ΑΝΑΠΤΥΞΗ…!

Στις περισσότερες προηγμένες οικονομίες παρατηρείται ένα χαμηλότερο δυναμικό ανάπτυξης, ενώ ταυτόχρονα παρατηρείται επιβράδυνση στις αναδυόμενες οικονομίες, μετά την πρόσφατη χρηματοπιστωτική κρίση.

Οι βραχυπρόθεσμες απαντήσεις πολιτικής αφορούν στην αντιμετώπιση ζητημάτων όπως είναι η σταθερά υψηλή ανεργία, η αργή παραγωγικότητα, το υψηλό δημοσιονομικό έλλειμμα προϋπολογισμού και το χρέος, αλλά και οι υπόλοιπες αστάθειες του χρηματοπιστωτικού τομέα. Οι μακροπρόθεσμες απαντήσεις πολιτικής αφορούν στην αντιμετώπιση ζητημάτων όπως είναι η γήρανση του πληθυσμού, οι συνέπειες της τεχνολογικής μεταβολής, οι εισοδηματικές ανισότητες, η εξάντληση των περιβαλλοντικών πόρων, η υγεία και θέματα που αφορούν στο μέλλον.

Για την αντιμετώπιση των περισσοτέρων εκ των παραπάνω ζητημάτων απαιτούνται κατάλληλες διαρθρωτικές πολιτικές. Οι κατάλληλες διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις μπορεί να επηρεάσουν θετικά την ευημερία των πολιτών, αλλά και να σχεδιάσουν πακέτα πολιτικών κινήσεων που να ικανοποιούν τους στόχους τους με τον καλύτερο τρόπο.

Κατά τα τελευταία δύο έτη o ρυθμός των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων επιβραδύνθηκε στις περισσότερες προηγμένες χώρες του ΟΟΣΑ. Στον ΟΟΣΑ προτεραιότητα φαίνεται να δίνεται στην εκπαίδευση και στις ενεργητικές πολιτικές της αγοράς εργασίας (ALMP), αναγνωρίζοντας τη σημασία του βασισμένου στη γνώση κεφαλαίου και του συμπληρωματικού εξειδικευμένου προσωπικού ως πηγές ανάπτυξης και λαμβάνοντας υπόψη την ύπαρξη της ανεργίας σε ένα πλαίσιο ασθενούς ανάκαμψης. Ωστόσο, η δραστηριότητα στον τομέα των μεταρρυθμίσεων παραμένει υψηλή, μολονότι πτωτική στην Ελλάδα, την Ιρλανδία, την Πορτογαλία και την Ισπανία, παραμένει σχετικά αδύναμη στις περισσότερες Βόρειες Χώρες και τις βασικές χώρες της Ευρωζώνης και αυξήθηκε στην Ιαπωνία και σε χώρες με σημαντικές αναδυόμενες αγορές.

Όσον αφορά στις νέες πολιτικές μεταρρυθμίσεων, προτεραιότητα θα πρέπει να δοθεί στις μεταρρυθμίσεις που στοχεύουν στην ανάπτυξη δεξιοτήτων και στο βασισμένο στη γνώση κεφάλαιο, για την ώθηση της παραγωγικότητας της εργασίας. Ταυτόχρονα, οι κυβερνήσεις πρέπει να βελτιώσουν τις ρυθμίσεις των πολιτικών όσον αφορά στον ανταγωνισμό και στην καινοτομία για να διευκολύνουν την είσοδο νέων εταιρειών και την ομαλή ανακατανομή του κεφαλαίου και της εργασίας απέναντι στις πιο παραγωγικές εταιρείες και τομείς. Επίσης, σημαντική είναι η στοχοθέτηση της μεγαλύτερης συμμετοχής στην απασχόληση και στην αγορά εργασίας των υποεκπροσωπούμενων ομάδων, όπως οι γυναίκες, οι νέοι, οι ανειδίκευτοι και οι ηλικιωμένοι εργαζόμενοι. Τέλος, σημαντικές κρίνονται οι μεταρρυθμίσεις στην αγορά προϊόντων, ιδιαίτερα στις υπηρεσίες, στις χώρες του ευρωπαϊκού Νότου ώστε να τα αποκομισθούν τα οφέλη των μεταρρυθμίσεων των τελευταίων ετών στην αγορά εργασίας.

Ωστόσο, δε λείπουν και οι αρνητικές επιδράσεις των μεταρρυθμιστικών πολιτικών. Ορισμένες πολιτικές υπέρ της ανάπτυξης που αυξάνουν το ΑΕΠ μέσω της αυξημένης παραγωγικότητας μπορεί να οδηγήσουν στην ανισότητα εξαιτίας της τεχνολογίας. Για παράδειγμα, οι μεταρρυθμίσεις που προωθούν την καινοτομία ή τη συμμετοχή του εργατικού δυναμικού και τη  δημιουργία θέσεων εργασίας, μπορεί να διευρύνουν την κατανομή των μισθών ανάμεσα στους εργαζομένους. Για τους λόγους αυτούς προτεραιότητα θα πρέπει να δίνεται σε πακέτα πολιτικών υπέρ της ανάπτυξης, που να συμβάλλουν στην προώθηση της ισότητας.

