ΑΒΕΒΑΙΟΤΗΤΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΚΑΙ ΤΗΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ «ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ»

Από την αρχή του έτους, οι αποδόσεις των κρατικών ομολόγων της ευρωπαϊκής «περιφέρειας» συνεχίζουν την αργή, καθοδική πορεία που ακολούθησαν και το 2013.Την μεγαλύτερη αποκλιμάκωση στο κόστος δανεισμού εμφάνισε η Ιρλανδία (έξοδος στις αγορές) και, παρά την «περιπέτεια» της Banco de Espirito Santo τον περασμένο Ιούλιο, η Πορτογαλία.

Την σταδιακή, καθοδική πορεία των αποδόσεων ευρωπαϊκών κρατικών τίτλων ακολούθησαν και τα ελληνικά ομόλογα, έως -τουλάχιστον- τα μέσα του έτους. Κατά το τελευταίο τρίμηνο, όμως, ο κίνδυνος χώρας (πολιτικός κίνδυνος) άρχισε να κάνει την (επαν)εμφάνισή του, γεγονός που αντέστρεψε την έως τότε πορεία του ελληνικού spread (Διάγραμμα 1): Ενώ η διαφορά της απόδοσης του ελληνικού δεκαετούς από το αντίστοιχο Γερμανικό βρέθηκε στις αρχές Ιουνίου σε επίπεδα 30% χαμηλότερα από το επίπεδο που κατέγραφε στις αρχές του έτους, το σημερινό spread κυμαίνεται 20% υψηλότερα από τα τέλη του 2013!

Θα ανέμενε κανείς η ανησυχία σχετικά με τα υψηλά επίπεδα πολιτικού κινδύνου στην Ελλάδα, να εντείνει τους φόβους για το σύνολο της «περιφέρειας», εάν όχι για τη ζώνη του ευρώ, γενικότερα. Κάτι παρόμοιο, άλλωστε είχε παρατηρηθεί κατά την (έως σήμερα) αποκορύφωση της ελληνικής κρίσης, στις αρχές του 2012. Η κατάσταση που διαμορφώνεται, όμως, δεν φαίνεται να επηρεάζει τις αγορές κρατικών ομολόγων των υπόλοιπων «περιφερειακών» οικονομιών, καθώς η σταδιακή αποκλιμάκωση των αποδόσεων των κρατικών τίτλων (πλην των ελληνικών) συνεχίζεται.

Στην καθοδική αυτή τάση συνδράμει, φυσικά, και η πεποίθηση που έχει αρχίσει να διαμορφώνεται σχετικά με περαιτέρω «χαλάρωση» εκ μέρους της ΕΚΤ (αν και χωρίς γνωστές τεχνικές λεπτομέρειες προς το παρόν), αλλά και τα χαμηλά (και περαιτέρω μειούμενα) επίπεδα πληθωρισμού στην ζώνη του ευρώ.

Διάγραμμα 1. Εξέλιξη της διαφοράς (spread) στην απόδοση δεκαετών ομολόγων επιλεγμένων χωρών της ευρωζώνης από την απόδοση του αντίστοιχου γερμανικού ομολόγου, εντός του 2014. Ο δείκτης λαμβάνει την τιμή 100 για τις τιμές του spread της 31/12/2013.

_{Πηγή: Thomson Reuters Datastream.}

_{Σημείωση: Στο διάγραμμα απεικονίζεται η ημερομηνία κατά την οποία το spread του δεκαετούς ελληνικού ομολόγου σημείωσε τη χαμηλότερη τιμή το 2014 (10/06), καθώς και η πρώτη εργάσιμη ημέρα μετά την ομιλία Τσίπρα στη ΔΕΘ (15/09).}

Παράλληλα, η ευρωπαϊκή διατραπεζική αγορά παραμένει σε κατάστασης ηρεμίας, που δεν θυμίζει σε τίποτα την αναταραχή του 2008-2009 ή/και την αντίστοιχη του 2012 (Διάγραμμα 2). Μάλιστα, το ενδεχόμενο χαλάρωσης της νομισματικής πολικής,αναμένεται να μειώσει περισσότερο το κόστος δανεισμού των χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων της ευρωζώνης! Όσων -τουλάχιστον- διατηρούν στο ενεργητικό τους  στοιχεία που θα συνεχίσουν να γίνονται δεκτά από την ΕΚΤ!

