ΕΥΡΩΠΗ ΤΑΧΥΤΗΤΩΝ H'... ΤΑΧΙΣΤΑ ΕΥΡΩΠΗ ΑΡΧΩΝ;

Το εγχείρημα της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης συμπληρώνει 60 χρόνια και το μέλλον της Ευρώπης βρίσκεται στο προσκήνιο. Ευρώπη ταχυτήτων δύο ή πολλών; Οι 27 χώρες θα προετοιμάσουν «Διακήρυξη» με κεντρική ιδέα τη διατήρηση της ενότητας, μετά και την αποχώρηση της Μ. Βρετανίας. Παράλληλα, όμως, με τη διακηρυσσόμενη ενότητα θα συζητηθεί η πρόταση για την Ευρώπη πολλών ταχυτήτων, θα γίνει ανταλλαγή απόψεων και θα διερευνηθεί το θέμα μετά την τοποθέτηση τεσσάρων χωρών, Γερμανίας, Γαλλίας, Ιταλίας και Ισπανίας.

Οι εξελίξεις αυτές στην Ενωμένη Ευρώπη μου φέρνουν στο νου κάποιες παρόμοιες το 2001, που καθιερώθηκε ως «ευρωπαϊκό έτος γλωσσών» με εορταστικές εκδηλώσεις στις χώρες-μέλη, προκειμένου να διακηρύξει η Ευρώπη την ισοτιμία όλων των ευρωπαϊκών γλωσσών. Δυστυχώς, η ισοτιμία παρέμεινε στους εορτασμούς, καθώς, πολύ σύντομα, οι γλώσσες επανήλθαν στους χαρακτηρισμούς «ισχυρές» και «ασθενείς»!

Είναι φανερή η μεγάλη διάσταση που υπάρχει ανάμεσα στις διακηρύξεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης και στις πολιτικές, που η ίδια στη συνέχεια εφαρμόζει.

Σχετικά με τις ταχύτητες της Ευρώπης, ο Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ζ. Κ. Γιουνκέρ ισχυρίστηκε ότι ήδη η κρίση χώρισε την Ευρώπη στα δύο, Ευρώπη του Βορρά και του Νότου, όπως και το μεταναστευτικό και προσφυγικό πρόβλημα την χώρισε σε Ευρώπη της δυτικής πλευράς και της πρώην ανατολικής. Εξάλλου, ο Υπουργός Οικονομίας και Οικονομικών της Γαλλίας Μ. Σαπέν μίλησε για μια Ευρώπη πολλών ταχυτήτων, καθώς η ταχύτητα των κρατών είναι θέμα βούλησης και επιλογής.

Όμως, ο «χωρισμός» της Ευρώπης, με οποιαδήποτε μορφή, δεν γεννά αισιοδοξία και καθημερινά αποδεικνύεται ότι η εμμονή σε λανθασμένες τακτικές δεν ωφελεί συνολικά την Ευρώπη. Το όραμα της ενιαίας Ευρώπης δεν μπορεί να υλοποιηθεί με μια στενά νομισματική ένωση, που αδιαφορεί προκλητικά για τις πολιτισμικές της καταβολές.

Ο Ινδός νομπελίστας οικονομολόγος, Amartya Sen θεωρεί ότι «το ευρώ στάθηκε μια εσφαλμένη πολιτική κίνηση, γιατί ελευθερία νομισματική χωρίς ενδεδειγμένη πολιτική στρατηγική είναι συνταγή, που οδηγεί με βεβαιότητα στην καταστροφή. Οι πολίτες υποβάλλονται σε οδυνηρές θυσίες για να μην παραβιαστεί η ακεραιότητα του ευρώ. Στην Ευρώπη, όμως, θα έπρεπε να πρωταγωνιστεί η πολιτική, όπως ακριβώς την εννοούσαν οι πατέρες της και όχι η προσαρμογή και υποταγή στους κανόνες της αγοράς και των χρηματιστηρίων».

Η Ενωμένη Ευρώπη, αν θέλει πράγματι να συνεχίσει να είναι «ενωμένη», θα πρέπει να βρει τον τρόπο σύνδεσης των δικών της δυνάμεων σε ένα πολιτειακό οικοδόμημα, στηριγμένο στις αρχές και τις αξίες των οραματιστών της. Οι ταχύτητες δεν θεραπεύουν την κρίση, αντίθετα την ...επιταχύνουν.

Και εμείς, ως ευρωπαίοι πολίτες, θα πρέπει να αναζητήσουμε έναν «νέο Ουμανισμό», ανεκτικό στην πολυπολιτισμικότητα και προσαρμοσμένο στα νέα δεδομένα των κοινωνιών, για να φτιάξουμε την Ευρώπη των πολιτών, των θεσμών και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

Για τα «60 χρόνια Ευρωπαϊκής Ένωσης» το Πανεπιστήμιο Αθηνών οργάνωσε μια εξαιρετικά ενδιαφέρουσα επιστημονική εκδήλωση - συζήτηση, με την ευκαιρία της έκδοσης του συλλογικού βιβλίου με τίτλο: «Ευρωπαϊκή Ένωση: Δημιουργία, Εξέλιξη, Προοπτικές» και επιμέλεια του Αναπληρωτή Πρύτανη, Καθηγητή Ναπολέοντα Μαραβέγια.

Την εκδήλωση τίμησε με την παρουσία του η Α.Ε. ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, κύριος Προκόπιος Παυλόπουλος.

Μετά την προσφώνηση από τον Πρύτανη του Πανεπιστημίου, Καθηγητή Μ. Αθ. Δημόπουλο ακολούθησαν ομιλίες από τον Αντιπρόεδρο της Κυβέρνησης, βουλευτή Ιωάννη Δραγασάκη, τον Αντιπρόεδρο του Κόμματος της Αξιωματικής Αντιπολίτευσης, βουλευτή Κωστή Χατζηδάκη, το μέλος της Επιστημονικής Επιτροπής του Γραφείου Προϋπολογισμού του Κράτους στη Βουλή, Ομότιμο Καθηγητή Π. Καζάκο και τον επιμελητή του βιβλίου, Αναπληρωτή Πρύτανη Καθηγητή Ν. Μαραβέγια.

Το συνολικό βιβλίο, που περιλαμβάνει μελέτες 25 εκλεκτών επιστημόνων, προσπαθεί να περιγράψει την εξηντάχρονη πορεία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, με τα επιτεύγματα και τις αστοχίες της και να ανακαλύψει τις προοπτικές της.

Μπορεί η Ευρώπη να γίνει περισσότερο δημοκρατική και περισσότερο ευαίσθητη στις ανάγκες της πλειοψηφίας των Ευρωπαίων πολιτών; Μπορεί η ασκούμενη πολιτική του ανταγωνισμού να ικανοποιήσει όλα τα κράτη-μέλη; Μπορεί η Ευρώπη να συμφωνήσει σε μια κοινή πολιτική μετανάστευσης;

Σε αυτά τα ερωτήματα αλλά και στους προβληματισμούς που ταλανίζουν όσους πραγματικά πιστεύουν στην Ευρώπη «των εμπευστών της», επιχειρεί να απαντήσει ο καλαίσθητος και με εξαιρετική επιμέλεια τόμος των επιστημονικών μελετών, από τις εκδόσεις ΚΡΙΤΙΚΗ.

Στέλλα Πριόβολου, Ομ. Καθηγήτρια

Ειδική Γραμματέας του Σώματος Ομοτίμων Καθηγητών του Πανεπιστημίου Αθηνών