαμίτσα, Αθήνα 1989, σσ. 102.

Ο Αγαπητικός της Βοσκοπούλας: Άγνωστη Ζακυνθινή "Ομιλία" του Αλέκου Γελαδά, Συμβολή στην έρευνα του Ζακυνθινού λαϊκού θεάτρου. Εκδόσεις Καρδαμίτσα, Αθήνα 1990, σσ. 222.

Λαϊκοί ποιητές της Καρπάθου: Τρία παραδείγματα. Αθήνα 1997, σσ. 64.

Λαογραφία και Γυναίκες της Δωδεκανήσου. Αθήνα 1997, σσ. 29.

 Η λαογραφική έρευνα της Καρπάθου (1948-1997). Αθήνα 1997, σσ. 87.

 Έπαινος Μητροπολίτου Καρπάθου και Κάσου Αμβροσίου. Αθήνα 2000,  σσ. 30.

Καρπαθιακή Λαογραφία: Όψεις του λαϊκού πολιτισμού. Εκδόσεις Πνευματικού Κέντρου Δήμου Καρπάθου, Αθήνα 2001, σσ. 455.

Δωδεκάνησα: Λαϊκός πολιτισμός. Δεύτερη έκδοση, Εκδόσεις Γρηγόρη, Αθήνα 2005, σσ. 435.

Νεωτερική Ελληνική Λαογραφία: Συναγωγή Μελετών, Ινστιτούτο του Βιβλίου - A. Καρδαμίτσα, Τρίτη έκδοση, Αθήνα 2012, σσ. 429. (Πρώτη έκδοση, Αθήνα 2006).

Ήθος και Λεβεντοσύνη στην Κάρπαθο της 5. Οκτωβρίου 1944. Πανηγυρικός Λόγος στην 60. Επέτειο του Επαναστατικού Απελευθερωτικού Κινήματος Καρπάθου (Μενετές, 5 Οκτωβρίου 2004), ενώπιον του Προέδρου της Ελληνικής Δημοκρατίας Κωνσταντίνου Δ. Στεφανόπουλου, Αθήνα 2008, σσ. 43.

 Έντυπα Μέσα Επικοινωνίας και Λαϊκός Πολιτισμός: Νεωτερικά Λαογραφικά. Εκδόσεις Ινστιτούτο του Βιβλίου - Α. Καρδαμίτσα, Αθήνα 2011, σσ. 246.

Η Κάρπαθος σε Αρχαίους Έλληνες, Λατίνους και Βυζαντινούς Συγγραφείς. Ινστιτούτο Λαϊκού Πολιτισμού Καρπάθου Τμήματος Φιλολογίας Πανεπιστημίου Αθηνών – Ινστιτούτο του Βιβλίου- Α. Καρδαμίτσα, Αθήνα 2013, σσ. 103.

 Άσεμνη Ελληνική Λαογραφία : Αναλυτική Βιβλιογραφία. Ινστιτούτο του Βιβλίου- Α. Καρδαμίτσα, Αθήνα 2013, σσ. 101 (με τη συνεργασία του Μ. Γ. Βαρβούνη).

Έντυπη Διαφήμιση και Λαϊκός Πολιτισμός, Εκδόσεις Αρμός - Ινστιτούτο Λαϊκού Πολιτισμού Καρπάθου Τμήματος Φιλολογίας Πανεπιστημίου Αθηνών, Αθήνα 2014, σσ. 164.

Κλοντ Φοριέλ και Φιλελληνισμός, Δεύτερη Έκδοση με συμπληρώσεις, Εκδόσεις Γρηγόρη - Ινστιτούτο Λαϊκού Πολιτισμού Καρπάθου Τμήματος Φιλολογίας Πανεπιστημίου Αθηνών, Αθήνα 2017, σσ. 75 (Πρώτη έκδοση, Αθήνα 2015).

Δίκαιο και Λαϊκός Πολιτισμός. Εκδόσεις Γρηγόρη - Ινστιτούτο Λαϊκού Πολιτισμού Καρπάθου Τμήματος Φιλολογίας Πανεπιστημίου Αθηνών, Αθήνα 2017, σσ. 150.[9]

Επιμέλειες Συλλογικών Έργων

«Σύνδειπνον»: Τιμητικό Αφιέρωμα στον καθηγητή Δημήτριο Σ. Λουκάτο (με τη συνεργασία Μιχάλη Σ. Κορδώση και Μαίρης Μάντζιου), Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων, Ιωάννινα 1988, σσ. 336.

Ο Εορτασμός της 150ετηρίδας (1845-1995) της Εκκλησίας Μενετών Καρπάθου  (εκδοτική επιμέλεια, με τη συνεργασία του Ντίνου Α. Μελά), Αθήνα 1996, σσ. 80.

Η νήσος Κάρπαθος: Αφιέρωμα του περιοδικού ΕΠΤΑ ΗΜΕΡΕΣ της Καθημερινής (22 Ιουνίου 1997 - επιμέλεια κειμένων), σσ. 29.

Κάρπαθος και Λαογραφία. Πρακτικά Α΄ Συνεδρίου Καρπαθιακής Λαογραφίας (Μάρτιος 1994). Έκδοση Επαρχείου Καρπάθου, Αθήνα 1998-2001, σσ. 264.

Τιμητική Εκδήλωση για τον καθηγητή Ζαχαρία Ν. Τσιρπανλή. Ένωση Κώων Αθηνών «Ο Ιπποκράτης», Αθήνα 2002, σσ. 49.

«Θητεία»: Τιμητικό Αφιέρωμα στον καθηγητή Μ. Γ. Μερακλή, Έκδοση Πανεπιστημίων Αθηνών και Ιωαννίνων, Αθήνα 2002, σσ. 808.

