ΕΘΙΜΙΚΗ ΚΑΘΑΡΟΔΕΥΤΕΡΑ

Μηνάς Αλ. Αλεξιάδης

Ομότιμος Καθηγητής Λαογραφίας | Τμήμα Φιλολογίας της Φιλοσοφικής Σχολής ΕΚΠΑ

Η Καθαρή Δευτέρα (κοινώς Καθαροδευτέρα), παρότι είναι η πρώτη ημέρα της Μεγάλης Τεσσαρακοστής (Σαρακοστής), είναι συγχρόνως και το αποκορύφωμα της εορταστικής Αποκριάς.Και τούτο, γιατί η ημέρα αυτή θεωρείται προέκταση της Αποκριάς, αφού συνδέεται με τις προηγούμενες γιορταστικές ημέρες του κεφιού, των μεταμφιέσεων, της ξεγνοιασιάς, της ξεφάντωσηςκαι της απόλαυσης άφθονου κρασιού, με νηστίσιμα όμως φαγητά. Λέγεται «Καθαρή», γιατί, όπως σημείωσε ο ακαδημαϊκός Γεώργιος Α. Μέγας (1893-1976), από τις πρωινές ώρες της συγκεκριμένης ημέρας, οι νοικοκυρές συνήθιζαν, σε παλαιότερες εποχές, να καθαρίζουν από τα λίπη τα μαγειρικά σκεύη, με ζεστό σταχτόνερο. Και ο καθηγητής Δημήτριος Σ. Λουκάτος (1908-2003) πρόσθεσε ότι κάθε χριστιανός «καθαίρεται» ψυχικά και διατροφικά, γι’ αυτό γιορτάζει την ημέρα αυτή στο ύπαιθρο, για να τονίσει την έννοια του καθαρμού.

Η Καθαρή Δευτέρα, ως κινητή εορτή (αργία), είναι λοιπόν ημέρα «διαβατήρια», που οδηγεί σε μια νέα περίοδο, σε μια νέα εποχή. Στη λαϊκή ορολογία είναι γνωστή και ως Αρχιδευτέρα, Πρωτονήστιμη Δευτέρα, αλλά και Σκυλοδευτέρα, ή ακόμη και Σκυλογιορτή, όπως έγραψε ο Μέγας, επειδή, για να γελάσουν οι χωρικοί, κρεμούσαν άλλοτε αδέσποτους σκύλους από ένα σκοινί, που έδεναν σε δύο στύλους και το περιέστρεφαν με στριφτάρι. Όταν το σκοινί απελευθερωνόταν, εξετυλίγετο ορμητικά και παρέσερνε περιστροφικά και τον σκύλο, με αποτέλεσμα την εκτίναξή του σε μακρινή απόσταση (στον άνθρωπο υπάρχει και πολλή βαρβαρότητα).

Ο βασανισμός αυτός, κατά τον Μέγα, δεν μπορεί να συσχετισθεί με τη θυσιαστική προσφορά σκυλιών στη χθόνια θεότητα Εκάτη από τους αρχαίους Έλληνες, οι οποίοι απέβλεπαν στον καθαρμό. Ανάλογη ήταν και η γιορτή των Ρωμαίων Lupercalia του Φεβρουαρίου, που είχε καθαρτικό και ευετηρικό χαρακτήρα.

Η Καθαροδευτέρα πλαισιώνεται με μια σειρά εθίμων, που γοητεύουν μικρούς και μεγάλους. Τα κούλουμα, οι μεταμφιέσεις, οι χαρταετοί, τα γευστικά νηστίσιμα φαγητά, οι χοροί, η ελευθεριότητα των αθυροστομιών, οι καυστικές σάτιρες, ο αλευροπόλεμος, οι φωτιές, οι γαμήλιες αναπαραστάσεις είναι ορισμένα μόνο από τα εθιμικά πλαισιώματα της Σαρακοστιανής «Αρχιδευτέρας», που τελούνταν παλαιότερα ή επιβιώνουν ακόμη σε πολλούς Ελληνικούς τόπους.

Σας διαβάζω τώρα ένα ηπειρώτικο τραγούδι της Καθαροδευτέρας για να πάρουμε την ατμόσφαιρά του:

Ήρθ’ η Καθαρή Δευτέρα

ήρθε η Σαρακοστή

για να φάμε κρεμυδάκια

για να φάμε πιτταστί.

