Τα στοιχεία αποτελούν συμπεράσματα μελέτης του Καθηγητή Π. Ε. Πετράκη, η οποία δημοσιεύτηκε το Δεκέμβριο του 2014 υπό τη μορφή βιβλίου με τίτλο "The Rebirth of the Greek Labor Market. Building Toward 2020 After the Global Financial Meltdown" από το διεθνή εκδοτικό οίκο Palgrave McMillan. Στην εν λόγω μελέτη παρέχονται, με τη βοήθεια διακεκριμένων επιστημόνων, ενδείξεις των μακροοικονομικών εξελίξεων στην ελληνική οικονομία, καθώς και των τρεχουσών συνθηκών στην αγορά εργασίας, ενώ προτείνονται πιθανές περιοχές ανάπτυξης μετά την κρίση.
Τα Αποτελέσματα της Μελέτης
Στο βασικό σενάριο η απασχόληση συνολικά δε μεταβάλλεται σημαντικά μέχρι το 2020, καθώς η αύξηση είναι περίπου 0,02% ετησίως, με κάμψη στο μεσοδιάστημα (2016) και σταδιακή άνοδο μέχρι το 2020. Ωστόσο, παρά τη σχετική στασιμότητα στον αριθμό του εργατικού δυναμικού, παρατηρούνται σημαντικές μεταβολές μεταξύ των επιμέρους κλάδων της οικονομίας. Έτσι, κάθε κλάδος εμφανίζει διαφορετική μεταβολή στην απασχόληση, λόγω των υποθέσεων που έχουν γίνει αλλά και των γενικότερων εκτιμήσεων και προβλέψεων ότι η μετάβαση της ελληνικής οικονομίας από την περίοδο της ύφεσης σε μια νέα αναπτυξιακή τροχιά, δε θα χαρακτηριστεί από το ίδιο παραγωγικό μοτίβο.
Η μεγαλύτερη ανάκαμψη στην απασχόληση των κλάδων οικονομικής δραστηριότητας, στην ελληνική οικονομία, με βάση το βασικό σενάριο αναμένεται να προέλθει -κατά σειρά μεγέθους θετικής επίδρασης- από τους τομείς των κατασκευών υλικών αγαθών, των καταλυμάτων και δραστηριοτήτων υπηρεσιών εστίασης, τη φυτική-ζωική παραγωγή και συναφείς δραστηριότητες, τις δραστηριότητες ανθρώπινης υγείας, τις δραστηριότητες βοήθειας κατ’ οίκον και κοινωνικής μέριμνας, την αποθήκευση και υποστηρικτικές προς τη μεταφορά δραστηριότητες, τις πλωτές μεταφορές, την παραγωγή βασικών μετάλλων και την κατασκευή μεταλλικών προϊόντων.
Κλάδοι οικονομικής δραστηριότητας με τη μεγαλύτερη αύξηση | Αύξηση απασχόλησης από το 2012 έως το 2020 |
Κατασκευές υλικών αγαθών | 56.026 |
Καταλύματα και δραστηριότητες υπηρεσιών εστίασης | 27.629 |
Φυτική και ζωική παραγωγή, θήρα και συναφείς δραστηριότητες | 24.583 |
Δραστηριότητες ανθρώπινης υγείας | 17.047 |
Δραστηριότητες βοήθειας κατ’ οίκον και κοινωνικής μέριμνας χωρίς παροχή καταλύματος | 15.569 |
Κατασκευή λοιπού εξοπλισμού μεταφορών | 12.099 |
Αποθήκευση και υποστηρικτικές προς τη μεταφορά δραστηριότητες | 12.003 |
Πλωτές μεταφορές | 9.345 |
Παραγωγή βασικών μετάλλων | 8.423 |
Κατασκευή μεταλλικών προϊόντων, με εξαίρεση τα μηχανήματα και τα είδη εξοπλισμού | 6.225 |
Στον αντίποδα, οι κλάδοι που θα σημειώσουν κάμψη μέχρι το 2020 σε όρους απασχόλησης είναι το εμπόριο, ενώ ακολουθεί η δημόσια διοίκηση και άμυνα, η παραγωγή κλωστοϋφαντουργικών υλών, ειδών ενδυμασίας, δέρματος και δερμάτινων ειδών και οι νομικές και λογιστικές δραστηριότητες. Όλοι αυτοί οι τομείς, οι οποίοι χαρακτηρίστηκαν από ανάπτυξη στην προ κρίσης εποχή, αναμένεται να υποχωρήσουν μέχρι το 2020, με την ιδιωτική και τη δημόσια κατανάλωση να μην επεκτείνονται όπως στα προ κρίσης επίπεδα.
