ΗΓΕΣΙΑ & ΑΠΟΦΑΣΗ

Ηγεσία και Καλές Πρακτικές

Η ηγεσία μιας επιχείρησης η ενός Οργανισμού επιτελεί μια απαιτητική εργασία που προαπαιτεί εμπειρία και καλή γνώση της ανθρώπινης φύσης. Οι Πολιτικοί, οι ιδιοκτήτες οι διαχειριστές μιας επιχείρησης ή ενός Οργανισμού έχουν τη δύναμη να διαμορφώσουν την κουλτούρα και τις αξίες του οργανισμού τους και κατ’ επέκταση τα συστήματα που θα δίνουν κίνητρα στους  πολίτες και εργαζόμενους για παραγωγικότητα και ευκαιρίες για επαγγελματική και προσωπική ανέλιξη και προαγωγή.

Προκειμένου να επιτευχθεί υπεύθυνη επιχειρηματική και οργανωτική δράση, η επιχείρηση ή οργανισμός δημόσιος η ιδιωτικός οποιουδήποτε χαρακτήρα κερδοσκοπικού η μη, θα πρέπει με προσοχή να επιλέγονται τα ηγετικά στελέχη και να τους αναθέτει με συνέπεια την κατανομή καθηκόντων, έτσι ώστε να διασφαλίζει τη δέσμευσή στην κοινωνικά, οικονομικά και πολιτικά υπεύθυνη επιχειρηματική και οργανωτική δράση της εταιρείας ή του οργανισμού. Τα ίδια τα ηγετικά στελέχη θα πρέπει να έχουν δεσμευθεί πλήρως στην προώθηση και ενσωμάτωση καλών πρακτικών, όπως η διαχείριση της διαφορετικότητας, η εταιρική κοινωνική ευθύνη, κ.ο.κ. στις δραστηριότητες της επιχείρησης ή του οργανισμού, καθορίζοντας και δημοσιεύοντας τις αξίες της εταιρείας ή του οργανισμού με στόχο την ευαισθητοποίηση του ανθρώπινου δυναμικού για υψηλή απόδοση και παραγωγή, μεγιστοποιώντας τα κέρδη και ελαχιστοποιώντας τα κόστη.

Το να μπορεί να ανταποκρίνεται ταχέως μια επιχείρηση ή ένας οργανισμός στις προσδοκίες του Πολίτη ή πελάτη είναι ένας κρίσιμος παράγοντας για την επιτυχία της επιχείρησης. Έτσι, μέσω της ενεργού δέσμευσης των επιχειρήσεων στην ηγετική ομάδα, οι επιχειρήσεις μπορούν να τηρήσουν τις καθορισμένες αρχές ηθικής με σκοπό να καλλιεργηθεί ένα πνεύμα αειφορίας που θα βοηθήσει την εταιρεία-οργανισμό να εντάξει τις καλές πρακτικές σε όλες τις δραστηριότητές που θα σχεδιάσει και θα υλοποιήσει. Όταν οι εργαζόμενοι γνωρίζουν τις αξίες της εταιρείας-οργανισμού και υποστηρίζουν και οι ίδιοι αυτές τις αξίες, τότε λαμβάνουν περισσότερη ικανοποίηση από την εργασία τους και είναι περισσότερο αποδοτικοί. Επίσης, μέσω της εφαρμογής της κοινωνικά υπεύθυνης ηγεσίας, οι επιχειρήσεις-οργανισμοί έχουν την ευκαιρία να λειτουργούν με διαφάνεια, ενώ επίσης μπορούν να ασχοληθούν πιο εποικοδομητικά με τις προτάσεις των εργαζομένων τους, αφού θα προωθούν και θα αξιοποιούν τον ανοιχτό διάλογο μέσω της επικοινωνίας και της διαφάνειας.