Με κλαρίνα και με ντέφια

με λαούτα και βιολιά

θα χορέψουμε στ’ αλώνι

νέοι γέροι και παιδιά.

Με κρεμύδια και με σκόρδα

με ελιές και με φακή

θα περάσει τούτ’ η μέρα

πρώτη στη Σαρακοστή.

Εδώ στον Πέρα Μαχαλά

στην απάνω γειτονιά

αγαπώ και ‘γω μια νιά

μια αφεντοκαλογριά.

Όντας πήγαινα εκεί

μου τηγάνιζε τυρί

μούστρωνε τράγιο σακκί.

Κι έμαθα πως πέθανε,

Η καρδιά μου ράγισε.

Θα αναφερθώ παρακάτω, επιλεκτικά, σε ορισμένα μόνο απ’ αυτά, για να δείξω τη σημερινή λειτουργικότητα και τα παρεπόμενά τους, που είναι το κέφι, η χαρά και το ξεφάντωμα.

Πρώτη αναφορά μου στα επονομαζόμενα Κούλουμα, τα οποία στην Αθηναϊκή τους εκδοχή, είναι ο υπαίθριος εορτασμός της Καθαρής Δευτέρας. Η λέξη κούλουμα έχει άγνωστη ετυμολογία. Είναι ωστόσο πιθανή η προέλευσή της από τη λατινική λέξη cumulus, που μια πρώτη σημασία της είναι σωρός (ρήμα cumulo = σωρεύω) και με τη γραμματική αντιμετάθεση στον πληθυντικό έγινε κούλουμα, από τα συσσωρευμένα τρόφιμα της ημέρας. Οι πανηγυριστές της Καθαροδευτέρας, όπως είναι γνωστό, τρώνε λαγάνες (άζυμο ψωμί), ταραμά, χαβιάρι, γαρίδες, ελιές, κρεμμύδια, θαλασσινά, οστρακοειδή, κουκιά και πολλά άλλα νηστίσιμα, λαχανικά, φρούτα και διασκεδάζουν με χορούς και τραγούδια. Ο Αθηναιογράφος Δημήτριος Καμπούρογλους (1852-1942) συσχέτισε ετυμολογικά τη λέξη κούλουμα με τις κολώνες – στύλους του Ολυμπίου Διός στην Αθήνα, όπου κυρίως γινόταν ο εορτασμός της ημέρας. Εξ άλλου είναι και παραδοσιακά γνωστό, ότι Ρουμελιώτες και άλλοι γαλατάδες της πρωτεύουσας, έστηναν τους χορούς τους, πρώτον τον τσάμικο, στον περίβολο των στύλων αυτών, με αποτέλεσμα να τους παρακολουθούν, γιορτάζοντας μαζί τους, πολυπληθείς Αθηναίοι. Ίσως η Αθηναϊκή αυτή γιορτή της μεθεόρτιας Αποκριάς να επηρέασε τους εορτασμούς άλλων Ελληνικών πόλεων και τελικά έγινε πανελλήνια.

Η κυριότερη συνήθεια της ημέρας θεωρείται το πέταγμα των χαρταετών, το οποίο δίνει χαρά σε μικρούς και μεγάλους και αποτελεί, κατά τη γνώμη μου, και μια τόνωση της οικονομίας.

Το υπαίθριο παιχνίδι των χαρταετών, κατά τον Δημήτριο Λουκάτο, ήταν σε παλαιότερες εποχές, «παιδική διασκέδαση του υπαίθρου και της εξοχής, άσχετη από γιορτές, που η ψυχή του παιδιού ελαχτάριζε να τη χαρεί με τις πρώτες λιακάδες της άνοιξης, ή και στις ξέγνοιαστες εκδρομές του καλοκαιριού». Το ίδιο συμβαίνει στην εποχή μας και σε άλλες χώρες (π.χ. Αμερική, Αγγλία, Ιταλία, Γερμανία). Ιστορικά, μπορούμε να πούμε, ότι οι χαρταετοί είναι επινόηση των λαών της Ανατολής (Κινέζων, Ιαπώνων, Κορεατών, Πολυνησίων κ.λπ.), όπως υποστηρίζει σχετική θεωρία. Οι λαοί αυτοί τους μορφοποίησαν (με χαρακτηριστικές εικόνες ψαριών, δρακόντων, δαιμόνων κ.ά.) και τους χρησιμοποίησαν σε θρησκευτικά και μαγικά δρώμενα. Ο χαρταετός ωστόσο δεν ήταν άγνωστος και στην αρχαία Ελλάδα. Έχουμε μαρτυρία από τον 4. αι. π. Χ., που λέει ότι ο αρχιμηχανικός Αρχύτας από τον Τάραντα, χρησιμοποίησε στις αεροδυναμικές του έρευνες είδος αετού, που το υλικό του δεν θα ήταν βέβαια χαρτί, αλλά μάλλον πανί.

