ΥΠΟΣΑΧΑΡΕΙΟΣ ΠΕΡΙΟΧΗ (ΑΦΡΙΚΗ ΝΟΤΙΑ ΤΗΣ ΣΑΧΑΡΑΣ)

Συνώνυμο με δυστυχία, πείνα, λοιμώξεις και εξοντωτικούς πολέμους.  Οι αφρικανικές χώρες “νότια της Σαχάρας” ξεκινούν (δυτικά προς ανατολικά) με Σενεγάλη, Μαυριτανία, Μάλι, Τσαντ, και Σουδάν, αν και, γεωγραφικά, το βόρειο τμήμα τους αποτελεί το νότιο τμήμα της Σαχάρας. Η Σαχάρα αποτελείται γεωγραφικά, από την δυτική Σαχάρα(χώρα), Μαρόκο, Αλγερία,Τυνησία, Λιβύη, και Αίγυπτο καθώς και από τα βόρεια τμήματα των χωρών της πρώτης ομάδας που προαναφέραμε.

1. Η πρακτική της ηθικής απαιτεί σήμερα πληροφόρηση
    Είναι αμέτοχος (αθώος) ο πολίτης με καταθέσεις σε Τράπεζα η οποία χρηματοδοτεί εμπόριο όπλων; Είναι αμέτοχος  ο πολίτης όταν φορά ρούχα εργοστασίων που εκμεταλλεύονται την παιδική εργασία; Είναι αμέτοχος όταν πίνει τσάι από φυτείες χαμηλών αμοιβών εργατών και κακών συνθηκών εργασίας; Είναι  αμέτοχος όταν ανέχεται, χωρίς κάποια αντίδραση, την ύπαρξη λοιμώξεων με εκατομμύρια νεκρούς σε συγκεκριμένη περιοχή (νότια της Σαχάρας); Εάν παραμείνουμε ρεαλιστές δεν είναι δυνατόν για κάθε τσάι που αγοράζουμε να ψάχνουμε στο διαδίκτυο για πληροφορίες της ηθικής  της εταιρείας παραγωγής. ¨Όμως για ορισμένες καταστάσεις είναι δυνατόν να χρησιμοποιούμε την υπάρχουσα πληροφόρηση, γιατί η πλειοψηφία των πολιτών του βιομηχανικού κόσμου γνωρίζει αδρά τις περιοχές της γης που δυστυχούν.

2. Παρεχόμενη πληροφόρηση για την υποσαχάρειο περιοχή
    Τρεις βασικές λοιμώξεις (AIDS, φυματίωση και ελονοσία) καταγράφονται σε μεγάλα ποσοστά σε αυτή την περιοχή καθώς και χρόνιος υποσιτισμός εκατομμυρίων πολιτών και θανάτων εκ των συνεπειών του υποσιτισμού.

α) HIV – AIDS
    Η  πάθηση AIDS [(επίκτητη ανοσοανεπάρκεια λόγω λοίμωξης με τον ιό της ανθρώπινης ανοσοανεπάρκειας (HIV)] έχει μεταφερθεί πλέον,  πρακτικώς αποκλειστικά, στην υποσαχάρειο περιοχή. Το 95% των νέων περιπτώσεων και  θανάτων καταγράφονται νότια της Σαχάρας. 2,5 εκατ. παιδιά έχουν καταγραφεί παγκόσμια με HIV/AIDS, το 90% νότια της Σαχάρας. 1.000 παιδιά μολύνονται καθημερινά. Μόνο το 1/3 των παιδιών που γεννιούνται με AIDS νότια της Σαχάρας ζουν στα πρώτα τους γενέθλια και το 80% δεν προφταίνουν να πάνε σχολείο. Κατά τον ΠΟΥ (Παγκόσμιος Οργανισμός υγείας – WHO) μόνο το 50% έχει πρόσβαση σε θεραπεία και το 25% εξ αυτών σε θεραπεία χαμηλής ποιότητας. Το 35% του πληθυσμού στην υποσαχάρειο περιοχή είναι θετικό στον HIV. Μόνο 4  από τα 14 εκατ. που χρειάζονται θεραπεία έχουν πρόσβαση σε αυτή (ΠΟΥ).