Τα οφέλη που απολαμβάνει μια επιχείρηση-οργανισμός όταν η ηγεσία της λειτουργεί με βάση τις υπεύθυνες και καλές πρακτικές είναι για παράδειγμα:

• Προώθηση της εταιρικής κουλτούρας της εκτίμησης και της διαφάνειας
• Απολαβή υψηλού βαθμού εμπιστοσύνης και αξιοπιστίας από τον Πολίτη-πελάτη
• Ικανοποιημένο ανθρώπινο δυναμικό με διάθεση για εργασία

Το ανθρώπινο δυναμικό είναι ίσως το πολυτιμότερο κεφάλαιο της επιχείρησης-οργανισμού λόγω του ότι αποτελεί το κλειδί της επιτυχίας, αφού η κάθε επιχείρηση-οργανισμός εξαρτάται από την παραγωγικότητα και τις πρωτοποριακές ιδέες των εργαζόμενων, καθώς και την εξυπηρέτηση που λαμβάνουν οι πολίτες-πελάτες. Ενώ οι εργαζόμενοι στην ουσία εξαρτώνται από τους εργοδότες τους για τα προς το ζην, οι επιχειρήσεις-οργανισμοί που αντιλαμβάνονται ότι ένα εξειδικευμένο και δραστήριο προσωπικό είναι ζωτικής σημασίας για τη βιωσιμότητα της εταιρείας-οργανισμού μέσα σε ένα συνεχώς μεταβαλλόμενο πολιτικό, οικονομικό και κοινωνικό περιβάλλον, είναι σε θέση να προσελκύσουν πιο ταλαντούχους και καταρτισμένους εργαζόμενους. Επίσης, όταν το ανθρώπινο δυναμικό είναι ευχαριστημένο με τις συνθήκες εργασίας και τη νοοτροπία της επιχείρησης-οργανισμού για την οποία εργάζεται είναι πιο παραγωγικό, αφοσιωμένο και αποτελεσματικό. Συνεπώς, μέσω μιας συνεπούς κοινωνικής αντιμετώπισης των εργαζομένων και της προβολής των καλών πρακτικών, μια επιχείρηση-οργανισμός μπορεί να διασφαλίσει όχι μόνο τη φήμη του «καλού» εργοδότη αλλά και την κινητοποίηση του ανθρώπινου δυναμικού προς την επίτευξη των επιχειρηματικών, πολιτικών κοινωνικών, οικονομικών στόχων της εταιρείας-οργανισμού.

Τα θέματα καλών πρακτικών σχετικά με το ανθρώπινο δυναμικό αφορούν στις εργασιακές πολιτικές και πρακτικές της εταιρείας-οργανισμού όπως οι συνθήκες εργασίας, η υγεία και η ασφάλεια των εργαζομένων, ελαστικές ώρες εργασίας, οι ίσες ευκαιρείς για επαγγελματική  ανέλιξη ανεξαρτήτως φύλου, θρησκείας, εθνικότητας κλπ., η αμοιβή και τα οφέλη των εργαζομένων, η επαγγελματική κατάρτιση του προσωπικού και η δια βίου μάθηση, αλλά και η δημιουργία νέων θέσεων εργασίας. Εταιρείες-οργανισμοί που δραστηριοποιούνται σε αυτό τον τομέα των καλών πρακτικών, αναπτύσσουν καλύτερες σχέσεις με τους εργαζόμενους τους αφού ενισχύουν το διάλογο μεταξύ των στελεχών της εταιρείας –οργανισμού και των υπαλλήλων, αποκτώντας έτσι ένα δραστήριο και αφοσιωμένο προσωπικό.

Τα οφέλη που προκύπτουν από την υιοθέτηση στρατηγικών ενεργειών και πολιτικών για την αντιμετώπιση του ανθρώπινου δυναμικού είναι για παράδειγμα:

• Επιπλέον κίνητρα για προσέλκυση καταρτισμένου και ποιοτικά ανώτερου ανθρώπινου δυναμικού
• Παραγωγικοί, πιστοί, αφοσιωμένοι και αποτελεσματικοί εργαζόμενοι
• Υψηλό επίπεδο ικανοποίησης από την εργασία λόγω της συμμετοχικής λήψης αποφάσεων αφού η επιχείρηση σέβεται τις ανάγκες των εργαζόμενων
• Προώθηση «καλής» εταιρικής εικόνας  και ενίσχυση της φήμης της επιχείρησης.

