ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ ΚΑΙ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΕΣ

Η έννοια της «δημιουργικής οικονομίας» στη μεταφρασεολογία προέκυψε σχετικά πρόσφατα και προϋποθέτει αλληλεπίδραση δημιουργικότητας, πολιτισμού, οικονομίας και τεχνολογίας. Ομοίως η έννοια «δημιουργική βιομηχανία» εμπλέκει την τέχνη και τον πολιτισμό με την τεχνολογία και την επιχειρηματικότητα. TO UNCTAD (United Nations Conference on Trade and Development) προωθεί διεθνείς πρακτικές στο χώρο των δημιουργικών βιομηχανιών και κατ' επέκταση της δημιουργικής οικονομίας, δίνοντας έμφαση σε αναπτυξιακές πολιτικές.

Πώς εμπλέκεται η μετάφραση;

Συνδέεται και με τις τέσσερις υποκατηγορίες δημιουργικών βιομηχανιών (που μπορεί να έχουν σχέση με πολιτισμική κληρονομιά, τις τέχνες, τα μέσα μαζικής ενημέρωσης, τις δημιουργικές υπηρεσίες). Παραδείγματος χάριν, εμπλέκεται:

• σε όλους τους ιστότοπους που ασχολούνται με την προώθηση της πολιτισμικής κληρονομιάς ενός τόπου (ιστορικά μνημεία, μουσεία, βιβλιοθήκες, φεστιβάλ, κτλ.)

• στις τέχνες (παραστάσεις ελληνικών έργων που ανεβαίνουν στο εξωτερικό, την ξένη δραματουργία που ανεβαίνει στην Ελλάδα, λογοτεχνία ελληνική και ξένη σε μετάφραση, φωτογραφία, εκθέσεις ζωγραφικής κτλ.)

• στα έντυπα και οπτικοακουστικά μέσα μαζικής ενημέρωσης (τύπος, λοιπή εκδοτική δραστηριότητα που αφορούν άρθρα/έργα που εισάγονται από το εξωτερικό ή εξάγονται από την Ελλάδα, μεταγλώττιση ή υποτιτλισμό στην τηλεόραση, κινηματογράφο, κτλ.)

• σε όλες τις δημιουργικές υπηρεσίες (ιατρικές, επιχειρηματικές, αυτοκινητοβιομηχανίες, μόδα, δημιουργία κοσμημάτων, σχεδιασμό εσωτερικού χώρου, κτλ.)

Η μετάφραση ως «δημιουργική υπηρεσία» επηρεάζει την επικοινωνιακή ισχύ του μηνύματος σε όλους αυτούς τους τομείς και είναι ίσως άξια προσοχής, για λόγους που ίσως δεν επισημαίνονταν παλαιότερα με την ίδια έμφαση: λόγους αναπτυξιακούς. Αφορά κυβερνήσεις, πανεπιστήμια και ερευνητικά κέντρα, νοσοκομεία, κοινωνίες πολιτών, τον επιχειρηματικό κόσμο, όλους. Πρόσφατα έγινε στο Λονδίνο συνέδριο με θέμα τη μετάφραση και τις δημιουργικές βιομηχανίες (Translation and the Creative Industries International Conference), αναγνωρίζοντας τη σημασία της αλληλεπίδρασης της μετάφρασης και άλλων δημιουργικών βιομηχανιών και αποσκοπώντας να αναδείξει εκείνες τις μεταφραστικές στρατηγικές, που κάνουν το μήνυμα επικοινωνιακά αποδοτικό για την προώθηση και κατασκευή ταυτοτήτων, που να εξυπηρετούν κάποιους αναπτυξιακούς σκοπούς.

Το μεταφραστικό υλικό, που παράγεται για να εξυπηρετήσει αυτή την αναπτυξιακή διάσταση, ενέχει και κάτι ιδιαίτερα πολύτιμο για τις ανθρωπιστικές σπουδές. Καταγράφει τις έξεις και ώσεις της ελληνικής κοινωνίας έναντι ενός παγκοσμιοποιημένου σκηνικού. Παρατηρώντας πώς διαμορφώνονται τα μηνύματα από τη γλώσσα αφετηρίας προς τη γλώσσα υποδοχής π.χ. στη διαφήμιση, μπορεί να δει κανείς, στην πράξη, τι μπορεί να θεωρείται μέρος της ταυτότητας ενός πολιτισμού ή μιας πολιτισμικής ομάδας ή πώς μπορεί να κατασκευάζουμε την εικόνα που θέλουμε να προωθήσουμε για τον εαυτό μας, σε σχέση με τους άλλους.