Κάρπαθος και Λαογραφία: Πρακτικά Β΄ Διεθνούς Συνεδρίου Καρπαθιακής Λαογραφίας (Σεπτέμβριος 2001). Εκδόσεις Πνευματικού Κέντρου Δήμου Καρπάθου - Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης Δωδεκανήσου και Επαρχείου Καρπάθου, Αθήνα 2003, σσ. 739.

 Η Επίσημη Επίσκεψη του Προέδρου της Δημοκρατίας Κωνσταντίνου Δ. Στεφανόπουλου στην Κάρπαθο (Μενετές, 5 Οκτωβρίου 1999 - εκδοτική επιμέλεια, με τη συνεργασία του Ντίνου Α. Μελά), Εκδόσεις Δήμου Καρπάθου, Αθήνα 2003, σσ. 109.

Η Κεντρική Εκκλησία Μενετών Καρπάθου «Η Κοίμηση της Θεοτόκου». Σύντομη ιστορία - Θαύματα της Παναγίας, εκδοτική επιμέλεια, με τη συνεργασία του Ντίνου Αντ. Μελά, Αθήνα 2005, σσ. 45.

 Αναγόρευση του ιατρού Γεράσιμου Α. Ρηγάτου σε επίτιμο διδάκτορα του Παιδαγωγικού Τμήματος Δ. Ε. του Πανεπιστημίου Αθηνών (25 Οκτωβρίου 2006), Χορηγία Διαχρονικές Εκδόσεις, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, Αθήνα 2007, σσ. 61.

Κάρπαθος και Λαογραφία: Πρακτικά Γ΄ Διεθνούς Συνεδρίου Καρπαθιακής Λαογραφίας (Κάρπαθος, 21-26 Μαρτίου 2006), Εκδόσεις Πνευματικού Κέντρου Δήμου Καρπάθου - Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης Δωδεκανήσου  και Επαρχείου Καρπάθου, Αθήνα 2008, σσ. 1166.

(Με τη συνεργασία Έφης Λεντάκη και Παναγιώτη Δαμάσκου): 1997-2007 ─ 10 ΧΡΟΝΙΑ ΧΩΡΙΣ ΤΟΝ ΑΝΔΡΕΑ ΛΕΝΤΑΚΗ. Πρακτικά Επιστημονικού Συνεδρίου (Δήμος Υμηττού, 11-13 Μαΐου 2007), Πνευματικό Κέντρο Δήμου Υμηττού – Ίδρυμα Πολιτισμού και Εκπαίδευσης «Ανδρέας Λεντάκης», Αθήνα 2010, σσ. 135.

(Με τη συνεργασία Γεωργίου Κούζα): Πρακτικά Πανελληνίου Συνεδρίου: 1909-2009, 100 Χρόνια Ελληνικής Λαογραφίας, Πανεπιστήμιο Αθηνών (11-13 Μαρτίου 2009), Λαογραφία: Δελτίον της Ελληνικής Λαογραφικής Εταιρείας, τόμ. 42. Αθήνα 2013, σσ. 1096.

Η Αναγόρευση του Καθηγητή Wolfgang Mieder σε Επίτιμο Διδάκτορα του Τμήματος Φιλολογίας της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών (Μεγάλη Αίθουσα Τελετών, 16 Δεκεμβρίου 2014), Ινστιτούτο του Βιβλίου - Α. Καρδαμήτσα, Ινστιτούτο Λαϊκού Πολιτισμού Καρπάθου Τμήματος Φιλολογίας Πανεπιστημίου Αθηνών, Αθήνα 2015, σσ. 80 (με τη συνεργασία Μαριάνθης Καπλάνογλου και Αριστείδη Ν. Δουλαβέρα).

Κάρπαθος και Λαογραφία: Πρακτικά Δ’ Διεθνούς Συνεδρίου Καρπαθιακής Λαογραφίας (Κάρπαθος, 8-12 Μαΐου 2013), Ινστιτούτο Λαϊκού Πολιτισμού Καρπάθου Τμήματος Φιλολογίας Πανεπιστημίου Αθηνών, Αθήνα 2016, σσ. 1133 (με τη συνεργασία Καλλιόπης Ξανθάκου).

 Αποχαιρετιστήρια Εκδήλωση για την αφυπηρέτηση του Αριστείδη Ν. Δουλαβέρα, Αν. Καθηγητή Λαογραφίας Πανεπιστημίου Πελοποννήσου (26 Μαΐου 2016), Αθήνα 2016, σσ. 64.

(Με τη συνεργασία Γεωργίου Κούζα): Ο Καθηγητής Μ. Γ. Βαρβούνης και το έργο του: Μελέτες και Κείμενα. Ινστιτούτο Λαϊκού Πολιτισμού Καρπάθου Τμήματος Φιλολογίας Πανεπιστημίου Αθηνών - Εκδόσεις Πορεία, Αθήνα 2017, σσ. 218.

Η Επίσημη Επίσκεψη του Προέδρου της Δημοκρατίας Προκοπίου Β. Παυλοπούλου στην Κάρπαθο: Μενετές - Αρκάσα - Φοινίκι - Απέρι. Καρπαθιακός Οργανισμός Πολιτισμού - Αθλητισμού και Παιδείας του Δήμου Καρπάθου, Αθήνα 2018, σσ. 92.

Θαύματα της Παναγίας των Μενετών σε έμμετρη απόδοση Καρπαθίων Λαϊκών Ποιητών. Θαύματα Αγίων στις Μενετές σε πεζό λόγο. Οικουμενικόν Πατριαρχείον Ιεράς Μητρόπολης Καρπάθου και Κάσου, Εκδόσεις Γρηγόρη, Αθήνα 2019, σσ. 100.