Ικανοποίηση των πελατών, αφού η ικανοποίηση των υπαλλήλων μετακυλύετε στους πολίτες-πελάτες, οι οποίοι τυγχάνουν καλύτερης εξυπηρέτησης.

Φαίνεται πως η οικονομική, Κοινωνική και Πολιτική αποτελεσματικότητα είναι στενά συνδεδεμένη με το περιβάλλον μέσα στο οποίο δραστηριοποιείται η κάθε εταιρεία-οργανισμός και είναι η πιο σημαντική πτυχή της επιχείρησης-οργανισμού όσον αφορά στην εξασφάλιση μιας μακροπρόθεσμης βιωσιμότητάς. Κατά συνέπεια, η αγορά και η Κοινωνία είναι αρκετά κρίσιμοι παράγοντες για την εξέλιξη και την κερδοφορία της επιχείρησης-οργανισμού και αποτελεί ένα πολύ σημαντικό τομέα η διαχείριση του προσωπικού μας, αφού αφορά άμεσα τις πολιτικές, οικονομικές και κοινωνικές δραστηριότητες της επιχείρησης-οργανισμού. Ο λόγος που  κυρίως τομέας της αγοράς είναι υψίστης σημασίας είναι επειδή μέσω της υιοθέτησης υπεύθυνων πρακτικών οι επιχειρήσεις-οργανισμοί μπορούν να αποκομίσουν σημαντικά επιχειρηματικά οφέλη όπως η διαφοροποίηση των προϊόντων τους και η διείσδυση σε νέες αγορές με πολλαπλασιαστικά οφέλη για την ίδια την κοινωνία από τη στιγμή που το αποτέλεσμα είναι η οικονομική ευημερία του Πολίτη που μεταφράζεται σε θέσεις εργασίας και υψηλούς μισθούς.

Διαχείριση του Ανθρώπινου Δυναμικού και Αγορά

Οι δραστηριότητες της διαχείρισης του προσωπικού στον τομέα της Αγοράς αφορούν στην σωστή επικοινωνία με τους πελάτες, με τους επιχειρηματικούς εταίρους και/ή τους προμηθευτές και εξελίσσονται γύρω από θέματα της δέσμευσης στην ποιότητα, καινοτομία και ασφάλεια των προϊόντων και υπηρεσιών, στην εξυπηρέτηση των πελατών ακόμα και μετά την πώληση, την ενημέρωση των καταναλωτών, την πιστοποίηση των προϊόντων, το σεβασμό σχετικά με τα δικαιώματα του καταναλωτή, τη δίκαιη τιμολόγηση και την υιοθέτηση εμπορικών δράσεων για κοινωνικούς σκοπούς.

Τα οφέλη που προκύπτουν από τις δράσεις της διαχείρισης του προσωπικού και τις εφαρμογές των καλών πρακτικών μέσα σε μια εταιρεία, στον τομέα της Αγοράς είναι για παράδειγμα:

• Η ευχαρίστηση και η ικανοποίηση των καταναλωτών σχετικά με τις τιμές και την ποιότητα των προϊόντων.
• Πιο αποτελεσματική διαχείριση του κινδύνου και αποφυγή κινδύνων που μπορεί να βλάψουν την εικόνα της επιχείρησης.

Προσέλκυση νέων επενδυτών, αφού οι κοινωνικά και περιβαλλοντικά υπεύθυνες επιχειρήσεις αντιμετωπίζουν μειωμένους κινδύνους.

