Άρθρα Παναγιώτη Ε. Πετράκη - ΤΑ ΝΕΑ

EΚΠΛΗΞΗ ΑΕΠ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ

Η εκτίμηση που είχαμε μέχρι σήμερα, στο ΕΚΠΑ, για την ελληνική οικονομία το 2022 ήταν ότι αναμέναμε στο κανονικό σενάριο έναν μέσο ρυθμό ανάπτυξης γύρω στο 2,8% με μέσο πληθωρισμό έτους (2022) 5,7%. Στο δυσμενές σενάριο αναμέναμε έναν ρυθμό ανάπτυξης γύρω στο 0,68% (!) με πληθωρισμό 8,54%. Οι εκτιμήσεις αυτές, και για τα δύο σενάρια, δημοσιεύονται κάθε εβδομάδα στον «Οικονομικό Ταχυδρόμο». Η διαφορά των δύο σεναρίων συνίσταται στις τιμές της ενέργειας, όπου το δυσμενές συμπεριλαμβάνει αρκετά υψηλότερες τιμές σε σύγκριση με το κανονικό σενάριο.

Ο ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ ΕΠΙΣΤΡΕΦΕΙ

Όταν το 2020 ο Covid χτύπησε τον κόσμο (τι ωραίο να αναφέρεσαι γι’ αυτό σε παρελθόντα χρόνο) είχε διατυπωθεί η άποψη ότι η υπερβολική στήριξη της οικονομίας σε ανθρωπογενείς δραστηριότητες, όπως είναι ο τουρισμός και οι υπηρεσίες, εμπεριέχει αυξημένους κινδύνους για τη σταθερότητα αλλά και το μέγεθος της ανάπτυξης. Όταν δηλαδή δεν στηρίζεσαι μόνο σε μία δραστηριότητα, όχι μόνο ο μέσος κίνδυνος που αντιμετωπίζεις μειώνεται αλλά το επίπεδο της ανάπτυξης μεγεθύνεται.

Η ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΤΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ

Η πολιτική οικονομία του μεγαλύτερου ευρωπαϊκού πολέμου μετά το 1945 μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας αναφέρεται στην πολιτική, γεωστρατηγική και οικονομική σφαίρα. Στην πολιτική σφαίρα υπάρχουν τα ζητήματα της ευρωπαϊκής ασφάλειας και το κύμα του εθνικισμού και του λαϊκισμού που έχουν προκαλέσει οι απειλές της ασφάλειας και η χειροτέρευση του βιοτικού επιπέδου των πολιτών. Οι δύο αυτοί όμως χώροι επηρεάζουν την οικονομική και γεωστρατηγική διάσταση αφού στρατιωτικοποιούν σημαντικούς δημόσιους πόρους και πολιτικά ενισχύουν δυνάμεις που επικαλούνται έναν μεγαλύτερο ρόλο του κράτους.

ΑΥΤΑΡΧΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ

Έχουμε τρία παραδείγματα κρατών, με πολύ σημαντικές οικονομίες, που δίνουν τροφή για συμπεράσματα ανάμεσα στη φύση της πολιτικής εξουσίας, την οικονομική πολιτική και την αποτελεσματικότητά της για τις ζωές των απλών πολιτών. Πρόκειται για την Τουρκία, τη Ρωσία και την Κίνα.

Οι χώρες αυτές διακρίνονται από το γεγονός ότι έχει πλέον επικρατήσει ένα ιδιόρρυθμο πολιτικό καθεστώς που η δομή εξουσίας αντιπαρατίθεται με την ανοιχτή δημοκρατία στην οποία ζουν οι δυτικοί πολίτες.

Η ΕΥΡΩΠΗ ΚΙΝΗΤΟΠΟΙΕΙΤΑΙ

Έχουν αποκαλέσει την Ευρωπαϊκή Ένωση αργοκίνητο υπερωκεάνιο. Όμως υπάρχει και η οπτική ότι η Ευρώπη μετασχηματίζεται σε ένα ομοσπονδιακό κράτος με βραδύ ρυθμό που τα τελευταία χρόνια μάλιστα έχει επιταχυνθεί. Έχουμε τονίσει ότι οι ενώσεις κρατών μετατρέπονται σε ομοσπονδιακό κράτος εφόσον αντιμετωπίσουν μία υπαρξιακή απειλή. Αντιθέτως όταν ενώσεις κρατών (Σοβιετική Ένωση) αντιμετώπισαν ένα «φιλικό» ανταγωνιστικό περιβάλλον ενώ ταυτοχρόνως είχε περιοριστεί η δυνατότητά τους να δώσουν λύσεις στις αυξανόμενες απαιτήσεις των πολιτών τους, αναπτύχθηκαν αποδιαρθρωτικές τάσεις.

