Άρθρα Παναγιώτη Ε. Πετράκη - ΤΑ ΝΕΑ

ΠΟΛΙΤΙΚΗ, ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΚΑΙ ΕΠΙΓΝΩΣΗ

Το πολιτικό στοιχείο στην οικονομική θεωρία ήταν και είναι ο κρίσιμος πυρήνας για την ολοκληρωμένη κατανόηση της σχέσης οικονομίας και πολιτικής. Ο G. Myrdal (Εκδ. Παπαζήση, ΜΕΤ. Κ. Σοφούλη) είχε ξεκαθαρίσει πολλά χρόνια πριν, τις τρεις έννοιες, που με διάφορους συνδυασμούς τους, είχαν προσδώσει στα οικονομικά δόγματα το πολιτικό τους περιεχόμενο: αξία, ελευθερία και κοινωνική ευημερία και ευδαιμονία, που είναι το υπέρτατο αγαθό του ανθρώπου (Αριστοτέλης).

Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΘΕΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΝΕΡΓΕΙΑ

Στις 13/10/2022 οι υπουργοί Ενέργειας της Ελλάδας και ευρωπαϊκών χωρών έστειλαν επιστολή στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή για τον έλεγχο του ενεργειακού προβλήματος με δύο κυρίως σημεία: την επιβολή ενός πλαφόν στην αγορά χονδρικής του φυσικού αερίου και τον επαναπροσδιορισμό του δείκτη αναφοράς για τα μελλοντικά συμβόλαια του φυσικού αερίου (Title Transfer Facility). Οι δύο αυτές βασικές θέσεις τοποθετούνται σ’ ένα ευρύτερο πλαίσιο που περιλαμβάνει: κοινές προμήθειες φυσικού αερίου,βελτιστοποίηση της αποθήκευσης φυσικού αερίου και εντατικοποίηση της ενεργειακής διπλωματίας.

ΣΕ ΔΥΣΚΟΛΟΤΕΡΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ Η ΕΠΟΜΕΝΗ ΧΡΟΝΙΑ

Οι αναγνώστες που μας παρακολουθούν στη στήλη αυτή και στον Οικονομικό Ταχυδρόμο όπου δημοσιεύουμε κάθε εβδομάδα αναθεωρημένες προβλέψεις για την ελληνική οικονομία θα πρόσεξαν ότι αναθεωρήσαμε αυξητικά τις εκτιμήσεις μας για τον ρυθμό μεγέθυνσης του 2022 σε 6,1%, που είναι μία εξαιρετική παγκόσμια επίδοση, ενώ συγχρόνως υποβαθμίσαμε τις εκτιμήσεις μας για το 2023 κοντά στο μηδέν (!). Ουσιαστικά δηλαδή αναμένουμε η ενεργειακή κρίση να αρχίσει να γίνεται αισθητή και σε όλη την οικονομία συμπιέζοντας την ανάπτυξη.

ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΚΑΙ ΤΟ ΜΕΛΛΟΝ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ

Το σημαντικό ερώτημα των ημερών μας αφορά το κατά πόσο κινδυνεύει η Δημοκρατία στην Ευρώπη. Το ζήτημα για το μέλλον της ιστορίας (ρόλος της μεσαίας τάξης και δημοκρατία) το είχε θέσει ο Fucuyama και εμείς να προσθέσουμε ότι η δημοκρατία στο οικονομικό και πολιτιστικό επίπεδο που βρισκόμαστε συνδέεται άμεσα με την οικονομική και ανθρώπινη ανάπτυξη. Εξάλλου η μεσαία τάξη αποτελεί το μεγαλύτερο μέρος του εκλογικού συστήματος που ψηφίζει και οι λόγοιδιασύνδεσης δημοκρατίας και μεσαίας τάξης είναι καλά θεμελιωμένοι. Tο βασικό ερώτημα γεννήθηκε από την άνοδο των ακροδεξιών δυνάμεων στην Ευρώπη.

Η ΡΩΣΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΑ

Τα νέα γεγονότα είναι οι σχετικές ουκρανικές πολεμικές επιτυχίες, η μερική επιστράτευση και οι αντιδράσεις, όπως επίσης και οι ρωσικές πυρηνικές απειλές και η σχετική απομόνωση της Ρωσίας στον κόσμο (Ινδία, Κίνα, συνέλευση ΟΗΕ). Άρα ο Πούτιν είτε είναι πιθανόν να ενεργοποιηθεί περαιτέρω πολεμικά στην Ουκρανία είτε να υποχωρήσει είτε τελικώς να κάνει κάτι μεταξύ των δύο αυτών καταστάσεων έχοντας πλέον να αντιμετωπίσει ένα εξωτερικό πρόβλημα και ένα εσωτερικό πρόβλημα δυσφορίας από τον ρωσικό πληθυσμό.

ΠΛΗΘΩΡΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΠΟΛΕΜΟΣ

Ο πληθωρισμός σε παγκόσμιο επίπεδο αναμένεται να φθάσει στα ανώτατα επίπεδα των τελευταίων δεκαετιών ενώ αναμένεται ν’ αρχίσει να κάμπτεται στη συνέχεια. Ενώ τώρα ο παγκόσμιος πληθωρισμός κυμαίνεται γύρω στο 8,5% προς το τέλος του 2023 τον αναμένουμε γύρω στο 3,8%. Άρχισε να αυξάνεται από το 2022, υπό την πίεση του ανοίγματος των οικονομιών από τον Covid-19 αλλά η έκρηξη του ουκρανικού πολέμου επέτεινε και επιμήκυνε τις πληθωριστικές πιέσεις.

ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ, ΙΣΤΟΡΙΑ ΚΑΙ ΠΟΛΕΜΟΣ

Τον Ιούλιο του 2021 ο Πούτιν είχε δημοσιεύσει τις σκέψεις του με τίτλο «Για την ιστορική ένωση των Ρώσων με τους Ουκρανούς», όπου διατύπωνε την άποψη ότι οι Λευκορώσοι, οι Ρώσοι και οι Ουκρανοί είναι ένας ενιαίος λαός προερχόμενοι από τους Ρως. Υποστήριζε ότι είναι δεμένοι σε μια ενιαία γεωγραφική περιοχή με κοινή γλώσσα και ορθόδοξη θρησκεία.

Η διάσπαση της Ρωσίας ξεκίνησε από τον Λένιν που δέχτηκε την αποκοπή αυτών των περιοχών για να διασώσει την επανάσταση και συνεχίστηκε με το ΝΑΤΟ και τις ΗΠΑ, ως επιταχυντές της Ιστορίας, μέχρι που ήρθε o Πούτιν να ξανακάνει τη Ρωσία μεγάλη.

ΑΓΟΡΕΣ ΚΑΙ ΠΟΛΕΜΟΣ

Η εισβολή της Ρωσίας πρόδιδε πρόθεση κατάληψης όλης της Ουκρανίας. Δεν επρόκειτο δηλαδή για μια μεγάλη στροφή στην ευρωπαϊκή και την παγκόσμια ιστορία.

Το κύριο χαρακτηριστικό της ήταν η σύγκρουση δύο πολύ διαφορετικών πολιτικά οργανωμένων κοινωνιών: φιλελεύθερες δημοκρατίες εναντίον ενός κεντρικά ελεγχόμενου πολιτικού συστήματος, με διακύβευμα τις προοπτικές του μέλλοντος και το σημερινό αποτύπωμα στην Ιστορία. Η σύγκρουση έχει εντονότατες απάνθρωπες διαστάσεις και μια σοβαρή χειροτέρευση της ποιότητας ζωής στον κόσμο λόγω κυρίως του πληθωρισμού και της επισιτιστικής κρίσης.

Η ΤΙΜΗ ΤΟΥ ΑΕΡΙΟΥ

Στις 15 Νοεμβρίου 2021 η στήλη αυτή αναφερόταν στο άλμα του πληθωρισμού το 2021 και τονίζαμε ως πιθανό κίνδυνο επέκτασης του φαινομένου «...τη γεωστρατηγική ένταση στην Κεντρική Ευρώπη με αιχμή του δόρατος τη σχέση Ρωσίας - Ουκρανίας, από το έδαφος της οποίας διέρχονται αγωγοί φυσικού αερίου όπου και εξαρτάται η ενεργειακή ασφάλεια της Ευρώπης. Εάν εκραγεί το μέτωπο αυτό μπορεί η Ευρώπη να οδηγηθεί σε ενεργειακή κρίση και παραγωγική ύφεση που θα θυμίζει την πετρελαϊκή κρίση του 1972 - 1973».

Η 21Η ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ ΚΑΙ Η ΘΕΤΙΚΗ ΑΥΤΟΝΟΜΗΣΗ

Αποζευγαροποίηση είναι η διαδικασία κατά την οποία δύο οικονομίες (εδώ ελληνική και ευρωπαϊκή) ενώ εξελίσσονταν μαζί, από ένα σημείο και μετά ακολουθούν διαφορετικές διαδρομές.

Η Ελλάδα έζησε έντονα τη διαδικασία αυτή, αλλά με αρνητικό πρόσημο, όταν εισήλθε στα Μνημόνια το 2010. Παρ’ όλο που και άλλες ευρωπαϊκές οικονομίες έζησαν επίσης μια καθοδική φάση, η ελληνική οικονομία έζησε μία μεγάλη υφεσιακή περίοδο που την έκανε να διαφοροποιηθεί αρνητικά, σε όρους ΑΕΠ, ανεργίας και ιδιωτικού διαθέσιμου εισοδήματος.