Κλάδοι οικονομικής δραστηριότητας με τη μεγαλύτερη μείωση | Μείωση απασχόλησης από το 2012 έως το 2020 |
Λιανικό εμπόριο, εκτός από το εμπόριο μηχανοκίνητων οχημάτων και μοτοσυκλετών | -84.680 |
Δημόσια διοίκηση και άμυνα· υποχρεωτική κοινωνική ασφάλιση | -38.244 |
Χονδρικό εμπόριο, εκτός από το εμπόριο μηχανοκίνητων οχημάτων και μοτοσυκλετών | -22.921 |
Χονδρικό και λιανικό εμπόριο και επισκευή μηχανοκίνητων οχημάτων και μοτοσυκλετών | -14.670 |
Παραγωγή κλωστοϋφαντουργικών υλών, ειδών ενδυμασίας, δέρματος και δερμάτινων ειδών | -13.825 |
Νομικές και λογιστικές δραστηριότητες-Δραστηριότητες κεντρικών γραφείων· δραστηριότητες παροχής συμβουλών διαχείρισης | -12.149 |
Βιομηχανία τροφίμων, ποτών και καπνού | -7.797 |
Εκπαίδευση | -5.859 |
Λοιπές διοικητικές και υποστηρικτικές δραστηριότητες | -4.995 |
Εκτυπώσεις και αναπαραγωγή προεγγεγραμμένων μέσων | -4.220 |
Τα βασικά ευρήματα αναφορικά με τις προοπτικές επαγγελμάτων ανά ειδικότητα, αναδεικνύουν μια σχετικά σημαντική μεταβολή στη ζήτηση για ειδικευμένους τεχνίτες. Επίσης, σημαντική ενίσχυση αναμένεται στο μερίδιο των γεωργών, κτηνοτρόφων, δασοκόμων και αλιέων, όπως επίσης και στους απασχολούμενους στην παροχή προσωπικών υπηρεσιών. Επίσης, σημαντική αναμένεται και η αύξηση στους τεχνικούς και τους επαγγελματίες του τομέα της υγείας και στους απασχολούμενους στην παροχή ατομικής φροντίδας καθώς η γήρανση του πληθυσμού αναμένεται να αυξήσει τη ζήτηση για τέτοιου είδους ειδικότητες.
Επαγγέλματα με τη μεγαλύτερη αύξηση | Αύξηση απασχόλησης από το 2012 έως το 2020 |
Τεχνίτες ανέγερσης και αποπεράτωσης κτιρίων, εξαιρουμένων των ηλεκτρολόγων | 35.196 |
Ειδικευμένοι γεωργοί και κτηνοτρόφοι, επαγγελματίες | 22.859 |
Απασχολούμενοι στην παροχή προσωπικών υπηρεσιών | 17.193 |
Οδηγοί μέσων μεταφοράς και χειριστές κινητού εξοπλισμού | 8.273 |
Τεχνικοί θετικών επιστημών και μηχανικής | 7.984 |
Ασκούντες επιστημονικά επαγγέλματα και μηχανικοί | 6.914 |
Τεχνικοί του τομέα της υγείας | 5.866 |
Ηλεκτρολόγοι και ηλεκτρονικοί | 5.193 |
Επαγγελματίες του τομέα της υγείας | 4.784 |
Απασχολούμενοι στην παροχή ατομικής φροντίδας | 4.498 |
Στην άλλη πλευρά, η μεγαλύτερη κάμψη της απασχόλησης αναμένεται στην κατηγορία των πωλητών, ενώ ακολουθούν οι τεχνίτες επεξεργασίας ξύλου και ειδών ένδυσης. Επίσης, σημαντική υποχώρηση αναμένεται και στους απασχολούμενους στην παροχή υπηρεσιών προστασίας.