Όσον αφορά στην ελληνική οικονομία, ο Οργανισμός Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ 2015) συστήνει την ενίσχυση των ενεργητικών πολιτικών στην αγορά εργασίας και του δικτύου κοινωνικής ασφάλειας για να αντιμετωπισθούν οι συνέπειες της κρίσης στην ανεργία και οι κοινωνικές επιπτώσεις της, η περαιτέρω κατάργηση των εμποδίων στον ανταγωνισμό, η βελτίωση του εκπαιδευτικού συστήματος, η αύξηση της αποτελεσματικότητας του φορολογικού συστήματος και η μεταρρύθμιση της δημόσιας.

Πιο συγκεκριμένα προτείνονται τα παρακάτω:

• «Αύξηση της αποτελεσματικότητας των ενεργών πολιτικών στην αγορά εργασίας και του δικτύου κοινωνικής ασφάλειας». Καλά σχεδιασμένες πολιτικές για την αγορά εργασίας και η έγκαιρη εφαρμογή των μεταρρυθμίσεων όσον αφορά στην κοινωνική πρόνοια είναι αναγκαίες για τη μείωση της μακροχρόνιας ανεργίας. Ειδικότερα, προτείνεται η ενίσχυση των ενεργητικών προγραμμάτων και η αξιολόγησή τους, η ταχεία αναδιάρθρωση του ΟΑΕΔ, η έγκαιρη εφαρμογή του πιλοτικού προγράμματος για το κατώτατο εισόδημα και, αντλώντας τα αναγκαία διδάγματα, η καθιέρωση ενός πλήρους κλίμακας προγράμματος εγγυημένου ελάχιστου εισοδήματος.
• «Μείωση των θεσμοθετημένων εμποδίων στον ανταγωνισμό» (Διάγραμμα 1). Τα γραφειοκρατικά βάρη που παραμένουν στη λειτουργία των επιχειρήσεων και ο ασθενής ανταγωνισμός εμποδίζουν την παραγωγικότητα και τις επενδύσεις. Συνίσταται απλοποίηση των διαδικασιών αδειοδότησης και μείωση των διοικητικών βαρών στις εξαγωγές, το συντονισμό και την υλοποίηση του νόμου που ανοίγει τα κλειστά επαγγέλματα και την ταχεία υλοποίηση του προγράμματος ιδιωτικοποιήσεων.

Διάγραμμα 1. Ρυθμιστικά εμπόδια στον ανταγωνισμό παραμένουν πάνω από το μέσο όρο στην ΕΕ-28 και στον ΟΟΣΑ (2013).

_{Πηγή: ΟΟΣΑ (2015) - http://dx.doi.org/10.1787/888933178222.}

• «Βελτίωση της ποιότητας και της αποτελεσματικότητας του εκπαιδευτικού συστήματος». Η αναποτελεσματικότητα του εκπαιδευτικού συστήματος (Διάγραμμα 2) επηρεάζει αρνητικά τα αποτελέσματα της δευτεροβάθμιας και τριτοβάθμιας εκπαίδευσης και συνεπώς τη συσσώρευση ανθρώπινου κεφαλαίου και την παραγωγικότητα. Προτείνεται η ταχεία πρόοδος όσον αφορά στην αξιολόγηση των εκπαιδευτικών ιδρυμάτων και των καθηγητών, να γίνουν πιο αυτόνομα και υπεύθυνα τα σχολεία, την εφαρμογή των νόμων του 2012 και την ολοκλήρωση της προγραμματισμένης εξωτερικής αξιολόγησης των ανώτατων ιδρυμάτων.

Διάγραμμα 2. Μέσος όρος του PISA σκορ στα μαθηματικά, τις επιστήμες και το διάβασμα (2012).

_{Πηγή: ΟΟΣΑ (2015) - http://dx.doi.org/10.1787/888933178222.}

• «Αύξηση της αποτελεσματικότητας της δημόσιας διοίκησης». Συνιστάται ιδιαίτερα να υπάρξει ταχεία κίνηση προς ένα σύστημα αξιολόγησης των επιδόσεων του προσωπικού που θα βασίζεται σε σαφείς ατομικούς στόχους και η περαιτέρω ανάπτυξη της ηλεκτρονικής διακυβέρνησης.
• «Αύξηση της αποδοτικότητας του φορολογικού συστήματος». Συνιστάται ειδικότερα η αύξηση της αποδοτικότητας του φοροεισπρακτικού συστήματος και η βελτίωση της αποδοτικότητας των ελέγχων.

Η ανάλυση παραθέτει τα κυριότερα σημεία της μελέτης του ΟΟΣΑ «Going for Growth 2015».