Η Διαχείριση του Προσωπικού είναι Τέχνη

Εξαιτίας τόσο διαχρονικών, όσο και -κατά κύριο λόγο- συγκυριακών παραγόντων, επιβάλλεται να παρουσιάσουμε το λεγόμενο «καινοτομικό Management» ή αλλιώς την ανάγκη εφαρμογής καινοτόμων πρακτικών Management, τις οποίες χρειάζεται να αντιληφθεί και να ακολουθήσει η ελληνική πραγματικότητα που γνωρίζουμε. Οι επιχειρήσεις σήμερα πρέπει καταρχήν να υιοθετήσουν μια νέα επιχειρηματική κουλτούρα, η οποία να μην αποδέχεται τίποτα ως σωστό απλά και μόνο επειδή έτσι γίνεται μέχρι τώρα. Η ως τώρα θεωρούμενη ορθόδοξη πρακτική σε μια επιχείρηση δε σημαίνει κατ' ανάγκη ότι είναι και η σωστή πρακτική. Προϋπόθεση για την εφαρμογή καινοτόμου Management είναι ο έλεγχος των χρησιμοποιούμενων πρακτικών με βάση τα νέα δεδομένα και η κατάργησή τους αν δεν ανταποκρίνονται στις σύγχρονες απαιτήσεις. Ιδιαίτερα διδακτικά είναι, επίσης, τα παραδείγματα των λεγόμενων «θετικά αποκλινουσών» επιχειρήσεων, τα οποία πρέπει να αξιοποιήσουν οι ενδιαφερόμενες να επαναπροσδιορίσουν τη διαχειριστική τους πολιτική.

Καινοτομία, Ηγεσία και Επιχειρηματικότητα

Επιχειρηματικότητα και ηγεσία είναι η δημιουργία καινοτόμου οικονομικής οργάνωσης με σκοπό το κέρδος ή την ανάπτυξη σε περιβάλλον ρίσκου και αβεβαιότητας. Αποτελούν λοιπόν κοινό τόπο οι έννοιες της επιχειρηματικότητας και της καινοτομίας τουλάχιστον στη σημερινή πραγματικότητα.

Μία άλλη προσέγγιση του ορισμού της επιχειρηματικότητας φέρνει στο προσκήνιο τα προσωπικά χαρακτηριστικά του ανθρώπου που επιχειρεί: Επιχειρηματικότητα είναι μία διαδικασία με την οποία τα άτομα αναζητούν ευκαιρίες και καινοτόμες ιδέες, ανεξάρτητα από τους πόρους που ελέγχουν. Επομένως, ένα άτομο για να γίνει επιχειρηματίας δεν είναι απαραίτητο να προέρχεται από οικογένεια επιχειρηματιών ή να διαθέτει μεγάλα κεφάλαια. Οι μελέτες δείχνουν ότι πολύ συχνά οι επιχειρηματίες είναι άτομα προερχόμενα από χαμηλά και μεσαία εισοδηματικά ή κοινωνικά στρώματα. Γι’ αυτό και λέγεται ότι «ο επιχειρηματίας γίνεται, δεν γεννιέται».

Οι ίδιες μελέτες προσδιόρισαν και τα χαρακτηριστικά της προσωπικότητας των επιχειρηματιών τα οποία, αν και σπάνια μπορούν όλα να βρεθούν συγκεντρωμένα στο ίδιο άτομο, αποτελούν βασικές προϋποθέσεις για μια επιτυχημένη επιχειρηματική καριέρα:

Η θέληση για επιτυχία,

Η διάθεση για ανάληψη κινδύνου,

Η εργατικότητα και η επιμονή,

Οι ηγετικές αλλά και οι ομαδικές ικανότητες,

Η ικανότητα ρεαλιστικού προγραμματισμού,

Η ικανότητα προώθησης προϊόντων ή υπηρεσιών,

Η υπευθυνότητα και η εντιμότητα,

Η προσαρμοστικότητα,

Η οργανωτική και διοικητική ικανότητα,

Η ικανότητα επικοινωνίας, και

Η δημιουργική σκέψη

Κάποια από τα παραπάνω, όπως π.χ. η θέληση για επιτυχία, η διάθεση για ανάληψη κινδύνου και οι ηγετικές ικανότητες, αποτελούν χαρακτηριστικά της προσωπικότητας του ατόμου τα οποία διαμορφώνονται, κάτω από την επίδραση του οικογενειακού και κοινωνικού περιβάλλοντος, κατά τα πρώτα χρόνια της ζωής του. Άλλα χαρακτηριστικά όμως, όπως η εργατικότητα, η ικανότητα προγραμματισμού και η οργανωτική, διοικητική και επικοινωνιακή ικανότητα, είναι αποτελέσματα κυρίως του εκπαιδευτικού συστήματος.
Τέλος, η ικανότητα για δημιουργική σκέψη και καινοτομία, αποτελεί την κορύφωση της συστηματικής προσπάθειας και της προσωπικής ανάπτυξης, αλλά και ένα εξαιρετικά σπάνιο ταλέντο. (Καραγιάννης,1996)