Η ΕΞΕΛΙΞΗ ΣΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ

Η ελληνική οικονομία σταδιακά εισέρχεται βαθύτερα στις αρνητικές επιπτώσεις που δημιουργούν οι υψηλές ενεργειακές τιμές, ο πληθωρισμός και η συνέχιση της ουκρανικής κρίσης με ό,τι αυτή συνεπάγεται κυρίως σε όρους διόγκωσης της αβεβαιότητας.

ΤΑ ΠΡΟΣΩΠΙΚΑ ΜΑΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΤΟΥ 2022

Η διεθνής και εσωτερική οικονομική κατάσταση έχει προς το παρόν γενικά σταθεροποιηθεί (εδώ και έναν μήνα) σε ένα βεβαίως χειρότερο επίπεδο οικονομικής δραστηριότητας, αλλά τουλάχιστον δεν παρουσιάζει ραγδαία επιδείνωση. Γενικά πάντως η πιο πιθανή προοπτική θα είναι να παρακολουθήσουμε από εδώ και πέρα μια χαμηλής ταχύτητας ελαφρά επιδείνωση παρά μια θεαματική βελτίωση. Είναι η λεγόμενη «ελαφρά προσγείωση» (σε αντίθεση με τη βαριά – ανώμαλη – προσγείωση) που αφορά την οικονομική δραστηριότητα, τις αγορές και την οικονομική πολιτική.

ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΜΕΛΛΟΝΤΟΣ ΚΑΙ ΠΟΛΕΜΟΣ

Σε εποχές πολύ μεγάλων αλλαγών, όπως αυτής που ζούμε, με την αβεβαιότητα να βρίσκεται στα ύψη, οι υπεύθυνοι χειριστές της πολιτικής θα πρέπει να συνυπολογίζουν όλες τις δυνατότητες εναλλακτικών μελλοντικών εξελίξεων και εάν είναι δυνατόν να βάζουν και πιθανότητες υλοποίησης δίπλα σε κάθε μία από αυτές. Η στρατηγική εφαρμοσμένη πρόβλεψη (foresight) κάνει ακριβώς αυτή τη δουλειά. Πρόσφατα μάλιστα η χώρα μας έχει αποκτήσει μία δεξαμενή σκέψης που ασχολείται με αυτό, προωθώντας έναν από τους πιο δύσκολους και άγνωστους μέχρι τώρα χώρους διοίκησης και διαχείρισης της ανάπτυξης.

ΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ ΚΑΙ Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΔΗΜΟΣΙΟΥ ΣΤΗΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ: 2015-2022

Το κράτος παρεμβαίνει πολύ στην οικονομία και δεν επιτρέπει στον ιδιωτικό τομέα να δημιουργεί πλούτο και θέσεις εργασίας; Ή μήπως το κράτος δεν παρεμβαίνει αρκετά και επιτρέπει στον ιδιωτικό τομέα να λειτουργεί εκτός ελέγχου;

Για να εκτιμήσουμε την απάντηση των Ελλήνων, λάβαμε υπόψη μας δύο σχετικές έρευνες: Η μία είναι της ΔιαΝΕΟσις, «Τι πιστεύουν οι Έλληνες», που μας δίνει απαντήσεις για την περίοδο 2015 έως το 2018 και το 2022. Η δεύτερη είναι του ΕΚΠΑ που παραθέτει ευρήματα για το 2019 και το 2020. Έτσι έχουμε μια πλήρη σειρά απαντήσεων από το 2015 έως το 2022.

ΣΤΑΣΙΜΟΠΛΗΘΩΡΙΣΜΟΣ: ΠΙΟ ΚΟΝΤΑ ΜΑΣ

Είναι γεγονός ότι δεν περιμέναμε θεαματικές αποφάσεις από τη Συνεδρίαση της ΕΚΤ της 14ης Απριλίου διότι, όπως έχουμε ξαναεπισημάνει, το ευρωπαϊκό (και το διεθνές) σύστημα βρίσκεται σε μια στάση αναμονής μέχρι περίπου τον Μάιο, όταν θεωρητικά θα έχει διαμορφωθεί η εξέλιξη του πολέμου στην Ουκρανία.