Η ΔΗΜΟΣΙΟΝΟΜΙΚΗ ΔΙΑΚΥΒΕΡΝΗΣΗ ΤΗΣ ΕΠΟΜΕΝΗΣ ΔΕΚΑΕΤΙΑΣ

Τον Οκτώβριο του 2021 η Ευρωπαϊκή Επιτροπή άνοιξε τον διάλογο για την επανοργάνωση του πλαισίου δημοσιονομικής διαχείρισης στην ευρωζώνη και στη συνέχεια, τον Μάρτιο του 2022, έδωσε οδηγίες για τη διαχείριση του 2023. Κύριες κατευθύνσεις ήταν η εξασφάλιση της βιωσιμότητας των εθνικών χρεών, η προώθηση της διατηρήσιμης μεγέθυνσης μέσω των επενδύσεων και των μεταρρυθμίσεων, εξαγγέλλοντας μια μετακίνηση της προσοχής στον ενδιάμεσο χρονικό ορίζοντα. Στηριζόμενη στο Recovery and Resilience Facility (RRF) (800 δισ. ευρώ) στο πλαίσιο του Next Generation EU, πρόθεσή της ήταν να οργανωθεί ένα απλούστερο πλαίσιο διοίκησης με ισχυρότερες τις αποφάσεις των εθνικών κυβερνήσεων που θα ισχύσει την επόμενη δεκαετία.

Στις 9 Νοεμβρίου 2022 δόθηκε στη δημοσιότητα από την EC ένα κείμενο πάνω στο ζήτημα του πλαισίου της δημοσιονομικής διαχείρισης με σκοπό να οδηγηθεί η EU σε ένα νέο πλαίσιο για τους δημοσιονομικούς κανόνες.

Στις προτάσεις αυτές διατηρείται ο μεσοπρόθεσμος ορίζοντας του σχεδιασμού, αλλά ο κύριος στόχος έχει σχετικά επανατοποθετηθεί και είναι η «αποτελεσματική οικονομική στενή παρακολούθηση (των οικονομιών) στο πλαίσιο ενός κοινού πλαισίου που εξασφαλίζει ίση μεταχείριση και πολυεθνικό (των χωρών της ευρωζώνης) συντονισμό των πολιτικών».

Στη νέα διατύπωση οι εθνικές ιδιαιτερότητες διατηρούνται μέσω των διακρατικών σχέσεων (διαδικασία που αποδυναμώνει την κοινή διοίκηση) αλλά μέσα σε ένα κοινό πλαίσιο (ΕΕ). Επιπροσθέτως τονίζεται η έννοια της ίσης μεταχείρισης των εθνικών οικονομιών που θα πρέπει να θεωρηθεί πρόθεση αποδυνάμωσης των ισχυρών (ιδίως του Βορρά).

Ειδικότερα αντικαθίσταται ο όρος της παρακολούθησης των πρωτογενών διαρθρωτικών ισοζυγίων με τη χρησιμοποίηση οροφής σε βασικές κατηγορίες δαπανών, ενισχύοντας τις οικονομικές μεταρρυθμίσεις, τονίζοντας την ισορροπία μεταξύ δημοσιονομικής επανισορρόπησης, δημοσιονομικών ενισχύσεων και δημόσιων επενδύσεων.

Όμως οι διαφοροποιήσεις των προτεραιοτήτων (σε σχέση με το προηγούμενο πλαίσιο) επεκτείνονται περισσότερο: ο στόχος της διατηρησιμότητας του χρέους είναι πολύ διαφορετικός από την τήρηση συγκεκριμένων ορίων ελλειμμάτων, χρέους κ.λπ. που ίσχυε, ΚΑΙ (τα κεφαλαία υπάρχουν και στο αυθεντικό κείμενο) ο στόχος αυτός συνδέεται με τη διατηρήσιμη μεγέθυνση! Από τους δύο αυτούς στόχους πηγάζουν (από κοινού!) τρεις ειδικότεροι στόχοι: δημοσιονομική σύνεση (prudence), μεταρρυθμίσεις και επενδύσεις (πάλι δύο κρίσιμες έννοιες μαζί) και μακροοικονομική ισορροπία.

Οι σύνθετες αυτές προτάσεις, που είναι σαφώς πιο κοντά στις ανάγκες των πολιτών της Ευρώπης, έρχονται μέσα σε ένα ευρύτερο πλαίσιο όπου η Ευρώπη αντιλαμβάνεται την απειλή στην ενεργειακή και εθνική ασφάλειά της, ενώ ταυτοχρόνως οι μεγάλες ισχυρές χώρες του Βορρά έχουν δείξει μια γεωστρατηγική ανωριμότητα που μάλλον επαναλήφθηκε με τις οικονομικές πολιτικές που αντιμετωπίστηκε η κρίση το 2008 αλλά και τις μείζονες επιλογές που αφορούσαν την ενεργειακή ασφάλεια και γενικότερα τις πολιτικές κατευνασμού της ρωσικής επιρροής.

Οι πολιτικές αυτές ανακατατάξεις εντός της ευρωζώνης εκφράζονται και στη δυσπραγία των σχέσεων μεταξύ βασικών συντελεστών στην ΕΕ αλλά και στη δυσκολία κατάληξης πολιτικής σε κρίσιμα θέματα (ενεργειακό, plafond αερίων κ.λπ.), αλλά ευνοούν στην επικράτηση θετικών, για τους Νότιους, σημείων των παραπάνω προτάσεων.

Συμπερασματικά καταλήγουμε ότι είμαστε μπροστά σε σημαντικές αλλαγές στην ευρωπαϊκή δημοσιονομική διοίκηση για την επόμενη δεκαετία που υπαγορεύονται από τις ευρύτερες ανακατατάξεις και αναγκαιότητες. Θα δούμε εάν, πόσο και πώς τα κράτη-μέλη τις υποστηρίξουν!

Πρώτη δημοσίευση: εφημερίδα Τα Νέα, 14 Νοεμβρίου 2022