ΤΟ ΣΗΜΑΝΤΙΚΟΤΕΡΟ ΔΩΡΟ

Τις μέρες των εορτών ένα από τα πρώτα πράγματα που έχουμε κατά νου είναι να προσφέρουμε και να λάβουμε δώρα. Ψάχνουμε να βρούμε τι αρέσει στα αγαπημένα μας πρόσωπα, ώστε να τους δείξουμε όχι μόνο ότι τα σκεφτόμαστε, αλλά και ότι μας ενδιαφέρει να χαίρονται και προσπαθούμε να τα κάνουμε να χαρούν, έστω και για λίγο – όσο διαρκεί η χαρά που δίνει ένα δώρο.

Το δώρο, λοιπόν, είναι μια έκφραση της σχέσης μας με τον άλλον, τον αγαπημένο. Αν, όμως, απεγκλωβιστούμε από τη συνηθισμένη προσέγγισή του, αυτήν του υλικού αντικειμένου, τότε θα ανακαλύψουμε τη βαθύτερη, υπαρξιακή διάσταση και ομορφιά του. Σε αυτό θα μας βοηθήσει ένας από τους σημαντικότερους φιλοσόφους του 20ού αιώνα, ο Ζαν-Πολ Σαρτρ.

Για τον γάλλο υπαρξιστή, η καθημερινότητά μας έχει ένα βασικό χαρακτηριστικό: την αρνητική διάσταση στις σχέσεις μας. Αυτό ο Σαρτρ το εκφράζει με τη γνωστή ρήση «η κόλαση είναι οι άλλοι». Αυτό σημαίνει ότι τον ξένο, τον διπλανό μας, αυτόν που αγαπάμε, δεν τον αντιμετωπίζουμε ως πλήρη προσωπικότητα, με τις επιθυμίες, τους στόχους, τις αξίες, τα αρνητικά και τα θετικά του. Στην ουσία τον θεωρούμε ως ένα «αντικείμενο», ένα «εργαλείο» που χρησιμοποιούμε (συνειδητά ή μη) για την κάλυψη των δικών μας αναγκών. Αυτό, φυσικά, ισχύει και για τη στάση των άλλων απέναντί μας. Ακόμα κι όταν προσπαθούμε και καταφέρνουμε να αντιμετωπίσουμε τους άλλους ως προσωπικότητες όπως είμαστε εμείς, δυσκολευόμαστε να τους φροντίσουμε με τον τρόπο που έχουν ανάγκη. Ο λόγος για αυτό είναι η βαθιά υπαρξιακή τάση μας για κάλυψη των δικών μας αναγκών (απαραίτητη προϋπόθεση για την ίδια την επιβίωσή μας). Αυτή μας ωθεί στο να συμπεριφερόμαστε κατ’ αυτόν τον τρόπο.

Αυτό δεν σημαίνει ότι είμαστε καταδικασμένοι σε μια ανταγωνιστική συνύπαρξη. Κάτι τέτοιο, εξάλλου, είναι εντελώς ξένο προς τη φιλοσοφία του Σαρτρ, ο οποίος υποστηρίζει πως εμείς είμαστε αυτοί που δημιουργούμε τον εαυτό μας και μπορούμε ανά πάσα στιγμή να τον αλλάξουμε (προς το καλύτερο ή το χειρότερο).

Έτσι, ενώ σε ένα από τα βασικότερα κείμενά του (Το είναι και το μηδέν) περιγράφει την αρνητική αυτή σχέση, σκόπευε να προτείνει και τον τρόπο αλλαγής αυτής της σχέσης, τον οποίο θεωρούσε εφικτό, αν και δύσκολο. Στις σημειώσεις του, λοιπόν, που εκδόθηκαν μετά τον θάνατό του (με τον τίτλο Τετράδια για μια ηθική), ο Σαρτρ εισάγει την έννοια του δώρου.

Το δώρο αυτό είναι η πλήρης προσφορά μας προς τον άλλον. Αυτό μπορεί να συμβεί, όταν αποφασίσουμε για κάποιο σύντομο χρονικό διάστημα (διαφορετικά χάνουμε τον εαυτό μας) να παύσουμε να σκεφτόμαστε τις ανάγκες, τις επιθυμίες μας και ό,τι άλλο μας ωθεί σε ενέργειες αποκλειστικά για τον εαυτό μας και, στη συνέχεια, να μετατραπούμε ηθελημένα σε «εργαλείο» που θα βοηθήσει τον διπλανό μας σε εκείνο ακριβώς που χρειάζεται. Μόλις ολοκληρωθεί η βοήθεια, «επιστρέφουμε» στην προσωπικότητά μας, με όλα τα θετικά και τα αρνητικά της.

Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα δώρου αποτελεί η προσφορά αίματος. Το πρόσωπο που αποφασίζει να γίνει αιμοδότης, κατά τη διαδικασία της αιμοδοσίας επιλέγει να «εξαφανίσει» οτιδήποτε αφορά το εγώ του και διατηρεί μόνο την επιθυμία της προσφοράς προς τον άλλον. Έτσι μετατρέπεται σε ένα σώμα που δίνει αίμα. Κι όταν ολοκληρωθεί η διαδικασία της αιμοδοσίας, τότε «επιστρέφει» στην προσωπικότητά του.

Το δώρο που με αυτόν τον τρόπο έχουμε τη δυνατότητα να προσφέρουμε στους άλλους, τόσο στους ξένους όσο και στους αγαπημένους μας, είναι σημαντικότερο από κάθε άλλο υλικό δώρο. Δεν πρόκειται για θυσία (που ενέχει την οριστική απώλεια του εαυτού), αλλά για εκ μέρους μας αποδοχή της μεγάλης σημασίας που έχει ο άλλος για εμάς τόσο στα μικρά όσο και στα μεγάλα περιστατικά της ζωής μας.

Διάλεξε από τα προγράμματά μας αυτό που ταιριάζει περισσότερο στα ενδιαφέροντα και τις ανάγκες σου:

Αυτοβελτίωση και Διεκδικητική Συμπεριφορά

Αυτοπαρακίνηση και Αυτογνωσία

Δεξιότητες Αυτοηγεσίας