ΑΔΥΝΑΜΗ ΚΟΥΛΤΟΥΡΑ ΠΛΗΡΩΜΩΝ

Η «αδύναμη κουλτούρα πληρωμών» είναι μία δηλητηριώδης φράση που αναφέρεται στην ελληνική οικονομία και είναι διάσπαρτη στην Πρώτη Μεταπρογραμματική Έκθεση του IMF για την ελληνική οικονομία. Το ΔΝΤ δεν μας έχει συνηθίσει να επικαλείται συμπεριφορικές έννοιες στις αξιολογήσεις του. Η χρησιμοποίησή τους απαιτεί μία εναλλακτική προσέγγιση στην οικονομική ανάλυση την οποία συνήθως, ακόμα κι αν τη διαθέτουν, δεν την εξασκούν οι αναλυτές του και μάλιστα σε αυτού του τύπου τις αναφορές που είναι εξαιρετικά σημαντικές για το πώς η διεθνής οικονομολογική κοινότητα βλέπει την οικονομία μας. Η ύπαρξη μονίμων ή σταθερών πολιτισμικών χαρακτηριστικών είναι πλέον αναμφισβήτητη. Τα τελευταία τριάντα χρόνια υπάρχουν συστηματικές μελέτες-έρευνες που διερευνούν τις διαστάσεις του πολιτιστικού υπόβαθρου των ανθρώπινων κοινωνιών σχεδόν σε όλες τις οικονομίες του κόσμου γιατί αυτό είναι καθοριστικό για την πολιτική και την οικονομία.

Οι συμπεριφορές αυτές μπορεί να αποτελέσουν ευρύτερη τροχοπέδη της ανάπτυξης, εάν αρνητικά χαρακτηριστικά, όπως αυτό της αδύναμης κουλτούρας πληρωμών, γίνουν διεθνώς αποδεκτά ως μόνιμα χαρακτηριστικά της οικονομίας. Οι ξένοι επενδυτές γίνονται πολύ περισσότερο σκεπτικοί.

Γενικότερα, πάντως, είναι γνωστό ότι η ελληνική κοινωνία χαρακτηρίζεται από την έλλειψη εμπιστοσύνης, την έμφαση στην ενδοομαδική συλλογικότητα και ιδιαίτερα τον σημαντικό ρόλο της οικογένειας, την αποφυγή της αβεβαιότητας, την άρνηση της απώλειας, τον έντονο ρόλο της θρησκείας, τον προσανατολισμό προς την απόδοση και τη μη αποδοχή των ανισοτήτων.

Μία αρνητική πλευρά αυτών των χαρακτηριστικών (γιατί υπάρχουν και θετικές) είναι η καθήλωση σε ό,τι είναι οικείο, η έλλειψη διάθεσης ανταγωνισμού και ελέγχου, η επικράτηση της παραλυσίας από την αβεβαιότητα, άρα και του άγχους για την ανάληψη επικίνδυνων (κατά τη γνώμη τους) επενδυτικών θέσεων και, τέλος, η έλλειψη εμπιστοσύνης.

Έτσι μία οικονομία, όπως η ελληνική, η οποία συνήθως τις αποταμιεύσεις τις διατηρεί σε ρευστά ή σε ακίνητα, δύσκολα μπορεί να αναπτύξει κουλτούρα διακινδύνευσης και συμμετοχής στην επιχειρηματικότητα μέσω της πραγματοποίησης επενδύσεων σε μετοχές. Έτσι όμως δεν αναπτύσσεται ούτε το χρηματιστήριο. Ως αποτέλεσμα στηριζόμαστε μόνο στις τράπεζες και έτσι συνεχίζεται το γαϊτανάκι της ιδιομορφίας συμπεριφοράς και θεσμών. Όταν μάλιστα οι τράπεζες υποφέρουν, τίποτα δεν μπορεί να πάει καλά.