Διάγραμμα 2. Διαφορά μεταξύ του επιτοκίου της διατραπεζικής αγοράς στο Λονδίνο (LIBOR σε ευρώ) και του swap rate σταθερού επιτοκίου με το επιτόκιο διάρκειας μίας ημέρας της ευρωπαϊκής διατραπεζικής αγοράς (Euro Over-Night Index Average, EONIA).

_{Πηγή: Thomson Reuters Datastream.}

_{Σημείωση: Στη συναλλαγή του EONIA swap δεν ανταλλάσσεται το υποκείμενο κεφάλαιο μεταξύ των αντισυμβαλλομένων (μόνο η καθαρή διαφορά μεταξύ των επιτοκίων) και οι συναλλαγές δεν δημιουργούν πιστωτικό κίνδυνο. Συνεπώς, η διαφορά μεταξύ του επιτοκίου της διατραπεζικής αγοράς (LIBOR) και του αντίστοιχου EONIA swap rate αποτελεί ένδειξη του φόβου σχετικά με τον κίνδυνο αντισυμβαλλόμενου στην ευρωπαϊκή διατραπεζική αγορά.}

Τέλος, και το κόστος ασφάλισης έναντι του ενδεχομένου πτώχευσης έχει επιστρέψει στα προ της κρίσης επίπεδα (Διάγραμμα 3). Με άλλα λόγια, μία νέα ελληνική «περιπέτεια» δεν αναμένεται να εντείνει τον πιστωτικό κίνδυνο των ευρωπαϊκών επιχειρήσεων. Και εδώ, ενδεχόμενη ποσοτική χαλάρωση εκ μέρους της ΕΚΤ πιθανότατα θα οδηγήσει τα spreads των πιστωτικών παραγώγων (CDS) σε ακόμα χαμηλότερα επίπεδα!

Διάγραμμα 3. Εξέλιξη του κόστους ασφάλισης έναντι του ενδεχομένου πτώχευσης (CDS spread) στην ευρωπαϊκή οικονομία, κατά κλάδο δραστηριότητας (σε μονάδες βάσης).

_{Πηγή: Thomson Reuters Datastream.}

Συνοψίζοντας, το ευρωπαϊκό χρηματοπιστωτικό σύστημα φαίνεται ψύχραιμο και ανεπηρέαστο έναντι της νέας ελληνικής «περιπέτειας». Μπορούμε -συνεπώς- να συμπεράνουμε πως είναι επαρκώς θωρακισμένο ώστε να ανταπεξέλθει στα πρωτοφανή επίπεδα αβεβαιότητας που καταγράφονται στην ελληνική οικονομία!

Ακόμα και εάν αποδειχθεί πως δεν είναι ακριβώς έτσι, στο ενδεχόμενο νέας ελληνικής κρίσης, οι υποστηρικτές της πολιτικής ποσοτικής χαλάρωσης θα αποκτήσουν βάσιμο επιχείρημα στην απαίτησή τους για παρέμβαση της ΕΚΤ. Το μόνο που παραμένει να αποσαφηνιστεί είναι εάν οι ελληνικές τράπεζες θα δικαιούνται να συμμετάσχουν σε νέο πρόγραμμα στήριξης του χρηματοπιστωτικού συστήματος. Η απάντηση θα κριθεί σε μεγάλο βαθμό στις εσωτερικές εξελίξεις που θα -μεταξύ άλλων- και τη δυνατότητα… τηλεφωνικής συνένωσης με τον M. Draghi.