Νεώτερες μαρτυρίες για τη χρήση του χαρταετού έχουμε από τη Γερμανία (1450) και την Ισπανία (1606), και μεταγενέστερες σχετικές πληροφορίες προέρχονταν από την Αμερική, την Αυστραλία, το Βέλγιο και τη Γαλλία. Από την τελευταία μάλιστα, όπου υπάρχει παράσταση παιδιού με χαρταετό από το 1657 και 1807, ίσως ήρθε το παιχνίδι στην Ελλάδα και έκτοτε αποτελεί χαρακτηριστικό γνώρισμα της Καθαροδευτέρας.

Στα εορταστικά έθιμα της Καθαρής Δευτέρας, με χαρακτηριστικό συμβολισμό τη γονιμότητα, ανήκουν και οι γαμήλιες αναπαραστάσεις, με κυρίαρχη εθιμική παρουσία τον γνωστότατο «Βλάχικο γάμο» της Θήβας. Εδώ τα γαμήλια σύμβολα δίνονται με σατιρική και αστεία διάθεση, αλλά και κυριαρχία του τουριστικού φολκλόρ.

Συμπερασματικά θα έλεγα ότι η Καθαρή Δευτέρα, με την ιδιαίτερα πλούσια εθιμική της πλαισίωση, κλείνει τον εορταστικό κύκλο της αποκριάς και διακρίνεται για τον χαρούμενο επικοινωνιακό της χαρακτήρα μεταξύ των πανηγυριστών. Παράλληλα αποτελεί τον οδοδείκτη για την επερχόμενη «Πανήγυρη των Πανηγύρεων», το Πάσχα της Χριστιανικής Ορθοδοξίας.

Επιλεγμένη Βιβλιογραφία

Μηνάς Αλ. Αλεξιάδης, Νεωτερική Ελληνική Λαογραφία, δεύτερη έκδοση

συμπληρωμένη, Ινστιτούτο του Βιβλίου Α. Καρδαμίτσα, Αθήνα 2008.

Δημ. Σ. Λουκάτος, Πασχαλινά και της Άνοιξης, Εκδόσεις Φιλιππότη,

Αθήνα 1980.

Δημ. Σ. Λουκάτος, Συμπληρωματικά του Χειμώνα και της Άνοιξης,

Εκδόσεις Φιλιππότη, Αθήνα 1985.

Γ. Α. Μέγας, Ελληνικές γιορτές και έθιμα της λαϊκής λατρείας. Εισαγωγικό

σημείωμα Μ. Γ. Μερακλής, Εκδόσεις Οδυσσέας, Αθήνα 1992 (α΄ έκδοση 1956).

Μ. Γ. Μερακλής, Σύγχρονος Ελληνικός λαϊκός πολιτισμός, δεύτερη

έκδοση, Ηρόδοτος, Αθήνα 2011.

Roger Pinon, Le jeu du cerf-volant en Wallonie, Gembloux 1964.

Μάρτιος 2019

* Κάθε κείμενο που δημοσιεύεται στο InDeep Analysis εκφράζει και βαραίνει αποκλειστικά τον συντάκτη του. Οι αναλύσεις που δημοσιεύονται δεν συνιστούν συμβουλές για οποιουδήποτε είδους δραστηριότητα. Το InDeep Analysis δεν δεσμεύεται από τις πληροφορίες, τις απόψεις και τις αναλύσεις που δημοσιεύονται στην ψηφιακή πλατφόρμα του, και δεν φέρει απολύτως καμία ευθύνη για αυτές.

www.YouGoCulture.com

Online διαδραστική πλατφόρμα προβολής του πολιτισμού των Ελλήνων σε ολόκληρο τον κόσμο.

