ΝΕΟΙ, ΚΑΤΟΙΚΙΑ ΚΑΙ ΑΝΑΠΤΥΞΗ

Το ζήτημα της κατοικίας των νέων, και ιδιαιτέρως αυτών που δεν έχουν οικονομικές δυνατότητες, έχει τρία επίπεδα αναφοράς: Το πρώτο είναι το ζήτημα της απόκτησης κατοικίας προς ιδιοκατοίκηση. Το δεύτερο αφορά τις συνθήκες ενοικίασης της κατοικίας. Τέλος, το τρίτο αφορά τις επιπτώσεις του γεγονότος ότι οι νέοι παρατείνουν την παραμονή τους στο σπίτι των γονέων τους.

Οι επιπτώσεις όμως του ζητήματος της κατοικίας των νέων αφορούν: α) την κοινωνική συνοχή και τις ευκαιρίες κοινωνικής κινητικότητας, β) την ποιότητα ζωής και την ανάπτυξη της προσωπικότητάς τους, γ) τη γεννητικότητα, δ) τη διεύρυνση των διαστάσεων της οικονομίας και ε) τη φυγή των ανθρώπινου κεφαλαίου. Όλες οι επιπτώσεις όμως έχουν έναν κοινό παρονομαστή: την αρνητική επίδραση στην οικονομική και ανθρώπινη ανάπτυξη.

Από το 2019 το στεγαστικό διαθέσιμο απόθεμα κατοικιών μειώνεται κατά 25.000 περίπου κατοικίες κάθε χρόνο. Σε αυτό οδήγησαν οι συνθήκες που επικράτησαν στην ελληνική οικονομία λόγω της οικονομικής - οικοδομικής κρίσης του 2010, της κάθετης μείωσης της στεγαστικής πίστης και των νέων δυνατοτήτων βραχυχρόνιας μίσθωσης. Οι παράγοντες αυτοί δημιούργησαν μια γενικότερη οικοδομική καχεξία, με αποτέλεσμα και λόγω επιπρόσθετων συνθηκών (πληθωρισμός, ξένοι αγοραστές κ.τ.λ.) να αυξηθούν οι τιμές των ακινήτων και ενοικίων.

Το γενικό ποσοστό ιδιοκατοίκησης στην Ελλάδα είναι 73,3% (στοιχεία 2021) έναντι 70% στην ΕΕ αλλά μετά το 2010 εμφανίζει μείωση. Το ποσοστό αυτό διαφέρει εάν το εισόδημα του πολίτη είναι πάνω (74,4%) ή κάτω του 60% (68,7%) του διάμεσου εισοδήματος (2021).

Η μη ιδιοκατοίκηση αφορά τους πολίτες που νοικιάζουν στέγη και ζουν με τους γονείς τους. Μάλιστα το ποσοστό το νέων 18-34 ετών που ζει με τους γονείς του μετά το 2010 παρουσιάζει συστηματική άνοδο.

Έτσι σήμερα το βασικό πρόβλημα που αντιμετωπίζει το 41% των νέων 25-34 ετών ως προς τη στέγαση είναι το ακριβό ενοίκιο (aboutpeople eteron.org) βεβαίως, αμέσως μετά το ακριβό ρεύμα.

Οι δημόσιες παρεμβάσεις στη στεγαστική πίστη σε ευρωπαϊκό επίπεδο είναι εντονότατες, με τις πιο γνωστές στην Ισπανία (Βαρκελώνη), στην Ολλανδία (Χάγη), στην Αυστρία (Βιέννη), στη Γαλλία (Παρίσι).

Στην Ελλάδα οι παρεμβάσεις έχουν πάρει μία σειρά από μορφές: επιδοτήσεις ενοικίου, φορολογικές διευκολύνσεις στις μεταβιβάσεις ακινήτων, και τελευταία με το Ν/Σ του υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων «Σπίτι μου», όπου υπάρχουν δράσεις χαμηλότοκων δανείων, κοινωνικής αντιπαροχής, αξιοποίησης ιδιωτικών κατοικιών για κοινωνικές κατοικίες και ρυθμίσεις για την αξιοποίηση ακινήτων του Δημοσίου.

Χωρίς πάντως να επαναληφθούν τα αποτυχημένα παραδείγματα του παρελθόντος χρειάζεται η κινητοποίηση ενός διοικητικού μηχανισμού διαχείρισης του στεγαστικού των νέων με αναπτυξιακές ιδιότητες έτσι ώστε να καλλιεργηθούν κατάλληλες δεξιότητες στο ανθρώπινο δυναμικό που θα διαχειριστεί τη σχολάζουσα στεγαστική δυνατότητα του Δημοσίου όπως και πιο σύνθετες λύσεις του προβλήματος και να μη φορτώσουμε τους υπάρχοντες μηχανισμούς με ευθύνες και λειτουργίες που δεν μπορούν να έχουν.

Το πρόβλημα της υποστήριξης του νέου ανθρώπινου κεφαλαίου ήρθε για να μείνει στη χώρα μας, με προοπτικές να οξυνθεί. Η δημόσια πολιτική για την επίλυσή του πρέπει να έχει διάρκεια και αποτελεσματικότητα για τη βιώσιμη ανάπτυξη της ελληνικής οικονομίας.

Πρώτη δημοσίευση: εφημερίδα Τα Νέα, 21 Νοεμβρίου 2022