Τα σχολεία 21ου αιώνα χαρακτηρίζονται από τη διαφορετικότητα και την ετερότητα των μαθητών τους. Στη βάση αυτή, η αναγκαιότητα της Συμπεριληπτικής εκπαίδευσης καθίσταται σαφής (Booth & Ainscow, 2016/ Deppeler et al., 2010 / Idol, 2006), καθώς είναι μια ιδιαίτερη πρόκληση για τα σχολεία που προσπαθούν να παρέχουν ίσες ευκαιρίες σε όλους τους μαθητές τους. Για να επιτευχθεί αυτό χρειάζεται η εμπλοκή σε αυτή τη διαδικασία των ίδιων των εκπαιδευτικών. Κατ’ αυτόν τον τρόπο, η Συμπεριληπτική εκπαίδευση γίνεται πρόκληση και για τους εκπαιδευτικούς, διότι η σχολική συμπερίληψη εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από το τι κάνουν οι εκπαιδευτικοί μέσα στις τάξεις τους. Οι εκπαιδευτικοί είναι ο κρίσιμος παράγοντας, εφόσον εκείνοι είναι που εφαρμόζουν τη Συμπεριληπτική εκπαίδευση στην καθημερινή πράξη. Το επιχείρημα, επομένως, είναι ότι οι εκπαιδευτικοί είναι μια πιθανή λύση στο θέμα της ανάπτυξης της Παιδαγωγικής της Συμπερίληψης στα σχολεία (Αγγελίδης, 2019).

Στο πλαίσιο αυτό, οι προκλήσεις της Συμπεριληπτικής εκπαίδευσης δεν είναι άσχετες με τον δυνητικό ρόλο των τρόπων μάθησης και αγωγής στην αντιμετώπιση των αναγκών των εμπλεκόμενων (εκπαιδευτικών και μαθητών/τριών) στη μαθησιακή διαδικασία (Reid, 2019). Κατά προέκταση, τα βασικά μεθοδολογικά εργαλεία στην Παιδαγωγική της Συμπερίληψης απορρέουν από τη Γενική ∆ιδακτική Μεθοδολογία και μπορούν να συνδυαστούν και με άλλες ειδικότερες διδακτικές στρατηγικές και παρεμβάσεις σε όλα τα περιβάλλοντα μάθησης, συμβατικά ἠ/και ψηφιακά (https://learninn.gr/wp-content/uploads/2020/11/EARLI-guidelines_Final_Greek_2.pdf), με έμφαση πάντα την ολιστική, διεπιστημονική και διαθεματική προσέγγιση της γνώσης.

Περαιτέρω, αξιοποιώντας:

• την προληπτική, διορθωτική και αντισταθμιστική παρέμβαση (Heward, 2011) στην Ενιαία Ενταξιακή Εκπαίδευση
• και με δεδομένο την αξία καινοτόμων παιδαγωγικών πρακτικών και τη σημασία παιδαγωγικών προτεραιοτήτων σε  ένα συνολικό φάσμα πρωτογενούς, δευτερογενούς και τριτογενούς πρόληψης (Ιωαννίδη, 2001, 2006, 2016, 2018α, 2018β),
• καθώς και το επίκαιρο αίτημα για μία σύγχρονη Συμπεριληπτική Παιδαγωγική και Εκπαίδευση στο Σχολείο για Όλους του 21^ου αιώνα (Σούλης, 2002, 2008),

το ερευνητικό ενδιαφέρον επικεντρώνεται σήμερα στην ανάπτυξη μιας επιστημονικής και ερευνητικής βάσης με σκοπό την ενίσχυση και την αποτελεσματική υλοποίηση του έργου του Ενταξιακού Εκπαιδευτικού (Inclusive Teacher) και ευρύτερα του Επαγγελματία και Στελέχους Αγωγής σε όποιο πλαίσιο και βαθμίδα εκπαίδευσης υπηρετεί και διδάσκει (http://www.prosvasimo.iep.edu.gr/el/). Κατά συνέπεια, το ενδιαφέρον μετατοπίζεται όχι μόνο στο θεωρητικό τρόπο σύλληψης αλλά και στον εφαρμοσμένο τρόπο δράσης του εκπαιδευτικού στην Ενταξιακή και Συμπεριληπτική Εκπαίδευση και μάλιστα υπό συνεχή προσωπική και επαγγελματική ανάπτυξη (https://www.european-agency.org/sites/default/files/te4i-international-literature-review_TE4I-Literature-Review.pdf).

Και, εδώ, πρέπει να τονιστεί ότι τελικός αποδέκτης θα είναι ο μαθητής ως σημαντικό πρόσωπο στη μετανεωτερική κοινωνία, την κοινωνία της ψηφιακής τεχνολογίας, όπου η εκπαιδευτική διαδικασία τείνει να είναι πιο ευέλικτη από τις προηγούμενες μορφές της, εξατομικευμένη και καλύτερα προσαρμοσμένη στις δυνατότητες και στα ενδιαφέροντα όλων των μαθητών/τριών, ανεξάρτητα από γνωστικές, μαθησιακές, κοινωνικο-πολιτισμικές και ανατομικές διαφορές.

Ως εκ τούτου, η προώθηση της ένταξης και της συμπεριληπτικής εκπαίδευσης δεν είναι απλώς μια τεχνική ή οργανωτική αλλαγή – είναι μια κίνηση προς μια σαφή φιλοσοφική και συμπεριληπτική παιδαγωγική κατεύθυνση και πράξη. Επομένως, η μετάβαση σε τρόπους αγωγής, εκπαίδευσης και εργασίας χωρίς αποκλεισμούς απαιτεί αλλαγές στις αξίες και στους τρόπους σκέψης των υπευθύνων χάραξης πολιτικής, που τους επιτρέπουν να παρέχουν ένα όραμα για όλους που διαμορφώνει μια ενταξιακή και συμπεριληπτική κουλτούρα και συμπεριλαμβάνει έως και σημαντικές αλλαγές μέσα στα σχολεία, στις σχολικές τάξεις και στην ευρύτερη κοινότητα (Ainscow et al., 2019).