Μπες στο www.act4Greece.gr Επίλεξε τη ∆ράση YOU GO CULTURE

Κάνε τη δωρεά σου με ένα κλικ στο

ΘΕΛΩ ΝΑ ΠΡΟΣΦΕΡΩ

ή με απ’ ευθείας κατάθεση ή μέσω internet, phone και mobile banking.

Πρόγραμμα Crowdfunding

Εξειδικευμένη γνώση με το κύρος του Πανεπιστημίου Αθηνών

E-Learning Προγράμματα

Λαογραφία: Σύγχρονος Λαϊκός Πολιτισμός

Ερευνητικό - Συγγραφικό Έργο

Δημοσιεύσεις

Λαϊκό Δίκαιο | Academia

Οι ''Γνωμοδοτήσεις'' του Ν. Γ. Πολίτη | Academia

Ο παροιμιακός και γνωμικός λόγος Ελλήνων πολιτικών | Academia

Από την ιστορία και την πρόσληψη των παραμυθιών Grimm στην Ελλάδα | Academia

Βιβλία & Συμμετοχή σε Συλλογικές Εκδόσεις

Άσεμνη Ελληνική Λαογραφία | Εκδόσεις Καρδαμίτσα

Λαϊκές Επιγραφές και Ονόματα σε Ελληνικά Αυτοκίνητα | Εκδόσεις Καρδαμίτσα

Λαϊκοί Ποιητές της Καρπάθου - Τρία παραδείγματα

Σχετικά άρθρα

Πολιτισμός
ΓΛΩΣΣΑ: Η ΔΕΥΤΕΡΗ ΚΟΙΝΗ ΠΑΤΡΙΔΑ ΤΩΝ Ν. ΚΑΖΑΝΤΖΑΚΗ ΚΑΙ Π. ΠΡΕΒΕΛΑΚΗ. ΜΙΑ ΠΡΟΤΑΣΗ ΜΕ ΤΗΝ ΕΥΚΑΙΡΙΑ ΤΗΣ ΑΝΑΚΛΗΣΗΣ ΤΗΣ ΣΕΠΤΗΣ ΜΝΗΜΗΣ ΤΟΥ ΠΑΝΤΕΛΗ ΠΡΕΒΕΛΑΚΗ (+ 15 ΜΑΡΤΙΟΥ 1986)
ΑΓΓΕΛΟΣ ΣΥΡΙΓΟΣ, ΕΥΑΝΘΗΣ ΧΑΤΖΗΒΑΣΙΛΕΙΟΥ, "ΜΙΚΡΑΣΙΑΤΙΚΗ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗ, 50 ΕΡΩΤΗΜΑΤΑ ΚΑΙ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ", ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΠΑΤΑΚΗ, ΑΘΗΝΑ 2022
ΒΡΑΒΕΥΣΗ ΣΤΟ 18O ΔΙΕΘΝΕΣ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΤΗΣ ΑΚΑΔΗΜΙΑΣ ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑΣ, ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ ΚΑΙ ΓΝΩΣΗΣ, ΜΑΔΡΙΤΗ, 21-23 ΙΟΥΝΙΟΥ, 2023
ΤΑ ΠΕΡΙ ΑΠΑΓΚΙΣΤΡΩΣΗΣ
Η ΑΓΙΑ ΣΟΦΙΑ ΚΑΙ Ο ΘΡΙΑΜΒΟΣ ΕΡΝΤΟΓΑΝ
Η ΑΓΝΩΣΤΗ ΠΤΥΧΗ ΤΟΥ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΟΥ ΔΑΣΚΑΛΟΥ ΓΙΑΝΝΗ ΜΑΖΗ
ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ Ν. ΔΕΜΕΤΖΟΣ, Η ΦΩΝΗ ΤΗΣ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΚΑΙ Η ΣΙΩΠΗ ΤΗΣ ΦΥΣΗΣ, ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΠΑΡΙΣΙΑΝΟΥ Α.Ε. ΑΘΗΝΑ 2019

Συνεντεύξεις

Συνεντεύξεις:

Συγγραφικό Έργο (Βιβλία - Αυτοτελείς εκδόσεις)

Πλούσιο το συγγραφικό έργο του καθηγητή Μηνά Αλ. Αλεξιάδη με θέματα που αντλούνται, κυρίως, από την ιστορία και λαογραφία της Καρπάθου και των Δωδεκανήσων γενικότερα, καθώς και σύγχρονα - νεωτερικά θέματα της ελληνικής λαογραφίας. Αναφέρουμε με χρονολογική σειρά:

Συμβολή στην έρευνα του Καρπαθιακού δημοτικού τραγουδιού· ανέκδοτες παραλλαγές. Αθήνα 1975, σσ. 47.