β) Φυματίωση
    Κατά τον ΠΟΥ 9,9 εκατ. νέοι ασθενείς ετησίως με 1,5 - 2εκ. θανάτους. 98% των ασθενών και 95% των θανάτων νότια της Σαχάρας. Το 2010 μόνο το 5% είχε πρόσβαση σε θεραπεία. Μεγάλο πρόβλημα ο συνδυασμός AIDS με φυματίωση (φυματίωση η βασική αιτία θανάτου ασθενών με AIDS). Ιδιαίτερο πρόβλημα: ύπαρξη ασθενών (500.000 ετησίως) με πολυανθεκτικά στελέχη μικροβίων (απαιτείται μακροχρόνια θεραπεία). Στο νοσοκομείο “Σωτηρία” Αθηνών υπάρχει ειδικό τμήμα πολυανθεκτικής φυματίωσης.
 
γ) Ελονοσία
    Σύμφωνα με διάφορες πηγές, διαχρονικά, 350-500 εκατ. (οι  αναφορές ποικίλουν) ) νέες λοιμώξεων ετησίως με περίπου 2 εκατ. θανάτους. Το 2013 η ελονοσία αφορούσε στο 40% του παγκόσμιου πληθυσμού (90% νότια της Σαχάρας) και σε 100 χώρες. Κατά τον ΠΟΥ 95% όλων των νέων λοιμώξεων και 96% των θανάτων καταγράφονται στην υποσαχάρειο περιοχή . Από τους νεκρούς το 80% είναι παιδιά κάτω των 5 ετών (η πρώτη αιτία θανάτων παιδιών αυτής της ηλικίας). Για το 2020 οι αριθμοί διαφέρουν αλλά η νέα στατιστική της ΠΟΥ λαμβάνει υπ’ όψιν της 32 χώρες.

Το 25% των νεκρών παιδιών θα μπορούσε να σωθεί μόνο με κουνουπιέρες!

δ) Πείνα – υποσιτισμός (ο επικίνδυνος δίδυμος αδελφός της πείνας)
Από τις 10 ανθρωπιστικές κρίσεις του 2008 η μία αφορούσε τον υποσιτισμό και η άλλη τον συνδυασμό AIDSμε φυματίωση

    Το 2009 5 εκατ. παιδιά πέθαναν από τις συνέπειες του υποσιτισμού. Μόνο το 7% ελάμβανε θεραπεία από όσα είχαν καταγραφεί ως υποσιτισμένα. Τον ίδιο χρόνο 20 εκατ. παιδιά βρισκόντουσαν σε κατάσταση οξέος υποσιτισμού και 350 εκατ. παιδιά ζούσαν σε πολεμικές ζώνες με προβλήματα διατροφής. Το 95% των περιπτώσεων πείνας / υποσιτισμού νότια της Σαχάρας. ΠΟΥ (2020): 840 εκατ. άνθρωποι υποσιτίζονται.
Το πρόβλημα δεν είναι η ποσότητα του φαγητού αλλά η σύνθεσή του.Αυτό οδηγεί στην «αόρατη πείνα» δηλαδή την έλλειψη αναγκαίων ουσιών (σίδηρος, χαλκός, ιώδιο, φθόριο, κοβάλτιο, ψευδάργυρος) που δεν μπορεί να παράγει ο οργανισμός. Γι’ αυτό απαιτούνται έτοιμα θεραπευτικά ιδιοσκευάσματα.

3. Παραδείγματα κόστους θεραπείας
AIDS: ανά άτομο και μήνα 6,0 €*)
Φυματίωση: ένας ασθενής για 6 μήνες 70€
Ελονοσία: για 55 παιδιά 20 €
100 € : δύο γεύματα υψηλής διατροφικής αξίας για 1 ημέρα για 400 υποσιτισμένα παιδιά.
Είναι παράλογο η λύση να προσκρούει στο κόστος.

4. Γιατί δεν αντιμετωπίζονται αποτελεσματικά αυτές οι καταστάσεις ;
Τέσσερις βασικοί λόγοι:
α) Οι καταστάσεις δεν πλήττουν τις βιομηχανικές χώρες ( “το πρόβλημα δεν μας αφορά”).
β) Η Φαρμακοβιομηχανία δεν ενδιαφέρεται για την ανάπτυξη εμβολίων και νέων φαρμάκων λόγω απουσίας προοπτικής κέρδους (φτωχές χώρες)*)
γ) Οι Κυβερνήσεις νότια της Σαχάρας δεν φημίζονται για αποτελεσματικότητα και ακεραιότητα
δ) Ο ανθρώπινος νους δεν είναι σε θέση να διαχειριστεί μεγάλους αριθμούς. Περισσότερο μας συγκινεί ο  θάνατος ενός βρέφους σε τροχαίο, παρά  τα 5 εκατ. νεκρά παιδιά λόγω υποσιτισμού!