Ο μακροχρόνιος ορίζοντας απαιτεί τη διαρκή αναζήτηση στελεχών που να ανταποκρίνονται τόσο στο όραμα, όσο και στις μελλοντικές ανάγκες της επιχείρησης και της αγοράς μέσα στην οποία κινείται. Επειδή δε, οι ανάγκες αυτές δεν είναι και τόσο προβλέψιμες, πρέπει να επιδιώκεται η διαρκής ετοιμότητα των ανθρώπων της επιχείρησης για να διατηρούν υψηλή ικανότητα προσαρμογής και ανταπόκρισης, να διαθέτουν δηλαδή, ισχυρό μηχανισμό μάθησης, αντανακλαστικά και δεξιότητες που τους αυξάνουν την αυτοπεποίθηση. Απαιτείται δηλαδή, ουσιαστική αλλαγή στο ύφος του μάνατζμεντ που μετατρέπει τον μάνατζερ σε άτομο που μπορεί να εμπνεύσει ένα όραμα για την ομάδα, αποτελώντας ταυτόχρονα και το συνδετικό της κρίκο. Μπορούμε να πούμε ότι ο μάνατζερ αυτού του είδους είναι ουσιαστικά, εκείνο το άτομο που διευκολύνει τα μέλη της ομάδας να εκδηλώσουν τα τάλαντά τους και να πιστέψουν στον εαυτό τους. Η ικανότητά του αυτή τον καταχωρεί σε διακεκριμένη θέση αναγνώρισης στη συνείδηση των συνεργατών του. (Μπουραντάς, 2005)

Αποδοτικότητα, παραγωγικότητα και αποτελεσματικότητα των Ανθρωπίνων Πόρων.

Όσον αφορά στον τομέα ανθρωπίνων πόρων, υπάρχει σημαντική θετική σχέση μεταξύ των καλών πρακτικών διαχείρισης και διοίκησης του προσωπικού μας και της ανταγωνιστικότητας των επιχειρήσεων, παρά το γεγονός ότι βραχυπρόθεσμα το κόστος ξεπερνά τα οφέλη. Επιπλέον, βελτιώνεται η φήμη της εταιρίας ως προς τους υποψηφίους εργαζομένους ενώ η θετική επίδραση είναι σχετική για όλες τις εταιρίες ανεξαρτήτως μεγέθους και μπορεί να συνεισφέρει στην ανάπτυξη της επιχείρησης ως αποτέλεσμα της οικονομίας της γνώσης.

Διαχείριση Φήμης και Κινδύνου Εταιρείας-Οργανισμού

Οι επιχειρήσεις-Οργανισμοί συνεχώς εκτίθενται σε κριτική και δημόσιο έλεγχο προκαλώντας πίεση για την εφαρμογή καλών πρακτικών. Η Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη και η διαχείριση της διαφορετικότητας ως καλές πρακτικές αποτελούν ενδεχομένως σημαντικά στοιχεία διαχείρισης φήμης και κινδύνου για πολλές εταιρίες-οργανισμούς ενώ η ενασχόληση τους με καλές  πρακτικές όπως διαφάνεια και ανθρώπινα δικαιώματα οδηγεί στην ανακάλυψη επιπρόσθετων θετικών επιπτώσεων στην εταιρεία-οργανισμό.

*Διάλεξη στα πλαίσια του ΠΜΣ Επιστήμες της Αγωγής: Εκπαίδευση &Διαχείριση Ανθρώπινου Δυναμικού του Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας στις 14/5/2017.