Ηπειρωτικά Χειρόγραφα Λαογραφίας Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, Συλλογή Φοιτητών: 1965-1974. Δημοσιεύματα Λαογραφικού Μουσείου και Αρχείου της Φιλοσοφικής Σχολής, αρ. 2, Ιωάννινα 1980, σσ. 101.

Οι Ελληνικές παραλλαγές για τον δρακοντοκτόνο ήρωα: Aarne-Thompson 300, 301Α και 301Β· παραμυθολογική μελέτη. Διδακτορική διατριβή, Ιωάννινα 1982, σσ. 187.

Ελληνική και διεθνής επιστημονική ονοματοθεσία της Λαογραφίας. Εκδόσεις Καρδαμίτσα, Αθήνα 1988, σσ. 76. (Δεύτερη έκδοση, Ινστιτούτο του Βιβλίου-Α. Καρδαμίτσα, Αθήνα 2010, σσ. 90).

Λαϊκές επιγραφές και ονόματα σε Ελληνικά αυτοκίνητα: Συμβολή στην έρευνα σύγχρονων λαογραφικών φαινομένων. Εκδόσεις Καρδαμίτσα, Αθήνα 1989, σσ. 102.

Ο Αγαπητικός της Βοσκοπούλας: Άγνωστη Ζακυνθινή "Ομιλία" του Αλέκου Γελαδά, Συμβολή στην έρευνα του Ζακυνθινού λαϊκού θεάτρου. Εκδόσεις Καρδαμίτσα, Αθήνα 1990, σσ. 222.

Λαϊκοί ποιητές της Καρπάθου: Τρία παραδείγματα. Αθήνα 1997, σσ. 64.

Λαογραφία και Γυναίκες της Δωδεκανήσου. Αθήνα 1997, σσ. 29.

Η λαογραφική έρευνα της Καρπάθου (1948-1997). Αθήνα 1997, σσ. 87.

Έπαινος Μητροπολίτου Καρπάθου και Κάσου Αμβροσίου. Αθήνα 2000, σσ. 30.

Καρπαθιακή Λαογραφία: Όψεις του λαϊκού πολιτισμού. Εκδόσεις Πνευματικού Κέντρου Δήμου Καρπάθου, Αθήνα 2001, σσ. 455.

Δωδεκάνησα: Λαϊκός πολιτισμός. Δεύτερη έκδοση, Εκδόσεις Γρηγόρη, Αθήνα 2005, σσ. 435.

Νεωτερική Ελληνική Λαογραφία: Συναγωγή Μελετών, Ινστιτούτο του Βιβλίου - A. Καρδαμίτσα, Τρίτη έκδοση, Αθήνα 2012, σσ. 429. (Πρώτη έκδοση, Αθήνα 2006).

Ήθος και Λεβεντοσύνη στην Κάρπαθο της 5. Οκτωβρίου 1944. Πανηγυρικός Λόγος στην 60. Επέτειο του Επαναστατικού Απελευθερωτικού Κινήματος Καρπάθου (Μενετές, 5 Οκτωβρίου 2004), ενώπιον του Προέδρου της Ελληνικής Δημοκρατίας Κωνσταντίνου Δ. Στεφανόπουλου, Αθήνα 2008, σσ. 43.

Έντυπα Μέσα Επικοινωνίας και Λαϊκός Πολιτισμός: Νεωτερικά Λαογραφικά. Εκδόσεις Ινστιτούτο του Βιβλίου - Α. Καρδαμίτσα, Αθήνα 2011, σσ. 246.

Η Κάρπαθος σε Αρχαίους Έλληνες, Λατίνους και Βυζαντινούς Συγγραφείς. Ινστιτούτο Λαϊκού Πολιτισμού Καρπάθου Τμήματος Φιλολογίας Πανεπιστημίου Αθηνών – Ινστιτούτο του Βιβλίου- Α. Καρδαμίτσα, Αθήνα 2013, σσ. 103.

