ΑΛΛΑΓΗ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΟΣ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ

Γνωρίζαμε από την αρχή ότι το βάθος και ο χαρακτήρας της κρίσης θα έθετε σοβαρά θέματα ευρωπαϊκής επιβίωσης, ώστε με δαρβινικό τρόπο, θα έστελνε την Ευρώπη να προχωρήσει προς τα εμπρός. Όμως αυτή η κίνηση είναι δύσκολη.

            Στην Ευρώπη ο καθένας έχει μία διαφορετική δημοσιονομική πολιτική με έναν ασθενή (συγκριτικά με τις ΗΠΑ) κοινό προϋπολογισμό και μια κοινή νομισματική πολιτική!

            Έτσι κάθε προσπάθεια διαμόρφωσης δημοσιονομικού βηματισμού για την αντιμετώπιση της πανδημίας (500 δισ. ευρώ) σηματοδοτεί αυτομάτως κερδισμένους (Ελλάδα, Ιταλία, Κροατία, Βουλγαρία, Ισπανία, Ιρλανδία, Εσθονία) και χαμένους (Αυστρία, Τσεχία, Γερμανία, Δανία, Πολωνία, Σουηδία, Φινλανδία). Αυτή η ανισομερής επίπτωση του κόστους και των ωφελημάτων είναι η πηγή των ανασχετικών δυνάμεων.

            Οι ανάγκες της ευρωπαϊκής οικονομίας σχετίζονται με το πώς και πόσο γρήγορα θέλουμε να την οδηγήσουμε στην ανάκαμψη. Όμως πάλι δεν έχουμε ένα ομοιογενές πεδίο στο οποίο μπορούν να ασκηθούν ομοιογενείς πολιτικές. Εάν ενισχυθεί η Lufthansa και δεν ενισχυθεί η Aegean, θα έχουμε προβλήματα (ανταγωνισμός) που επηρεάζουν τον πυρήνα λειτουργίας της ΕΕ.

Η Ελλάδα εκτιμάται ότι θα μπορούσε να λάβει από το νέο εγχείρημα με βάση οργανωμένες προτάσεις 10 δισ. ευρώ με το μεγαλύτερο μέρος να είναι επιδοτήσεις.

Παράλληλα δραστηριοποιείται το SURE (100 δισ.) για την εργασία, το EU Equity Fund για την ανακεφαλαιοποίηση των επιχειρήσεων και υπάρχει και ο ESM μέχρι 2% του ΑΕΠ κάθε χώρας.

Θα πρέπει να συμπεριλάβουμε και τη δραστηριότητα της Ευρωπαϊκής Τράπεζας  Επενδύσεων (200 δις) για τα εγχώρια τραπεζικά και κατ’ επέκταση παραγωγικά συστήματα.

Πιο σαφής ήταν η ECB, η οποία διαθέτει μέχρι στιγμής 1,3 τρισ. ως ποσοτική χαλάρωση και αρνητικά επιτόκια, γεγονός που κρατάει το κόστος δανεισμού χαμηλά, εξαλείφοντας τον κίνδυνο ρευστότητας για να διατηρήσει την ευρωζώνη μακριά από την κρίση χρέους.

Κανείς δεν θα μπορούσε να φανταστεί αυτή την έκταση παρεμβάσεων μερικούς μήνες πριν. Πρόκειται πραγματικά για αλλαγή παραδείγματος στην ευρωπαϊκή διακυβέρνηση.

Οι ιδεολογικές αγκυλώσεις περί δημοσιονομικής πειθαρχίας και ηθικού κινδύνου έχουν αντικατασταθεί με μία συνολική παρέμβαση του κράτους πρόνοιας, που θυμίζει πάντως περισσότερο τη μεταπολεμική γερμανική αντίληψη του Αντενάουερ και του υπουργού Οικονομικών (Λ. Έρχαρτ) παρά με τον μεταπολεμικό κεϊνσιανισμό.

            Τα ερωτήματα που τίθεται είναι τρία: α) εάν αυτή η μεταβολή παραδείγματος από ανάγκη επιβίωσης της Ευρώπης μεταβληθεί σε όχημα που  θα τη διευκολύνει να κατακτήσει ένα μέρος του ζωτικού χώρου που αφήνουν η αμερικανική υποχώρηση αλλά και ο πληγωμένος (προς το παρόν) κινεζικός γίγαντας, β) εάν η ελληνική κοινωνία και η οικονομία, με την υψηλής ποιότητας επιδημιολογική πολιτική αλλά και ταυτοχρόνως τον πολύ σοβαρό αρνητικό αντίστοιχο αντίκτυπο, ευνοούνται και γ) εάν προκληθούν ευρύτερες πολιτικές επιπτώσεις στην Ευρώπη και την Ελλάδα.

            Η απάντηση και στα τρία είναι καταφατική, εάν βεβαίως πετύχει ο ευρωπαϊκός σχεδιασμός. Έτσι, η ελληνική κοινωνία οδηγείται σε μια νέα θεώρηση της ευρωπαϊκής της θέσης (βοηθούντων και των ελληνοτουρκικών) και η Ευρώπη σε παγκόσμιο αυξημένο ρυθμιστικό ρόλο.

Μεγάλη η κρίση, μεγάλα και νέα διακυβεύματα.

Πρώτη δημοσίευση: εφημερίδα Τα Νέα, 27 Μαΐου 2020