Επαγγέλματα με τη μεγαλύτερη μείωση | Μείωση απασχόλησης από το 2012 έως το 2020 |
Πωλητές | -71.230 |
Τεχνίτες επεξεργασίας τροφίμων, επεξεργασίας ξύλου, ειδών ένδυσης και ασκούντες συναφή επαγγέλματα | -11.659 |
Απασχολούμενοι στην παροχή υπηρεσιών προστασίας | -8.293 |
Διευθυντές ξενοδοχείων, εστιατορίων, επιχειρήσεων λιανικού και χονδρικού εμπορίου και άλλων υπηρεσιών | -4.949 |
Επαγγελματίες του νομικού, κοινωνικού και πολιτιστικού κλάδου | -4.376 |
Βοηθοί Επαγγελματιών επιχειρήσεων και διοίκησης | -4.326 |
Επαγγελματίες επιχειρήσεων και διοίκησης | -4.300 |
Εκπαιδευτικοί | -3.064 |
Άλλα μέλη των ενόπλων δυνάμεων | -2.708 |
Υπάλληλοι καταγραφής αριθμητικών δεδομένων και υλικών | -2.661 |
Η Μεθοδολογία της Ανάλυσης
Η ανάλυση του βιβλίου επικεντρώνεται σε τρία βασικά ζητήματα, τα οποία το καθιστούν ξεχωριστό. Πρώτον, αφού παρουσιαστούν τα βασικά χαρακτηριστικά της επανισορρόπησης της ελληνικής οικονομίας, όπως και η προβληματική κατάσταση που χαρακτηρίζει την ελληνική αγορά εργασίας και την απασχόληση, αναπτύσσεται ένα μακρο-οικονομετρικό μοντέλο για την ελληνική οικονομία. Πρόκειται για ένα ιδιαίτερα ευέλικτο μοντέλο, όσον αφορά στα συμπεράσματα πολιτικής που προκύπτουν, το οποίο παρέχει εύλογες προβλέψεις για την περίοδο 2014 - 2020, σε τρία σενάρια (βασικό, αισιόδοξο και απαισιόδοξο). Δεύτερον, αναλύεται o δυναμισμός της ελληνικής οικονομίας και πιο συγκεκριμένα προχωρά στον εντοπισμό των δυναμικών κλάδων, οι οποίοι αναμένεται να επικρατήσουν, από πλευράς απασχολησιμότητας του εργατικού δυναμικού, την επόμενη πενταετία στην ελληνική οικονομία. Τέλος, χρησιμοποιώντας τις εκτιμήσεις που προκύπτουν από το μακρο-οικονομετρικό μοντέλο, πραγματοποιείται μια ανάλυση εισροών-εκροών για κάθε ένα από τα τρία σενάρια, προκειμένου να διερευνηθούν και να προσδιορισθούν οι επιπτώσεις της οικονομικής κρίσης, όχι μόνο για το σύνολο της απασχόλησης, αλλά επίσης για τον αριθμό των εργαζομένων ανά επαγγελματική κατηγορία και ανά κλάδο της οικονομίας (η ανάλυση περιλαμβάνει 64 κλάδους της οικονομίας και 123 διαφορετικές επαγγελματικές κατηγορίες). Συνεπώς, προσδιορίζονται τα επαγγέλματα και οι κλάδοι της οικονομίας με τις μεγαλύτερες απώλειες σε θέσεις εργασίας, καθώς και αυτοί για τους οποίους αναμένεται μια θετική τάση, μέχρι το 2020, οποιοδήποτε, εκ των τριών, σενάριο μακροοικονομικών εξελίξεων και αν επικρατήσει.