Άσεμνη Ελληνική Λαογραφία : Αναλυτική Βιβλιογραφία. Ινστιτούτο του Βιβλίου- Α. Καρδαμίτσα, Αθήνα 2013, σσ. 101 (με τη συνεργασία του Μ. Γ. Βαρβούνη).

Έντυπη Διαφήμιση και Λαϊκός Πολιτισμός, Εκδόσεις Αρμός - Ινστιτούτο Λαϊκού Πολιτισμού Καρπάθου Τμήματος Φιλολογίας Πανεπιστημίου Αθηνών, Αθήνα 2014, σσ. 164.

Κλοντ Φοριέλ και Φιλελληνισμός, Δεύτερη Έκδοση με συμπληρώσεις, Εκδόσεις Γρηγόρη - Ινστιτούτο Λαϊκού Πολιτισμού Καρπάθου Τμήματος Φιλολογίας Πανεπιστημίου Αθηνών, Αθήνα 2017, σσ. 75 (Πρώτη έκδοση, Αθήνα 2015).

Δίκαιο και Λαϊκός Πολιτισμός. Εκδόσεις Γρηγόρη - Ινστιτούτο Λαϊκού Πολιτισμού Καρπάθου Τμήματος Φιλολογίας Πανεπιστημίου Αθηνών, Αθήνα 2017, σσ. 150.[9]

Επιμέλειες Συλλογικών Έργων

«Σύνδειπνον»: Τιμητικό Αφιέρωμα στον καθηγητή Δημήτριο Σ. Λουκάτο (με τη συνεργασία Μιχάλη Σ. Κορδώση και Μαίρης Μάντζιου), Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων, Ιωάννινα 1988, σσ. 336.

Ο Εορτασμός της 150ετηρίδας (1845-1995) της Εκκλησίας Μενετών Καρπάθου (εκδοτική επιμέλεια, με τη συνεργασία του Ντίνου Α. Μελά), Αθήνα 1996, σσ. 80.

Η νήσος Κάρπαθος: Αφιέρωμα του περιοδικού ΕΠΤΑ ΗΜΕΡΕΣ της Καθημερινής (22 Ιουνίου 1997 - επιμέλεια κειμένων), σσ. 29.

Κάρπαθος και Λαογραφία. Πρακτικά Α΄ Συνεδρίου Καρπαθιακής Λαογραφίας (Μάρτιος 1994). Έκδοση Επαρχείου Καρπάθου, Αθήνα 1998-2001, σσ. 264.

Τιμητική Εκδήλωση για τον καθηγητή Ζαχαρία Ν. Τσιρπανλή. Ένωση Κώων Αθηνών «Ο Ιπποκράτης», Αθήνα 2002, σσ. 49.

«Θητεία»: Τιμητικό Αφιέρωμα στον καθηγητή Μ. Γ. Μερακλή, Έκδοση Πανεπιστημίων Αθηνών και Ιωαννίνων, Αθήνα 2002, σσ. 808.

Κάρπαθος και Λαογραφία: Πρακτικά Β΄ Διεθνούς Συνεδρίου Καρπαθιακής Λαογραφίας (Σεπτέμβριος 2001). Εκδόσεις Πνευματικού Κέντρου Δήμου Καρπάθου - Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης Δωδεκανήσου και Επαρχείου Καρπάθου, Αθήνα 2003, σσ. 739.

Η Επίσημη Επίσκεψη του Προέδρου της Δημοκρατίας Κωνσταντίνου Δ. Στεφανόπουλου στην Κάρπαθο (Μενετές, 5 Οκτωβρίου 1999 - εκδοτική επιμέλεια, με τη συνεργασία του Ντίνου Α. Μελά), Εκδόσεις Δήμου Καρπάθου, Αθήνα 2003, σσ. 109.

Η Κεντρική Εκκλησία Μενετών Καρπάθου «Η Κοίμηση της Θεοτόκου». Σύντομη ιστορία - Θαύματα της Παναγίας, εκδοτική επιμέλεια, με τη συνεργασία του Ντίνου Αντ. Μελά, Αθήνα 2005, σσ. 45.

Αναγόρευση του ιατρού Γεράσιμου Α. Ρηγάτου σε επίτιμο διδάκτορα του Παιδαγωγικού Τμήματος Δ. Ε. του Πανεπιστημίου Αθηνών (25 Οκτωβρίου 2006), Χορηγία Διαχρονικές Εκδόσεις, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, Αθήνα 2007, σσ. 61.