Εάν δεν έχουμε κοινωνικές, φιλικές συμπεριφορές προς την ανάπτυξη, δύσκολα θα τη δούμε. Αντιθέτως μπορεί να δίνεται πρόσφορο έδαφος για την ανάπτυξη του λαϊκισμού ως ιδεολογίας, που αγνοεί ταξικές και παραγωγικές οργανώσεις και επενδυτικές προτεραιότητες. Εδώ επίσης γίνεται αισθητή η ευθύνη των πολιτικών ηγεσιών, ως κοινωνική πρωτοπορία, γιατί έχει μεγάλη σημασία για το πώς γαλουχούμε τους πολίτες απέναντι στην ανάπτυξη και τη μεγέθυνση! Μήπως στην περίοδο της κρίσης καλλιεργήσαμε και την κουλτούρα της μη πληρωμής; Ενδεχομένως, ναι σε κάποιο βαθμό. Ας μην ξεχνάμε όμως ότι το υψηλό αφορολόγητο και η μεγάλη σκιώδης οικονομία σχετίζονται με το θέμα αυτό και αυτές υπήρχαν πάντοτε. Εξάλλου, η κρίση δημιουργεί πραγματικά κόκκινα δάνεια!

Εάν πάντως υπήρχαν πολιτικές απόψεις που για μεγάλο χρονικό διάστημα καλλιεργούσαν την άποψη ότι οι πολίτες προστατεύονται από κάποιον μεγάλο αδελφό ή θα έρθει μία μεγάλη «σεισάχθεια» για τις υποχρεώσεις προς τις τράπεζες ή την Εφορία, τότε είναι φυσικό ότι θα πρέπει να περιμένουμε από τους πολίτες να αναμένουν στο μέλλον να προστατευτούν ξανά και ξανά. Η καλλιέργεια των αντιλήψεων αυτών, από την άλλη μεριά, χαρίζει εύκολες πολιτικές νίκες δημιουργώντας κύματα απαιτήσεων για διαγραφή πάσης φύσεως υποχρεώσεων. Σιγά-σιγά, όμως, η αντίληψη παγιώνεται και η οικονομία αδυνατεί να ενεργοποιηθεί και να εκκαθαριστεί.

Συνήθως οι πολιτισμικές συμπεριφορές για μία κοινωνία δεν είναι γραμμένες σε πέτρα. Εγκαθιδρύονται και διατηρούνται όμως σε όρους δεκαετιών και ενδεχομένως εκατονταετιών, αλλά δεν μένουν ακινητοποιημένες. Μεταβάλλονται είτε πολύ αργά ή απλώς αργά. Μεταβάλλονται δε περισσότερο σε περιόδους κρίσεων. Έτσι πολύ εύκολα μπορεί να δημιουργηθεί το παράδοξο: πολιτικά κόμματα που έχουν συμβάλει στο να δημιουργηθούν, παρά τη «μετάνοια τους», να επωμίζονται και τις συνέπειες των πολιτικών αυτών που καλλιέργησαν. Το χειρότερο όμως είναι ότι τις τελικές πραγματικές συνέπειες τις επωμίζεται η ελληνική οικονομία. Και αυτό είναι εξαιρετικά ανησυχητικό.

 

Πρώτη δημοσίευση: εφημερίδα Πρώτο Θέμα, 17 Μαρτίου 2019

 

* Κάθε κείμενο που δημοσιεύεται στο InDeep Analysis εκφράζει και βαραίνει αποκλειστικά τον συντάκτη του. Οι αναλύσεις που δημοσιεύονται δεν συνιστούν συμβουλές για οποιουδήποτε είδους δραστηριότητα. Το InDeep Analysis δεν δεσμεύεται από τις πληροφορίες, τις απόψεις και τις αναλύσεις που δημοσιεύονται στην ψηφιακή πλατφόρμα του, και δεν φέρει απολύτως καμία ευθύνη για αυτές.

www.YouGoCulture.com

Online διαδραστική πλατφόρμα προβολής του πολιτισμού των Ελλήνων σε ολόκληρο τον κόσμο.

Μπες στο www.act4Greece.gr Επίλεξε τη ∆ράση YOU GO CULTURE

Κάνε τη δωρεά σου με ένα κλικ στο

ΘΕΛΩ ΝΑ ΠΡΟΣΦΕΡΩ

ή με απ’ ευθείας κατάθεση ή μέσω internet, phone και mobile banking.

Πρόγραμμα Crowdfunding

Εξειδικευμένη γνώση με το κύρος του Πανεπιστημίου Αθηνών

E-Learning Προγράμματα

empty
no results

Βιβλία & Συμμετοχή σε Συλλογικές Εκδόσεις