Αναλυτικότερα, στο εν λόγω βιβλίο αναπτύσσεται ένα νέο μακρο-οικονομετρικό μοντέλο για την ελληνική οικονομία. Το μοντέλο αυτό, σε συνδυασμό με τη χρήση Πινάκων Εισροών – Εκροών, αποτελεί τη βάση για τη μακροοικονομική πρόβλεψη των εξελίξεων στην ελληνική αγορά εργασίας έως το 2020.
Το μοντέλο εκτιμήθηκε χρησιμοποιώντας τριμηνιαία στοιχεία για την περίοδο 2000 – 2013, ενώ κύριοι στόχοι του υπήρξαν οι εξής:
- να είναι απλοποιημένο,
- ευέλικτο σε όρους ανάλυσης πολιτικών
- και ικανό να παρέχει αιτιολογημένες εκτιμήσεις για την περίοδο 2014 -2020.
Η ανάλυσή του αφορά σε τρία σενάρια:
α) Το βασικό σενάριο, αυτό δηλαδή που θεωρείται ως το περισσότερο πιθανό για να συμβεί και βασίζεται στις περισσότερο πιθανές εξελίξεις των εξωγενών μεταβλητών του μοντέλου, ενώ λαμβάνει υπόψη επενδύσεις από τα προγράμματα ΕΣΠΑ και ορισμένες δημόσιες επενδύσεις (αυτοκινητόδρομοι κ.λπ.).
β) Το αισιόδοξο σενάριο έχει ως αφετηρία το βασικό σενάριο, με μια θετική -για την οικονομία- μεταβολή κατά 5% σε όλες τις βασικές εξωγενείς μεταβλητές (εξωτερική ζήτηση κ.λπ.).
γ) Το απαισιόδοξο σενάριο έχει και αυτό ως αφετηρία το βασικό σενάριο, με μια αρνητική -για την οικονομία- μεταβολή κατά 2% σε όλες τις εξωγενείς μεταβλητές, ενώ δε λαμβάνει υπόψη του αναφορές σε επενδύσεις.
Με βάση τις εκτιμήσεις του μοντέλου αυτού και τη χρήση Πινάκων Εισροών – Εκροών, η ανάλυση του βιβλίου αποτυπώνει την αναμενόμενη εξέλιξη της απασχόλησης για τα τρία σενάρια (βασικό, αισιόδοξο, απαισιόδοξο):
α) ανά κλάδο οικονομικής δραστηριότητας
- για 21 κλάδους οικονομικής δραστηριότητας – 1ψήφια ανάλυση ΣΤΑΚΟΔ (Στατιστική Ταξινόμηση Κλάδων Οικονομικής Δραστηριότητας), και
- για 64 υποκλάδους της οικονομίας – 2ψήφια ανάλυση ΣΤΑΚΟΔ,
β) ανά επάγγελμα
- για 10 επαγγελματικούς κλάδους – 1ψήφια ανάλυση ΣΤΕΠ (Στατιστική Ταξινόμηση Επαγγελμάτων),
- για 43 κατηγορίες επαγγελμάτων - 2ψήφια ανάλυση ΣΤΕΠ, και
- για 124 επαγγέλματα – 3ψήφια ανάλυση ΣΤΕΠ.
Τα στοιχεία που χρησιμοποιούνται για την απασχόληση, ανά επάγγελμα και ανά κλάδο, για τα έτη 2012 και 2013 αφορούν σε στοιχεία της Έρευνας Εργατικού Δυναμικού (ΕΕΔ) της Ελληνικής Στατιστικής Υπηρεσίας (ΕΛ.ΣΤΑΤ.).