Κάρπαθος και Λαογραφία: Πρακτικά Γ΄ Διεθνούς Συνεδρίου Καρπαθιακής Λαογραφίας (Κάρπαθος, 21-26 Μαρτίου 2006), Εκδόσεις Πνευματικού Κέντρου Δήμου Καρπάθου - Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης Δωδεκανήσου και Επαρχείου Καρπάθου, Αθήνα 2008, σσ. 1166.

(Με τη συνεργασία Έφης Λεντάκη και Παναγιώτη Δαμάσκου): 1997-2007 ─ 10 ΧΡΟΝΙΑ ΧΩΡΙΣ ΤΟΝ ΑΝΔΡΕΑ ΛΕΝΤΑΚΗ. Πρακτικά Επιστημονικού Συνεδρίου (Δήμος Υμηττού, 11-13 Μαΐου 2007), Πνευματικό Κέντρο Δήμου Υμηττού – Ίδρυμα Πολιτισμού και Εκπαίδευσης «Ανδρέας Λεντάκης», Αθήνα 2010, σσ. 135.

(Με τη συνεργασία Γεωργίου Κούζα): Πρακτικά Πανελληνίου Συνεδρίου: 1909-2009, 100 Χρόνια Ελληνικής Λαογραφίας, Πανεπιστήμιο Αθηνών (11-13 Μαρτίου 2009), Λαογραφία: Δελτίον της Ελληνικής Λαογραφικής Εταιρείας, τόμ. 42. Αθήνα 2013, σσ. 1096.

Η Αναγόρευση του Καθηγητή Wolfgang Mieder σε Επίτιμο Διδάκτορα του Τμήματος Φιλολογίας της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών (Μεγάλη Αίθουσα Τελετών, 16 Δεκεμβρίου 2014), Ινστιτούτο του Βιβλίου - Α. Καρδαμήτσα, Ινστιτούτο Λαϊκού Πολιτισμού Καρπάθου Τμήματος Φιλολογίας Πανεπιστημίου Αθηνών, Αθήνα 2015, σσ. 80 (με τη συνεργασία Μαριάνθης Καπλάνογλου και Αριστείδη Ν. Δουλαβέρα).

Κάρπαθος και Λαογραφία: Πρακτικά Δ’ Διεθνούς Συνεδρίου Καρπαθιακής Λαογραφίας (Κάρπαθος, 8-12 Μαΐου 2013), Ινστιτούτο Λαϊκού Πολιτισμού Καρπάθου Τμήματος Φιλολογίας Πανεπιστημίου Αθηνών, Αθήνα 2016, σσ. 1133 (με τη συνεργασία Καλλιόπης Ξανθάκου).

Αποχαιρετιστήρια Εκδήλωση για την αφυπηρέτηση του Αριστείδη Ν. Δουλαβέρα, Αν. Καθηγητή Λαογραφίας Πανεπιστημίου Πελοποννήσου (26 Μαΐου 2016), Αθήνα 2016, σσ. 64.

(Με τη συνεργασία Γεωργίου Κούζα): Ο Καθηγητής Μ. Γ. Βαρβούνης και το έργο του: Μελέτες και Κείμενα. Ινστιτούτο Λαϊκού Πολιτισμού Καρπάθου Τμήματος Φιλολογίας Πανεπιστημίου Αθηνών - Εκδόσεις Πορεία, Αθήνα 2017, σσ. 218.

Η Επίσημη Επίσκεψη του Προέδρου της Δημοκρατίας Προκοπίου Β. Παυλοπούλου στην Κάρπαθο: Μενετές - Αρκάσα - Φοινίκι - Απέρι. Καρπαθιακός Οργανισμός Πολιτισμού - Αθλητισμού και Παιδείας του Δήμου Καρπάθου, Αθήνα 2018, σσ. 92.

Θαύματα της Παναγίας των Μενετών σε έμμετρη απόδοση Καρπαθίων Λαϊκών Ποιητών. Θαύματα Αγίων στις Μενετές σε πεζό λόγο. Οικουμενικόν Πατριαρχείον Ιεράς Μητρόπολης Καρπάθου και Κάσου, Εκδόσεις Γρηγόρη, Αθήνα 2019, σσ. 100.