Βιβλιογραφία

• Αγγελίδης, Π. (2019). (Συλλογικό). Παιδαγωγικές της Συμπερίληψης. Αθήνα: εκδ. Διάδραση.

• Ainscow, M. (2005). Understanding the development of inclusive education system. Electronic Journal of Research in Educational Psychology, 7, 3 (3), pp. 5 – 20. Available at: http://repositorio.ual.es/bitstream/handle/10835/746/Art_7_109_eng.pdf?sequence=1 [Assecced 23/7/ 2022].

• Booth,T. & Ainscow, M. (2016). The index for inclusion: A Guide to School Development Led by Inclusive Values (4^th edition). Index for inclusion Network Limited.
• Deppeler, J., Harvey, D., & Loreman, T. (2010). Inclusive education: A practical guide to supporting diversity in the classroom. (2nd Edition). Abingdon: Routledge.

• Idol, L. (2006). Toward Inclusion of Special Education Students in General Education. A Program Evaluation of Eight Schools. Remedial and Special Education, 27(2), pp. 77–94.

• Iωαννίδη, Β. (2018α). Καλές πρακτικές (good practices). Στο: Σπινέλλη, Κ., Κουράκης, Ν., Κρανιδιώτη, Μ. (επιμελητές). Λεξικό Εγκληματολογίας (σσ. 681-685). Αθήνα: εκδ. Τόπος.

• Iωαννίδη, Β. (2018β). Ιδρυματοποίηση ανηλίκων. (institutionalization, prisonisation). Στο: Σπινέλλη, Κ., Κουράκης, Ν., Κρανιδιώτη, Μ. (επιμελητές). Λεξικό Εγκληματολογίας (σσ. 664-667). Αθήνα: εκδ. Τόπος.

• Iωαννίδη, Β. (2016). Aντεγκληματική πολιτική: Καλές πρακτικές (good practices) μάθησης, αγωγής και ένταξης. Τιμητικός Τόμος για τον Καθηγητή Ν. Κουράκη, Νομική Σχολή, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, «Έγκλημα και Ποινική Καταστολή σε εποχή κρίσης», Α΄ Τόμος (σσ. 250-271). Αθήνα: εκδ. Αντ. Ν. Σάκκουλα. Διαθέσιμο στο: http://crime-in-crisis.com/a%ce%bd%cf%84%ce%b5%ce%b3%ce%ba%ce%bb%ce%b7%ce%bc%ce%b1%cf%84%ce%b9%ce%ba%ce%ae-%cf%80%ce%bf%ce%bb%ce%b9%cf%84%ce%b9%ce%ba%ce%ae-%ce%ba%ce%b1%ce%bb%ce%ad%cf%82-%cf%80%cf%81%ce%b1%ce%ba%cf%84%ce%b9/#more-89

• Iωαννίδη, Β., Καλοκαιρινού-Αναγνωστοπούλου, Α. (2010). ΕΙΔΙΚΗ ΑΓΩΓΗ ΚΑΙ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ. Υποστήριξη εκπαιδευτών-Δεξιότητες επικοινωνίας, Ενίσχυση εκπαιδευομένων-Διδακτικές πρακτικές. Μία προσέγγιση για στελέχη εκπαίδευσης και επαγγελματίες υγείας. Αθήνα: εκδ. Βήτα/ medical arts.

• Ιωαννίδη, Β. (2006). ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΩΝ ΣΤΗΝ ΕΙΔΙΚΗ ΑΓΩΓΗ. Καινοτόμες παιδαγωγικές παρεμβάσεις για άτομα με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες: Εκπαίδευση για την Υγεία και το Περιβάλλον σε παιδιά και εφήβους με δυσχέρειες κοινωνικής προσαρμογής. Σειρά: Ειδική Παιδαγωγική, αρ. 6. Αθήνα: εκδ. Τυπωθήτω – Γιώργος Δαρδανός.

• Ιωαννίδη, Β. (2001). Ο θεσμός των Αν.Κ./Ιδρυμάτων Αγωγής. Παιδαγωγική θεμελίωση και πράξη. Δημοσιευμένη διδακτορική διατριβή. Αθήνα-Κομοτηνή: εκδ. Αντ. Ν. Σάκκουλα.

• Reid, G. (2019). Tρόποι μάθησης και συμπερίληψη. Εγχειρίδιο για εκπαιδευτικούς, επαγγελματίες στήριξης και γονείς. Μτφ.-Επιμέλεια: Δ. Στασινός. Αθήνα: εκδ. Παρισιάνου.

• Σούλης, Σ.-Γ. (2002). Παιδαγωγική της Ένταξης. Από το «Σχολείο του Διαχωρισμού» σε ένα «Σχολείο για Όλους», Τ. A΄. Σειρά: “Ειδική Παιδαγωγική”, 2. Αθήνα: εκδ. Τυπωθήτω-Γ.Δαρδανός.
• Σούλης, Σ.-Γ. (2008). Ένα Σχολείο για Όλους. Από την έρευνα στην πράξη. Παιδαγωγική της Ένταξης. Τ. Β΄. Σειρά: “Ειδική Παιδαγωγική”, 3. Αθήνα: εκδ. Gutenberg.