5. Τι μπορεί να γίνει
α) Ο απλός πολίτης μπορεί να προσφέρει μικρά ποσά (20, 50, 100 Ευρώ) σε μεγάλες  ΜΚΟ που ενεργοποιούνται από χρόνια σε αυτήν την περιοχή ή/και να εργαστεί εθελοντικά σε αυτές τις οργανώσεις. Φυσικά δεν πρόκειται έτσι να λυθούν τα προβλήματα ριζικά.
β) Οι εκκλησίες, σε συνεργασία θα μπορούσαν να πιέσουν (εν ανάγκη να εκβιάσουν) τις μεγάλες Κυβερνήσεις για ριζικά μέτρα διάρκειας (αυτά τα προβλήματα δεν λύνονται σε ένα χρόνο!). Δεν προτείνουμε σε Κυβερνήσεις και εκκλησίες μέτρα φιλανθρωπίας, αυτά ανακουφίζουν τοπικά μικρό μέρος του πληθυσμού αλλά διαιωνίζουν τα προβλήματα.
    Για ριζική λύση απαιτούνται σχεδόν ουτοπιστικά μέτρα:
Συνεννόηση μεταξύ κρατών για κοινό, μακροχρόνιο πρόγραμμα, σε συνεργασία με WHO
Δημιουργία τοπικών προϋποθέσεων:
Διακοπή ενόπλων συγκρούσεων!
Αυστηρές κυρώσεις σε διεφθαρμένες τοπικές κυβερνήσεις (διακοπή της ανοχής καταθέσεων στο εξωτερικό!)
Διακοπή παροχής οπλισμού!
Βελτίωση εσωτερικών υγειονομικών δομών και εκπαίδευση προσωπικού
Έλεγχος διαδρομής της βοήθειας (σε ποιους καταλήγει)
Βελτίωση αγροτικής παραγωγής. Διακοπή πριμοδότησης αγροτών σε βιομηχανικές χώρες. Οι χώρες της Αφρικής δεν είναι σε θέση να ανταγωνιστούν τις χαμηλές τιμές των αγροτικών προϊόντων βιομηχανικών χωρών.
Βέβαια απαραίτητη προϋπόθεση είναι η πολιτική απόφαση.
Με αυτές τις αναγκαίες προϋποθέσεις συνειδητοποιούμε το σχεδόν ουτοπιστικό της πρότασης. Όμως η λογική μπορεί να ξεγελά, και η απόσταση μεταξύ εφικτού και ανέφικτου είναι συχνά μικρή! Η παγκόσμια κοινότητα δεν είναι δυνατόν να ανέχεται τον αργό θάνατο μιας Ηπείρου.

Ενδεικτική βιβλιογραφία
Bastian T.: Die lautlosen Gegner, Pendo, Zürich 2001
Davidsons: Principles and Practice of Medizine, 20 Ed. Elsener Limited, Oxford, UK 2002
Hacker J.: Menschen, Seuchen und Mikroben, CH Beck-Wissen, München 2003
Goedevert D.: Das Seerosen-Prinzip. Wie uns die Gier ruiniert. Dumont . Koeln 2008
Orbinski J.: Ein unvollkommenes Angebot, S. Fischer, Frankfurt aM 2010
Schatz G.:  Κήπος των θαμάτων, Βιολογία. Πανεπιστημιακές εκδόσεις Κρήτης, Ηράκλειον 2014
Harari Y.N.: 21 μαθήματα για τον 21ο αιώνα. Εκδόσεις Αλεξάνδρια, Αθήνα 2018
Χωρις Σύνορα. Περιοδικό των Γιατρών χωρίς Σύνορα. Τεύχη Αρ. 72 (2008), 77 (2010), 83 (1011), 84 (2011), 85 (2012), 99 (2018), 101 (2019). Έκδοση του Ελληνικού τμήματος, Αθήνα
WHO, Διαδίκτυο.